Карл Попэр

Карл Попэр
па-нямецку: Karl Raimund Popper
Імя пры нараджэньні па-нямецку: Karl Raimund Popper
Дата нараджэньня 28 ліпеня 1902(1902-07-28)[1][2][3][…]
Месца нараджэньня
Дата сьмерці 17 верасьня 1994(1994-09-17)[1][2][3][…] (92 гады)
Месца сьмерці
Месца пахаваньня
Месца вучобы
Занятак філёзаф, філосаф навукі, пісьменьнік, прафэсар унівэрсытэту, сацыёляг, матэматык, настаўнік
Навуковая сфэра філязофія[5], эпістэмалёгія, rationality[d], філязофія навукі[d][5], лёгіка, палітычная філязофія[d][8], сацыяльная філязофія[d], абіягенэз[d] і квантавая мэханіка
Месца працы
Папярэднік Сакрат, Lycophron[d], Арыстотэль, Рэнэ Дэкарт, Артур Шапэнгаўэр, Jakob Friedrich Fries[d], Георг Вільгельм Фрыдрых Гэгель, Сёрэн Абю К’еркегор, Альбэрт Айнштайн[7], Венскі гурток[d] і Hans Vaihinger[d][8][10]
Сябра ў Лёнданскае каралеўскае таварыства, Брытанская акадэмія[d][11], Амэрыканская акадэмія мастацтваў і навук[d], Нацыянальная акадэмія дэі Лінчэі[d], таварыства «Мон Пелерын»[d], Міжнародная акадэмія гісторыі навукі[d] і Нацыянальная акадэмія навук ЗША
Кірунак лібэралізм
Значныя ідэі The Logic of Scientific Discovery[d][5], The Open Society and Its Enemies[d][5][9], The Poverty of Historicism[d][5][9], Conjectures and Refutations[d][12], Objective Knowledge[d][7], Unended Quest[d][7] і The Self and Its Brain[d][7]
Вучні W. W. Bartley III[d], Імрэ Лакаташ[d], Томас Кун[d], Paul Feyerabend[d], Hubert Kiesewetter[d], David William Miller[d], John W. N. Watkins[d], Joseph Agassi[d] і Alan Musgrave[d]
Бацька Simon Siegmund Carl Popper[d][13][6]
Маці Jenny Popper[d][13]
Узнагароды
рыцар-бакаляўр Вялікі залаты мэдаль Пашаны «За заслугі перад Аўстрыйскай рэспублікай» Вялікі крыж з зоркай і плечавай стужкай ордэна «За заслугі перад Федэратыўнай Рэспублікай Германія» Austrian Decoration for Science and Art ордэн Pour le Mérite у мастацтве і навуцы ганаровае колца места Вены[d] Медаль міру імя Ота Гана[d] (1993) міжнародная прэмія Каталёніі[d] (1989) Dr. Leopold Lucas Prize[d] (1981) Мантыёнаўская прэмія[d] (2003) мэдаль Гётэ ганаровы доктар Венскага ўнівэрсытэту[d] (1977) ганаровы доктар Мадрыдзкага ўнівэрсытэту Камплютэнсэ[d] (1991) honorary doctorate of Salzburg University[d] прэмія Кіёта ў галіне мастацтваў і філасофіі[d] (1992) сябра Брытанскай акадэміі[d] honorary doctor of the Catholic University of Eichstätt-Ingolstadt[d] Companion of Honour Prix Alexis de Tocqueville[d] (1984) Прэмія Сонінга[d] (1973) ганаровы сябра Каралеўскага таварыства Тэ Апарангі[d] (1965) honorary doctor of the University of Canterbury[d] (1973)

Карл Ра́ймунд По́пэр (па-нямецку: Karl Popper; 28 ліпеня 1902 — 17 верасьня 1994) — аўстрыйска-брытанскі[14] філёзаф, акадэмік. Меў шляхецкі чын Вялікабрытаніі. Адзін з найбольш уплывовых філёзафаў навукі ХХ стагодзьдзя[15], зрабіў унёсак у філязофію навукі. Попэр вядомы сваёй адмовай ад клясычных індуктывісцкіх поглядаў на навуковы мэтад на карысьць эмпірычнага зьняпраўджаньня. Паводле Попэра, тэорыю ў эмпірычных навуках нельга ніколі даказаць, але яе можна сфальсіфікаваць, таму яе можна толькі выпрабаваць рашучымі экспэрымэнтамі. Такім чынам, прапанаваў тлумачэньне мэханізму разьвіцьця навукі праз дэдукцыйнае абвяржэньне. Попэр выступаў супраць клясычнага абгрунтавальнага ўяўленьня аб ведах, якое ён замяніў крытычным рацыяналізмам, а менавіта першай нефундамэнталісцкай філязофіяй крытыкі ў гісторыі філязофіі[16].

У палітычным дыскурсе ён вядомы сваёй рашучай абаронай лібэральнай дэмакратыі і прынцыпаў сацыяльнай крытыкі, якія, на ягоную думку, робяць магчымым існаваньне квітнеючага адкрытага грамадзтва. Ягоныя палітычныя ідэі палягаюць на рацыяналізьме і гуманізьме Асьветніцтва. Попэр быў няўмольным праціўнікам таталітарызму, нацыяналізму, фашызму, рамантызму, калектывізму і іншых, на ягоную думку, рэакцыйных і нерацыянальных ідэяў, і лічыў сучасныя лібэральныя дэмакратыі найлепшым увасабленьнем адкрытага грамадзтва[17].

Крыніцы

  1. ^ а б Sir Karl Popper // Encyclopædia Britannica (анг.)
  2. ^ а б Karl Popper // RKDartists (нід.)
  3. ^ а б Karl Raimund Popper // Энцыкляпэдыя Бракгаўза (ням.)
  4. ^ Поппер Карл Раймунд (рас.) / под ред. А. М. Прохорова — 3-е изд. — Москва: Советская энциклопедия, 1969.
  5. ^ а б в г д е Karl Popper // Encyclopædia Britannica (анг.)
  6. ^ а б Каталёг Нямецкай нацыянальнай бібліятэкі (ням.)
  7. ^ а б в г д е ё ж Stanford Encyclopedia of Philosophy (анг.) — Stanford University, Center for the Study of Language & Information, 1995. — ISSN 1095-5054
  8. ^ а б Internet Encyclopedia of Philosophy, The Internet encyclopedia of philosophy (анг.) / J. Fieser, B. Dowden — 1995. — ISSN 2161-0002
  9. ^ а б в http://popper-prior.nz/home
  10. ^ JSTOR — 1995.
  11. ^ https://www.thebritishacademy.ac.uk/documents/1391/94p645.pdf
  12. ^ https://plato.stanford.edu/entries/popper/#Bib
  13. ^ а б https://www.famousscientists.org/karl-popper/
  14. ^ Adams, I.; Dyson, R. W. (2007). «Fifty Major Political Thinkers». Routledge. — С. 196.
  15. ^ Shea, Brendan. «Karl Popper: Philosophy of Science». Internet Encyclopedia of Philosophy.
  16. ^ William W. Bartley (1964). «Rationality versus the Theory of Rationality». The Critical Approach to Science and Philosophy
  17. ^ Gorton, William. «Karl Popper: Political Philosophy». Internet Encyclopedia of Philosophy.

Літаратура

  • Краснова В. В. Попер Карл Раймунд // БЭ. — Мн.: 2001 Т. 12. — С. 510.
  • Ермаков, В. С. Справочник по истории философии: хронолог. персонифицир. — СПб., 2003. — С. 329.