Ալեքսանդր Պոմերանցև
| Ալեքսանդր Պոմերանցև | |
|---|---|
 | |
| Ծնվել է | դեկտեմբերի 30, 1849 |
| Ծննդավայր | Մոսկվա, Ռուսական կայսրություն |
| Մահացել է | 1918[1] |
| Վախճանի վայր | Պետրոգրադ, Խորհրդային Ռուսաստան |
| Կրթություն | Մոսկվայի նկարչության, քանդակագործության և ճարտարապետության ուսումնարան (1874) և Սանկտ Պետերբուրգի գեղարվեստի ակադեմիա (1877) |
| Աշխատավայր | Գեղարվեստի բարձրագույն դպրոց և Սանկտ Պետերբուրգի գեղարվեստի ակադեմիա |
| Ուշագրավ աշխատանքներ | Ալեքսանդր Նևսկու տաճար |
| Պարգևներ |  |
 Alexander Pomerantsev Վիքիպահեստում | |
Ալեքսանդր Նիկանորովիչ Պոմերանցև (ռուս.՝ Алекса́ндр Никано́рович Помера́нцев, դեկտեմբերի 30, 1849, Մոսկվա, Ռուսական կայսրություն - 1918[1], Պետրոգրադ, Խորհրդային Ռուսաստան), ռուս ճարտարապետ, Մոսկվայի ճարտարապետության ոլորտում էկլեկտիկայի վերջին փուլի վարպետ, մանկավարժ, լուսավորիչ, նորարար ժամանակակից շինանյութերի և տեխնոլոգիաների օգտագործման բնագավառի նորարար, Գեղարվեստի կայսերական ակադեմիային կից Գեղարվեստի բարձրագույն դպրոցի ռեկտոր (1894), Գեղարվեստի կայսերական ակադեմիայի նախագահ (1899-1900)։
Կենսագրություն
Ծնվել է 1849 թվականին, Մոսկվայում։ 1874 թվականին ավարտել է Մոսկվայի նկարչության, քանդակագործության և ճարտարապետության ուսումնարանը Փոքր արծաթե մեդալով, որից հետո ընդունվել է Սանկտ Պետերբուրգի գեղարվեստի կայսերական ակադեմիայի ճարտարապետական բաժինը։ 1877 թվականին ավարտել է Գեղարվեստի ակադեմիան՝ 1-ին աստիճանի ոսկե մեդալով «Կայարան մայրաքաղաքի մերձակա այգում» նախագծի համար։ 1878-1883 թվականներին եղել է թոշակային արտասահմանյան ճանապարհորդության մեջ, որի ընթացքում այցելել է Իտալիա, Ֆրանսիա և Շվեյցարիա։ Արտասահմանյան ճանապարհորդության ժամանակ կատարել է Պալատինյան մատուռի զարդանկարների չափագրումներ, որի համար Ռուսաստան վերադառնալուց հետո 1887 թվականին ստացել է ճարտարապետության ակադեմիկոսի կոչում[2]։
1882 թվականին բուլղարացի իշխան Ալեքսանդր I Բատտենբերգը Պոմերանցևին հանձնարարել է նախագծել Սոֆիայի Ալեքսանդր Նևսկու տաճարը (հուշարձան-տաճարի նախագիծն իրականացվել է միայն 1897-1912 թվականներին)։
1888 թվականին նշանակվել է Արվեստի ակադեմիայի ճարտարապետական դասարանի ադյունկտ-պրոֆեսոր։ 1880-ականների վերջին 1890-ականների սկզբին աշխատել է ուսուցիչ Անատոլի Գունստի գեղեցիկ արվեստների ուսումնարանում։ 1892 թվականին ստացել է ճարտարապետության պրոֆեսորի կոչում, 1893 թվականից եղել է Կայսերական արվեստների ակադեմիայի իսկական անդամ, 1894 թվականից՝ Արվեստի կայսերական ակադեմիայի բարձրագույն արվեստի ուսումնարանի ռեկտոր, 1899-1900 թվականներին՝ Կայսերական արվեստների ակադեմիայի նախագահ։ 1890 թվականից եղել է Մոսկվայի հնագիտական ընկերության անդամ[2]։ 1899 թվականից միաժամանակ դասավանդել է Մոսկվայի գեղանկարչության քանդակագործության և ճարտարապետության ուսումնարանում, մեկնել է Մոսկվա՝ ուսանողների կոնսուլտացիայի և քննությունների համար[3]։ Ճարտարապետ Պյոտր Շչեկոտովը աշխատել է Պոմերենցևի օգնական։
Մահացել է 1918 թվականի նոյեմբերին, Պետրոգրադում[2]։
Աշխատանքներ
Պոմերանցևի առաջին աշխատանքը եղել է Մոսկվայի մարզի Ֆեդոսկինո գյուղի փայտե եկեղեցին։
1895-1896 թվականներին Պոմերանցևը եղել է Նիժնի Նովգորոդում անցկացված 1896 թվականի Համառուսաստանյան ցուցահանդեսի գլխավոր ճարտարապետը։ Ավարտել է ցուցահանդեսի գլխավոր հատակագիծը և հիմնական տաղավարների ձևավորումները (Գլխավոր, Կենտրոնական Ասիա, Մեքենա, Արվեստ)։ Նրա նախագծերի մեծ մասում օգտագործվել են 1890-ականների համար նորարարական մետաղական շրջանակներ, որոնք արտադրվել են Սանկտ Պետերբուրգի մետաղաձուլական գործարանում, բացառությամբ Արվեստի տաղավարի՝ ավանդական գմբեթավոր կառույցի, որը պատրաստվել է ուշ էկլեկտիկայի ոճով։ Ճարտարապետ Պոմերանցևի շենքերից ամենահայտնին Վերին առևտրային շարքերն են (հետագայում՝ ԳՈՒՄ), որը կառուցվել է Մոսկվայում 1889-1893 թվականներին, նախագիծը հաղթել է բաց մրցույթում և լրացրել Կարմիր հրապարակի մոտ ռուսական ոճով շենքերի համալիրը (Պետական պատմական թանգարան, Քաղաքային Դումա, Միջին և Զաիկոնոսպասսկի առևտրի շարքեր)։ Վերին առևտրային շարքերի առաստաղների նախագիծը մշակել է Վլադիմիր Շուխովը։
1894 թվականին Պոմերանցևի նախագծով և ռուս բարերար Յուրի Ստեպանովիչ Նեչաև-Մալցովի (1834-1913) միջոցներով Լիպեցկի մարզի Դանկովսկի շրջանի Բերյոզովկա գյուղում կառուցվել է Մեծ նահատակի կրկնախորան եկեղեցին, Դմիտրի Սոլոնսկու և Սուրբ Կույս Մարիամի բարեխոսության տաճարը։ Դա համարվում է էկլեկտիկական տենդենցի վառ մարմնավորում։ Եկեղեցին արտաքինից երեսպատված է սպիտակ սրբատաշ վենյովյան քարով։ Եկեղեցու ներսում կան մավրիտանական ոճով սյուներ, Վասնեցովի գծագրերի հիման վրա արված նկարներ, խճանկարը պատրաստել է վարպետ Վլադիմիր Ֆրոլովը։ Եկեղեցին օծվել է 1891 թվականի օգոստոսի 17-ին Ռյազանի արքեպիսկոպոս Գերաշնորհ Մելետիոսի կողմից։ Եկեղեցին դեռևս գոյություն ունի[4]։
Էկլեկտիկան Պոմերանցևի ստեղծագործության հիմքն է, մի կողմից՝ կոմպոզիցիոն շքեղություն՝ դեկորի առատությամբ և նուրբ դետալներով, մյուս կողմից՝ վեհություն և ծավալ, նոր ձևավորումների և նոր տիպի շենքերի զարգացում, ձգտում մեծ չափերի և մեծ մասշտաբների, երրորդը՝ դասական և ազգային ռուսական տեխնիկայի գերազանց իմացություն։ Այնուամենայնիվ, հենց Պոմերանցևն է, ով իրագործել է Մոսկվայում մոդեռն ոճով ամենամեծ նախագծերից մեկը՝ Մոսկվայի շրջանաձև երկաթուղու փոքր օղակի կառուցվածքների համալիրի կառուցումը (1898-1908)։ Պոմերանցևը ղեկավարել է այդ նախագծի գեղարվեստական մասը՝ համագործակցելով ինժեներներ Լավր Պրոսկուրյակովի և Պ. Ի. Ռաշևսկու հետ։
Պոմերանցևի նախագծով 1911 թվականից Մոսկվայի Միուսսկի հրապարակում սկսվել է վիթխարի (4 հազար տեղանոց) Ալեքսանդր Նևսկու ինը գմբեթավոր եկեղեցու շինարարությունը՝ ի նշանավորումն 1861 թվականին գյուղացիների ազատագրման։ Առաջին մատուռը օծվել է 1915 թվականին, Մայր տաճարն ավարտվել է մինչև 1917 թվականի հոկտեմբերը և հետագայում ավերվել 1952 թվականին։ Պոմերանցևը կատարել է նաև Ալեքսանդր III-ի հուշարձանի ճարտարապետական մասը, որը գտնվել է Քրիստոս Փրկչի տաճարի մոտակայքում (տեղադրվել է 1912 թվականին, քանդվել՝ 1918 թվականին)։ Ընդհանուր առմամբ, Պոմերանցևը նախագծել է Ալեքսանդր Նևսկու հիշատակին նվիրված չորս տաճար՝ Մոսկվայում, Սանկտ Պետերբուրգում, Չելյաբինսկում և Սոֆիայում։
20-րդ դարի սկզբին Պոմերանցևի նախագծով Կիրջալիում կառուցվել է մեդրեսե (օգտագործվում է որպես թանգարան)[5]։
Պոմերանցևի կառուցած շինություններ
- Նիկոլսկի փայտե եկեղեցին (1875-1877, Մոսկվայի մարզի, Միտիշչիի շրջանի, Ֆեդոսկինո գյուղում[Նշում 1][6], Նախկին քաղաքային դումայի շենքը, այսօր՝ Դոնի Ռոստովի քաղաքապետարան,
- Եկամտային և առևտրային տուն «Ս. Գենչ-Օղլուև և Ի. Շապոշնիկով» (1883, Դոնի Ռոստով, Բոլշայա Սադովայա փողոց 68/40)[7],
- «Մոսկովսկայա» հյուրանոց՝ ճարտարապետ Նիկոլայ Դուրբախի մասնակցությամբ (1885-1887, Դոնի Ռոստով, Բոլշայա Սադովայա փողոց, 62)[7][8],
- Դումա և քաղաքապետարան (1895-1896, Դոնի Ռոստով, Բոլշայա Սադովայա փողոց 47)[7][9],
- Վերին առևտրային շարքեր, ինժեներ Արթուր Լոլեյթի մասնակցությամբ (1889-1893, Մոսկվա, Կարմիր հրապարակ 3),
- Ցուցահանդեսի ընդհանուր ճարտարապետական և հատակագծային հայեցակարգ, Գլխավոր, Կենտրոնական Ասիայի, Ցարական տաղավարները, Մեքենայի տաղավարը, Համառուսաստանյան ցուցահանդեսի արվեստի տաղավարը (1893-1895, Նիժնի Նովգորոդ), փայտե տաղավարներից մեկը պահպանվել է, 1896 թվականին այն գնել է Կուլեբակի լեռնահանքային կոմբինատը Հեղափոխությունից առաջ այն օգտագործվել է որպես Ժողովրդական տուն, խորհրդային տարիներին որպես ակումբ, ներկայումս՝ գործարանի պատմության թանգարան,
- Ն. Վ. Սպիրիդոնովի առանձնատունը (1895-1896, Սանկտ Պետերբուրգ, Ֆուրշտատսկայա փողոց, 58),
- Սուրբ Ալեքսանդր Նևսկու տաճար (1897, 1904-1912, Սոֆիա, Ալեքսանդր Նևսկու հրապարակ),
- Սուրբ Աստվածածնի Ծննդյան եկեղեցի (1893-1895, Վանաձոր),
- Սինոդալ ուսումնական խորհրդի շենքը և դպրոցը Սուրբ Ալեքսանդր Նևսկու եկեղեցու հետ (1898-1900, Սանկտ Պետերբուրգ, Պրավդայի փողոց 13, 1918 թվականից՝ Լուսանկարչության և լուսանկարչական տեխնիկայի բարձրագույն ինստիտուտ),
- Կայսր Նիկոլայ II-ի ժողովրդական տուն ճարտարապետ Գրիգորի Լյուցեդարսկու հետ միասին (1899-1901, Սանկտ Պետերբուրգ, Ալեքսանդրովսկու այգի 4, ձախ կողմ),
- Կայսր Ալեքսանդր III-ի հուշարձանը քանդակագործ Ալեքսանդր Օպեկուշինի հետ համատեղ (1900, 1912-1913, Քրիստոս Փրկիչ տաճարի ամբիոն), չի պահպանվել
- Ալեքսանդր Նևսկու տաճար, Վիկտոր Վասնեցովի հետ միասին, գմբեթի նկարը ճարտարապետ Ի. Վ. Ռիլսկու (1900-1917, Մոսկվա, Միուսսկայա հրապարակ), ապամոնտաժվել է 1952 թվականին,
- Քանդակագործ Ալեքսանդր Օպեկուշինի արվեստանոցի շենքի վերակառուցում (1901, Սանկտ Պետերբուրգ, պրոֆեսոր Պոպովի փողոց 24, աջ կողմ),
- Մոսկվայի շրջանաձև երկաթուղու (1902-1908, Մոսկվա) վարչական, բնակելի, տեխնիկական և արտադրական շենքերի համալիրը մասամբ պահպանվել է, Անդրեևսկու և Կրասնոլուժսկու կամուրջները վերակառուցվել են 1954-1956 թվականներին։ 1999 թվականին Սուրբ Էնդրյուի կամուրջը տեղափոխվել է գետից ներքև և վերակառուցվել,
- Ալեքսանդր Նևսկու եկեղեցի (1907, Չելյաբինսկ, Ալոե Պոլ 1)։
Աշակերտներ
- Տրաուգոտ Յակովլևիչ Բարդտ
- Վասիլի Նիկոլաևիչ Բաշկիրով
- Անդրեյ Պետրովիչ Վայտենս
- Ռոման Նիկոլաևիչ Վերխովսկի
- Ալեքսանդր Անտոնովիչ Գալեցկի
- Ալեքսանդր Զինովևիչ Գրինբերգ
- Իոսիֆ Գրիգորիևիչ Լանգբարդ
- Սերգեյ Սավվիչ Սերաֆիմով
- Ալեքսանդր Վլադիմիրովիչ Սիվկով
- Լեոնիդ Ալեքսանդրովիչ Չեռնիշով
- Ալեքսանդր Ալեքսանդրովիչ Յակովլև (ճարտարապետ)
Նշումներ
- ↑ Здесь и далее проекты и постройки даны по М. В. Нащокиной, с необходимыми дополнениями и уточнениями.
Ծանոթագրություններ
- ↑ 1,0 1,1 1,2 Union List of Artist Names
- ↑ 2,0 2,1 2,2 Нащокина, 2005, էջ 379
- ↑ Нащокина, 2005, էջ 381
- ↑ «Храм в Берёзовке» (ռուսերեն). «Россия. Наследие». 2020 թ․ սեպտեմբերի 17. Վերցված է 2020 թ․ սեպտեմբերի 17-ին.
- ↑ «Сайт музея «Регионалент исторически музей» в Кырджали». Արխիվացված օրիգինալից 2018 թ․ ապրիլի 10-ին. Վերցված է 2009 թ․ դեկտեմբերի 2-ին.
- ↑ Нащокина, 2005, էջ 384—386
- ↑ 7,0 7,1 7,2 Одно из зданий, составляющих так называемый «Треугольник Померанцева», поскольку три здания, созданные по его проектам в Ростове-на-Дону, расположены таким образом, что образуют треугольник.
- ↑ Гостиница «Московская» (бывшая «Большая Московская»)
- ↑ «Дума городская (1899), Ростов-на-Дону». Արխիվացված օրիգինալից 2020 թ․ օգոստոսի 8-ին. Վերցված է 2019 թ․ փետրվարի 22-ին.
Գրականություն
- Мария Владимировна Нащокина Архитекторы московского модерна. Творческие портреты. — 3-й. — М.: Жираф, 2005. — С. 379—389. — 535 с. — 25 009 экз. — ISBN 5-89832-043-1
- Евгения Ивановна Кириченко А. Померанцев // Зодчие Москвы. Вып. 1. — М.: Моск. рабочий, 1981.
- Всеобщая история архитектуры. Т. 4. — Л.; М., 1966. — С. 315—317.
- С. Н. Кондаков Юбилейный справочник Императорской Академии художеств. 1764-1914. — Спб.: Товарищество Р.Голике и А.Вильборг, 1915. — Т. 2. — С. 373. — 454 с.
Արտաքին հղումներ
- «Зодчий Александр Померанцев» Արխիվացված 2014-07-30 Wayback Machine, фильм из цикла «Красуйся, град Петров!»
- Зодчие Москвы. Александр Померанцев.
- Российская портретная галерея
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Ալեքսանդր Պոմերանցև» հոդվածին։ |
| ||||||||||
