Тува

Тува
тув.: Тыва Республика
Герб[d] Сцяг
Краіна	Расія
Гімн	Tooruktug Dolgay Tangdym[d] і Men – Tyva Men[d]
Уваходзіць у	Расія (1991—?)
Адміністрацыйны цэнтр	Кызыл
Дата ўтварэння	24 мая 1991
Кіраўнік	Шалбан Валер’евіч Кара-оал
Насельніцтва	▲330 368 чал. (1 студзеня 2021)
Плошча	170 500 км²
Часавы пояс	KRAT і Азія/Краснаярск[d][1]
Код ISO 3166-2	RU-TY
Код аўтам. нумароў	17
Афіцыйны сайт (руск.)
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Тува (Тыва) — суб’ект Расійскай Федэрацыі, размешчаны на поўдні Усходняй Сібіры. Мяжуе з Манголіяй на ўсходзе і поўдні, з Краснаярскім краем на поўначы, Хакасіяй на паўночным захадзе, Бураціяй і Іркуцкай вобласцю на паўночным усходзе, з Рэспублікай Алтай на захадзе.

Геаграфія

Бай-Тайга, Кызыл-Тайга, Мангун-Тайга. Цаган-Шыбэту. Рака Вялікі Енісей.

Гісторыя

Да 1912 года Тува знаходзілася пад уладай манчжурскай дынастыі Цынь і называлася «Танну-Уранхай». Пасля Сінхайскай рэвалюцыі тувінскія наёны звярнуліся да расійскага цара з просьбай аб усталяванні расійскага пратэктарату, што і было зроблена ў 1914 годзе. Тувінскія землі пад назвай Уранхайскі край былі ўключаны ў склад Енісейскай губерні. У 1921 годзе абвешчана незалежная Народная Рэспубліка Танну-Тува (з 1926 года — Тувінская Народная Рэспубліка. У 1944 годзе ТНР увайшла ў склад СССР і РСФСР як аўтаномная ССР. У 1991 годзе была ператворана ў Рэспубліку Тува. З 1993 года афіцыйная назва Рэспубліка Тыва.

Адміністрацыйны падзел

Тува падзяляецца на 2 гарадскія акругі (гарады Кызыл і Ак-Давурак) і 17 кажуунаў.

• Авюрскі кажуун
• Бай-Тайгінскі кажуун
• Барун-Хемчыкскі кажуун
• Дзун-Хемчыкскі кажуун
• Каа-Хемскі кажуун
• Кызылскі кажуун (цэнтр — пгт Каа-Хем)
• Мангун-Тайгінскі кажуун
• Пій-Хемскі кажуун
• Сут-Хольскі кажуун
• Таджынскі кажуун
• Тандынскі кажуун
• Тэрэ-Хольскі кажуун
• Тэс-Хемскі кажуун
• Улуг-Хемскі кажуун
• Чаа-Хольскі кажуун
• Чэды-Хольскі кажуун
• Эрзінскі кажуун

Іншыя гарады — Туран, Чадан, Шаганар — уваходзяць у склад кажуунаў.

Насельніцтва

Колькасць насельніцтва складае 308,5 тыс. чел. (2006), шчыльнасць — 1,8 чел. / км². Удзельная вага гарадскога насельніцтва 51,5 %. Нацыянальны склад: тувінцы 77 %, рускія 20,2 %, іншыя 2,9 %

Вядомыя ўраджэнцы і жыхары

• Міхаіл Арцёмавіч Бухтуеў

Зноскі

Спасылкі

• На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Тува
• Афіцыйны сайт Архівавана 12 лютага 2014.
• Тувінскі сайт навінаў