Eurovision Song Contest

Sjå òg Eurovision (fleirtyding).

Eurovision Song Contest (ESC) er den årlege musikktevlinga til Eurovision. Han har vorte arrangert av Den europeiske kringkastingsunionen (EBU), sidan 1956.

Kvart medlemsland kan sende ein song som vert sunge på direktesendt fjernsyn og deretter vert røysta på av dei andre deltakarlanda, for å finne den mest populære songen i tevlinga. Tevlinga har vorte kringkasta kvart år sidan 1956 og er eit av dei eldste fjernsynsprogramma i verda. Det er òg ein av dei mest sette ikkje-sportslege hendingane i verda, og dei siste åra har publikumstala vore på mellom 100 til 600 millionar internasjonalt. Eurovision Song Contest vert òg kringkasta utanfor Europa, til dømes i Argentina, Australia, Brasil, Canada, Kina, Colombia, Egypt, India, Japan, Jordan, Mexico, New Zealand, Filippinane, Sør-Korea, Taiwan, Thailand, Uruguay og Venezuela til tross for at dei ikkje deltek. Sidan 2000 har tevlinga òg vorte kringkasta over Internett. I 2006 såg meir enn 74 000 personar i nesten 140 land tevlinga på Internett.

Poenggjevinga i Eurovision Song Contest har skjedd etter fleire ulike system opp gjennom historia, men i dag gjev kvart land poeng i følgjande verdiar etter telefonrøysting: 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 10, 12. Dersom to eller fleire land står med likt tal poeng til slutt, vinn det landet som har motteke poeng frå flest land. Er stillinga framleis lik, vil tal på mottekne 12-poengarar avgjera, deretter 10-poengarar og så vidare vera avgjerande.

Tradisjonelt arrangerer vinnarlandet tevlinga året etter, vanlegvis ein laurdag i midten av mai i form av eit rundt tre timar langt fjernsynsshow.

Noreg har delteke sidan 1960, då Nora Brockstedt deltok med songen «Voi Voi», og vunne tre gongar: I 1985 med Bobbysocks sin song «La det swinge», i 1995 med Secret Garden sin song «Nocturne» og i 2009 med Alexander Rybak sin song «Fairytale». Uttakinga av den norske deltakaren skjer gjennom Melodi Grand Prix.

For å kunne delta må landet vere aktiv medlem i EBU. Aktive medlemmar er dei landa som ligg innanfor Det europeiske kringkastingsområdet eller er medlem i Europarådet.^[1]

Det europeiske kringkastingsområde er definert av Den internasjonale teleunionen som:^[2]

«Den vestlege grensa til Det europeiske kringkastingsområde går ved den vestlege grensa til Region 1, den austlege ved lengdegraden 40° aust for Greenwich og den sørlege ved breiddegraden 30° nord og inkluderer den vestlege delen av Sovjetunionen, den nordlege delen av Saudi-Arabia og delar av landa som omkrinsar Middelhavet innanfor desse grensene. I tillegg er Irak, Jordan og den delen av Tyrkia som ligg utanfor dei overnemnte grensene inkludert i Det europeiske kringkastingsområde».^[3]

Den vestre grensa til Region 1 er trekt vest for Island.

Kva for land som kan delteke er ikkje stadfesta av den geografiske plasseringa innanfor kontinentet Europa, til tross for «Euro» i «Eurovision» – han har heller ikkje noko samband med Den europeiske unionen (EU). Fleire land som geografisk ligg utanfor grensene til Europa har delteke: Israel, Kypros og Armenia i Vest-Asia og Marokko i Nord-Afrika. Kypros og Armenia er medlemmar av Europarådet og Kypros òg medlem i EU. I tillegg har fleire transkontinentale land, som berre har ein del av sitt territorium i Europa delteke: Tyrkia, Russland, Georgia og Aserbajdsjan.^[4] I 2015 fekk Australia i Oseania delteke i tevlinga på grunn av 60-årsjubiléet, trass i at landet ligg utanfor Det europeiske kringkastingsområde og ikkje er aktiv medlem i Den europeiske kringkastingsunionen.^[5]

52 land har delteke minst éin gong, medan to land, Tunisia og Libanon, har meldt seg på, men trekt seg før tevlinga starta.^[6] I tillegg har to av landa vorte oppløyst, fyrst Jugoslavia som seinare vart til Bosnia-Hercegovina, Kroatia, Slovenia, Makedonia og Serbia og Montenegro, og så Serbia og Montenegro som seinare vart til Serbia og Montenegro. I 1990 vart Vest-Tyskland sameint på nytt med Aust-Tyskland og landet fekk namnet Tyskland, som dei har delteke med sidan 1991.

År	Land som debuterte i tevlinga
1956	Belgia, Frankrike, Vest-Tyskland, Italia, Luxembourg, Nederland, Sveits
1957	Austerrike, Danmark, Storbritannia
1958	Sverige
1959	Monaco
1960	Noreg
1961	Finland, Spania, Jugoslavia
1964	Portugal
1965	Irland
1971	Malta
1973	Israel
1974	Hellas
1975	Tyrkia
1980	Marokko
1981	Kypros
1986	Island
1993	Bosnia-Hercegovina, Kroatia, Slovenia
1994	Estland, Ungarn, Litauen, Polen, Romania, Russland, Slovakia
1998	Makedonia
2000	Latvia
2003	Ukraina
2004	Albania, Andorra, Kviterussland, Serbia og Montenegro
2005	Bulgaria, Moldova
2006	Armenia
2007	Tsjekkia, Georgia, Montenegro, Serbia
2008	Aserbajdsjan, San Marino
2015	Australia

Dei fleste land får arrangementet dekt av kommersielle sponsorar og bidrag frå dei andre deltakarlanda. Tevlinga vert sett på som ein unik moglegheit til å fremme vertslandet som turistdestinasjon. Sumaren 2005 avskaffa Ukraina normal visumplikt for besøkande frå Den europeiske unionen (EU) fordi tevlinga vart halden i hovudstaden Kiev.

Forbredingane til tevlinga startar nokon veker etter at vinnarlandet bekreftar at dei har kapasitet til å arrangere tevlinga. Vertsbyen er som oftast hovudstaden. Dei to største arenaene var Parken i København, med plass til 38 000 personar, då Danmark var vertsland i 2001, og Düsseldorf Arena i Düsseldorf, med plass til 36 000 personar, då Tyskland var vertsland i 2011. Den minste byen som har arrangert tevlinga er Millstreet i Irland. Landsbyen som berre har 1 500 innbyggjarar arrangerte tevlinga i 1993 i Green Glens Arena, som har plass til 8 000 personar.

År	Vertsby	Vinnarland	Artist	Vinnarsong	Språk
1956	Lugano	Sveits	Lys Assia	«Refrain»	Fransk
1957	Frankfurt am Main	Nederland	Corry Brokken	«Net als toen»	Nederlandsk
1958	Hilversum	Frankrike	André Claveau	«Dors mon amour»	Fransk
1959	Cannes	Nederland	Teddy Scholten	«Een beetje»	Nederlandsk
1960	London	Frankrike	Jacqueline Boyer	«Tom Pilibi»	Fransk
1961	Cannes	Luxembourg	Jean-Claude Pascal	«Nous les amoureux»	Fransk
1962	Luxembourg	Frankrike	Isabelle Aubret	«Un premier amour»	Fransk
1963	London	Danmark	Grethe og Jørgen Ingmann	«Dansevise»	Dansk
1964	København	Italia	Gigliola Cinquetti	«Non ho l'età»	Italiensk
1965	Napoli	Luxembourg	France Gall	«Poupée de cire, poupée de son»	Fransk
1966	Luxembourg	Austerrike	Udo Jürgens	«Merci Chérie»	Tysk
1967	Wien	Storbritannia	Sandy Shaw	«Puppet on a String»	Engelsk
1968	London	Spania	Massiel	«La, la, la»	Spansk
1969	Madrid	Spania	Salomé	«Vivo cantando»	Spansk
		Frankrike	Frida Boccara	«Un jour, un enfant»	Fransk
		Nederland	Lennie Kuhr	«De troubador»	Nederlandsk
		Storbritannia	Lulu	«Boom Bang a Bang»	Engelsk
1970	Amsterdam	Irland	Dana	«All Kinds of Everything»	Engelsk
1971	Dublin	Monaco	Séverine	«Un banc, un arbre, une rue»	Fransk
1972	Edinburgh	Luxembourg	Vicky Leandros	«Apres toi»	Fransk
1973	Luxembourg	Luxembourg	Anne-Marie David	«Tu te reconnaitras»	Fransk
1974	Brighton	Sverige	ABBA	«Waterloo»	Engelsk
1975	Stockholm	Nederland	Teach-In	«Ding-a-Dong»	Engelsk
1976	Haag	Storbritannia	Brotherhood of Man	«Save Your Kisses For Me»	Engelsk
1977	London	Frankrike	Marie Myriam	«L'oiseau et l'enfant»	Fransk
1978	Paris	Israel	Izhar Cohen	«A-ba-ni-bi»	Hebraisk
1979	Jerusalem	Israel	Milk and Honey og Gali	«Hallelujah»	Hebraisk
1980	Haag	Irland	Johnny Logan	«What’s Another Year»	Engelsk
1981	Dublin	Storbritannia	Bucks Fizz	«Making Your Mind Up»	Engelsk
1982	Horrogate	Vest-Tyskland	Nicole	«Ein bißchen frieden»	Tysk
1983	München	Luxembourg	Corinne Hermès	«Si la vie est cadeau»	Fransk
1984	Luxembourg	Sverige	Herreys	«Diggi-Loo Diggi-Ley»	Svensk
1985	Göteborg	Noreg	Bobbysocks	«La det swinge»	Norsk
1986	Bergen	Belgia	Sandra Kim	«J'aime la vie»	Fransk
1987	Brussel	Irland	Johnny Logan	«Hold Me Now»	Engelsk
1988	Dublin	Sveits	Céline Dion	«Ne partez pas sans moi»	Fransk
1989	Lausanne	Jugoslavia	Riva	«Rock Me, Baby»	Serbokroatisk
1990	Zagreb	Italia	Toto Cutugno	«Insieme: 1992»	Italiensk
1991	Roma	Sverige	Carola Häggkvist	«Fångad av en stormvind»	Svensk
1992	Malmö	Irland	Linda Martin	«Why Me?»	Engelsk
1993	Millstreet	Irland	Niamh Kavanagh	«In Your Eyes»	Engelsk
1994	Dublin	Irland	Paul Harrington og Charlie McGettigan	«Rock’n Roll Kids»	Engelsk
1995	Dublin	Noreg	Secret Garden	«Nocturne»	Norsk
1996	Oslo	Irland	Eimear Quinn	«The Voice»	Engelsk
1997	Dublin	Storbritannia	Katrina and The Waves	«Love Shine a Light»	Engelsk
1998	Birmingham	Israel	Dana International	«Diva»	Hebraisk
1999	Jerusalem	Sverige	Charlotte Nilsson	«Take Me to Your Heaven»	Engelsk
2000	Stockholm	Danmark	Olsen Brothers	«Fly on the Wings of Love»	Engelsk
2001	København	Estland	Tanel Padar og Dave Benton	«Everybody»	Engelsk
2002	Tallinn	Latvia	Marija Naumova	«I Wanna»	Engelsk
2003	Riga	Tyrkia	Sertab Erener	«Everyway That I Can»	Engelsk
2004	Istanbul	Ukraina	Ruslana	«Wild Dances»	Engelsk og ukrainsk
2005	Kiev	Hellas	Élena Paparízou	«My Number One»	Engelsk
2006	Aten	Finland	Lordi	«Hard Rock Hallelujah»	Engelsk
2007	Helsingfors	Serbia	Marija Šerifović	«Molitva»	Serbisk
2008	Beograd	Russland	Dima Bilan	«Believe»	Engelsk
2009	Moskva	Noreg	Alexander Rybak	«Fairytale»	Engelsk
2010	Bærum	Tyskland	Lena Meyer-Landrut	«Satellite»	Engelsk
2011	Düsseldorf	Aserbajdsjan	Ell & Nikki	«Running Scared»	Engelsk
2012	Baku	Sverige	Loreen	«Euphoria»	Engelsk
2013	Malmö	Danmark	Emmelie de Forest	«Only Teardrops»	Engelsk
2014	København	Austerrike	Conchita Wurst	«Rise Like a Phoenix»	Engelsk
2015	Wien	Sverige	Måns Zelmerlöw	«Heroes»	Engelsk
2016	Stockholm	Ukraina	Jamala	«1944»	Engelsk og krimtatarisk
2017	Kiev	Portugal	Salvador Sobral	«Amar pelos dois»	Portugisisk
2018	Lisboa	Israel	Netta Barzilai	«Toy»	Engelsk
2019	Tel Aviv	Nederland	Duncan Laurence	«Arcade»	Engelsk
2020	Rotterdam	Tevling avlyst
2021	Rotterdam	Italia	Måneskin	«Zitti e buoni»	Italiensk
2022	Torino	Ukraina	Kalush Orchestra	«Stefanija»	Ukrainsk
2023	Liverpool	Sverige	Loreen	«Tattoo»	Engelsk
2024	Malmö	Sveits	Nemo	«The Code»	Engelsk

Spania, Frankrike, Nederland og Storbritannia vann tevlinga i 1969 av di det ikkje var nokon reglar for kva som skjer om fleire land får like mange poeng. Med reglane ein nyttar i dag ville Frankrike vunne.

Wikimedia Commons har multimedia som gjeld: Eurovision Song Contest

• Den offisielle nettsida til Eurovision Song Contest
• NRKs nettside om Eurosong
• Den norske grandprixklubben
• Eurovision Song Contest - Historikk Arkivert 2014-07-08 ved Wayback Machine.
• Fransk nettside om Grand Prix d'Eurovision
• Eurovision Song Contest Arkivert 2009-02-18 ved Wayback Machine.