Эскимос-алеут чĕлхисем
Эскимос-алеут | |
---|---|
Таксон: | çемье |
Ареал: | Çурçĕр Америкăн арктика ярăмĕ, Азин аяк çурçĕр-тухăçĕ |
Классификаци | |
Категори: | Çурçĕр Америка чĕлхисем |
Нострат макроçемье (гипотеза) | |
Йышĕ | |
алеут, эскимос | |
Çавăн пекх пăхăр: Проект:Лингвистика |
Эскимос-алеут чĕлхисем (эскалеут) — Гренланди, Канадăн Арктикин территоринче, Аляскăн пĕтĕм çĕрĕнче, Чукоткăн çурçĕр-тухăç тата кăнтăр-тухăç çыран хĕрринче, юнашар утравсенче тата алеут йăранĕнче пурăнан тăван халăхсен чĕлхисемпе диалекчĕсен пĕрлĕ пухăмĕ.
Эскимос-алеут чĕлхисемпе калаçакансен йышне палăртма йывăр. Çак этноссем шутне кĕрекен мĕнпур халăх — 100 пин çын, анчах та хастар усă кураканнисем татах сахал: нумайăшĕ ази, аляска тата канада эскимосĕсем, çаплах алеутсем вырăс е акăлчан чĕлхине куçнă.
Классификаци
(калаçакансен йышĕ хаклавлă)
Алеут турачĕ
Эскимос турачĕ
- юпик ушкăнĕ
- аляска кĕçĕн ушкăн:
- алютик чĕлхи — 400 çын. (АПШ)
- вăта-юпик чĕлхи — 10 пин çын (АПШ)
- çепĕр кĕçĕн ушкăнĕ (юит чĕлхи):
- наукан чĕлхи — 100 çын (Раççей)
- чаплин чĕлхи — 1600 çын (Раççей, АПШ)
- аляска кĕçĕн ушкăн:
- сиреник чĕлхи (çухалнă)
- инуит ушкăнĕ
Каçăсем
Асăрхавсем
Вуламалли
- Меновщиков Г. А. Эскимосско-алеутские языки // Языки Азии и Африки. М., 1979, т. III.
- Bergsland K. Aleut Dictionary. Fairbanks, 1994.
- Bergsland K. The Eskimo-Uralic Hypothesis // Journal de la Societe Finno-Ougrienne, 1959, vol. 61.
- Fortescue M., Jacobson S., Kaplan L. Comparative Eskimo Dictionary. Fairbanks, 1994.
- Hammerich L. L. The Eskimo Language. Oslo, 1970.
- Hamp E. P. On Eskimo-Aleut and Luoravetlan // Eric P. Hamp (ed.) Papers on Eskimo and Aleut Linguistics. Chicago: Chicago Linguistic Society, 1976. pp. 81-92.
- Holst, J. H. Einführung in die eskimo-aleutischen Sprachen. Hamburg, 2005.
- Krauss M. Eskimo-Aleut // Current Trends in Linguistics, 1973, vol, X, No 2.
- Swadesh M. Unaaliq and Proto-Eskimo: I—V // International Journal of American Linguistics, 1952, vol. 17; 1951, vol. 18.
- Vakhtin N. B., Golovko E. V. The Relations in the Yupik Eskimo Sub-Group According to Lexicostatistics // Etudes Inuit Studies, 1987, vol. 11, No. 1.
- Woodbury A. Eskimo-Aleut // Handbook of American Indian Languages / Ed. by D. Damas.
Çавăн пекех
- Эскимос çырулăхĕ
Эскимос-алеут çемьин чĕлхисем |
|
---|---|
Алеут ушкăнĕ |
алеут • алеут-медный¹ |
Инуит ушкăнĕ |
гренланд • инуиннактун • инуктитут (хĕвел тухăç, Хĕвел анăç) • инупиак • инувиалуктун (диалектсем: сиглитун, ууммармиутун, кангирьюармиутун) |
Юпик ушкăнĕ | аляска: алютик • вăта-юпик эскимос чĕлхи: наукан • чаплин |
Урăххисем |
сиреник² † |
Асăрхавсем: ¹ хутăш чĕлхе; ² чĕлхен классификацийĕ тавлашуллă; † çухалнă чĕлхе |
Çурçĕр Америкăри чĕлхе çемьисем |
||
---|---|---|
Чĕлхе çемьисем |
алга • алса† • атакапа† • вакаш • винтуан • гуайкури† • ирокез • йокут • каддоан • кайова-таноан • керес • комекруд† • кочими-юман • кус • майдуан • муског • на-дене • палайхних • помоан • плато-пенути • салиш • сиуан • такелма-калапуян • тимукуан† • ути • цимшиан • чимакум • чумаш • шастан • чинук • эскимос-алеут • юки • юта-ацтек | |
Уйăрăлнă чĕлхесем | ||
Чĕлхе çемьисем |
ленкан • майя • мисумальп • михе-соке • ото-манг • текистлатек • тотонак • хикак • шинкан • юта-астек | |
Уйрăм чĕлхесем | ||
Классифицилеменнисем |
алагвилак† • амотоманко† • гуасаве† • толимеко† • чумбия† т. ыт. | |
† — çухалнă чĕлхе |