Dient

Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla.

O dient (d'o latín < DENTE(M)) ye una pieza anatomica dura, ficata en os uesos maxilars de bels animals gnatostomatos y que tien funcions relacionatas con l'alimentación.

Partis d'un dient

A parti superior d'o dient, visible, que sobreix d'a cheniva se diz corona mientres que o cuello d'o dient ye a zona d'unión d'a corona con a radiz. Ista ancla o dient a l'alveolo dental y ye recubierta por a dentina.

• Dient propiament dito
  • Esmalte: Cubierta de gran dureza que recubre a corona en un 94% ye feita de material inorganico, ye a parti mas dura de l'organismo
  • Dentina: Por debaixo d'o esmalte d'a corona y d'o cimento d'a radiz. Teixito mas tovo y elastico que no lo esmalte, proteche iste d'as fracturas
  • Cimento dental: Teixito osio sin d'irrigación ni niervos. En un 55% lo forma hidroxiapatita y a resta augua. Ye a parti mas externa d'a radiz dental. En o cimento se i fican os ligamentos periodontals que unen a radiz con o ueso alveolar
  • Polpa dental: Tamién dito niervo, engloba os vasos sanguinios y as terminacions niervosas.
• Estructuras periodentals
  • Periodonto: conchunto de teixitos que rodeyan o dient que se composa d'a cheniva, o ueso alveolar y o ligament periodontal.

Funcions d'os dients

• Dichestivas: tallar, mosigar y triturar os alimentos solidos.
• Prensils: subchectar as presas en animals u obchectos diversos ta elaborar-los en sociedaz prehistoricas u de tecnolochía simpla.
• Participar en l'articulación de parolas en o luengache oral.

Clasificación d'os dients

• Incisivos: tallan.
• Caninos u catirons: esgarran.
• Premolars: trituran.
• Molars u caixals: molen.

Denticions

Cada especie animal tien o suyo propio patrón de piezas dentals y de creiximiento d'istas. Os humans tienen dos denticions, la una infantil (dita "de leit") y l'atra definitiva, con as radices solidament implantatas en as chenivas. Iste cambio de dients se debe a o creiximiento d'a cavidat bucal, que en naixer no ye prou ampla como ta acullir os dients definitivos.

Vinclos externos

• Se veigan as imáchens de Commons sobre Dient.
• (en) Visión anatomica d'os dients en os animals
• (en) Visión anatomica d'os dients en os humans