Milan Žeželj

Milan Žeželj
Milan Žeželj u istočnoj Bosni 1944.
Datum rođenja	23. januar 1917.
Mesto rođenja	Podurljaj, kod Donjeg Lapca  Austrougarska
Datum smrti	28. jul 1995. (78 god.)
Mesto smrti	Beograd, Srbija SR Jugoslavija
Profesija	vojno lice
Član KPJ od	1942.
Učešće u ratovima	Narodnooslobodilačka borba
Služba	Jugoslovenska vojska NOV i PO Jugoslavije Jugoslovenska narodna armija 1941 — 1975.
Čin	General-pukovnik
Narodni heroj od	12. januara 1945.
Odlikovanja

Milan Žeželj (Podurljaj, kod Donjeg Lapca, 23. januar 1917 – Beograd, 28. jul 1995), učesnik Narodnooslobodilačke borbe, general-pukovnik JNA i narodni heroj Jugoslavije.

Rođen je 23. januara 1917. godine u selu Podurljaju, kod Srba (Donji Lapac) u Lici. Potiče iz siromašne zemljoradničke porodice. Posle završene osnovne škole, počeo je da radi kod bogatijih seljaka, a kao petnaestogodišnji dečak zaposlio se u majdanu kamena u Kupirovu. Izvesno vreme do polaska u vojsku, radio je na izgradnji železničke pruge Bihać-Knin.

Za vreme odsluženja vojnog roka u Vojsci Kraljevine Jugoslavije završio je Trupnu podoficirsku školu. Posle odsluženja kadrovskog roka vratio se u rodno selo. Zbog nemogućnosti da nađe posao, stupio je u žandarmerijsku službu u činu podnarednika i pred početak rata službovao je u mestu Sveti Juraj, u Hrvatskom primorju.

Posle okupacije Kraljevine Jugoslavije i proglašenja ustaške Nezavisne Države Hrvatske, Milan se pod utiskom masovnih pokolja i progona srpskog stanovništva priključio u pripreme za oružani ustanak u svom rodnom kraju. U prvoj ustaničkoj akciji u Hrvatskoj, 27. jula 1941. godine na Srbaljskom klancu, Milan se sa puškomitraljezom nalazio u grupi boraca iz Srba i Podurljaja, koji su imali zadatak da spreče dolazak pojačanja od Otrića napadnutoj posadi u Srbu. U ovoj akciji Milan se istakao kada je s puškomitaljezom učestvovao u uništenju kamiona s ustašama.

U četi boraca iz Srba, koja je ubrzo posle prvih ustaničkih akcija prebacila na Drenovaču prema Bihaću, i odatle išla u akcije u Bosnu, on je, kao puškomitraljezac, kod Gorjevca opet uništio kamion s ustašama. U partizanskom odredu „Čapajev“, formiranom septembra 1941. godine na Drenovači, istakao se u borbama oko Kulen Vakufa i Donjeg Lapca, a naročito na Čovki, 3. oktobra 1941. godine, kada je Odred ubio veći broj neprijateljskih vojnika, među kojima četiri oficira, a među njima i komandanta 11. domobranskog puka.

Zbog hrabrosti, iskazane u dotadašnjim borbama, Milan je 29. novembra 1941. godine, prilikom formiranja bataljona Marko Orešković, postavljen za komandira voda. Kao komandir voda Milan se još više isticao u borbenim akcijama, a naročito u toku borbi s italijanskim snagama oko Korenice, krajem 1941. i početkom 1942. godine. U napadu na Donji Lapac, 27. februara 1942. godine, Milan je jurišao u streljačkom stroju i bez oružja savladao italijanskog mitraljesca. Neposredno posle oslobođenja Donjeg Lapca primljen je u članstvo Komunističke partije Jugoslavije.

Sredinom aprila 1942. godine, Milan je, kao komandir čete, sa 32 borca noću otišao u Jezerane, gde se nalazio jak ustaško-domobranski garnizon, i zauzeo crkvu koju su ustaše pretvorile u utvrđenje. Pošto napad jedinica spolja nije uspeo, on je celog dana s borcima ostao opkoljen u crkvi, odbijajući napade ustaša i napadajući okolne utvrđene zgrade. U toku ovog napada njegova grupa je uspela da zarobi komandanta garnizona, a sledeće noći Milan se s borcima probio iz okruženja, uz gubitke od dvoje mrtvih i jednog ranjenog.

Kada je 7. maja 1942. godine u oslobođenoj Korenici, formiran Prvi proleterski bataljon Hrvatske Milan je postavljen za njegovog operativnog oficira. Ubrzo je postao zamenik komandanta, a potom i komandant ovog bataljona. Veštim komandovanjem i hrabrošću isticao se u mnogim borbama bataljona u Lici, Dalmaciji, Gorskom kotaru, Hrvatskom primorju, Žumberku, Sloveniji i Kordunu. Posebno se istakao kada je, 18. jula 1942. godine, njegov bataljon, zajedno s Trećim bataljonom Prvog primorsko-goranskog partizanskog odreda, na putu između Senja i Novog, uništio bateriju 57. artiljerijskog puka italijanske divizije Lombardija, i početkom avgusta iste godine, kada su Prvi proleterski bataljon i Udarni bataljon Drugog primorsko-goranskog partizanskog odreda, na putu između Gerova i Crnog Luga, oslobodili 400 ljudi, žena i dece koje su italijanski fašisti sprovodili u logor.

Prilikom formiranja Trinaeste hrvatske brigade „Josip Kraš“ (kasnije Trinaesta proleterska udarna brigada „Rade Končar“), 10. novembra 1942. godine, Milan je postao komandant Prvog bataljona i zamenik komandanta brigade. Značajan uspeh brigada je, zajedno s Četvrtom kordunaškom brigadom, postigla početkom januara 1943. godine, zauzimajući Krašiće, kada je ubijeno oko 200, a zarobljeno 314 ustaša i domobrana. U toku ove borbe Milan je ranjen.

Aprila 1943. godine postavljen je za komandanta Trinaeste proleterske udarne brigade. Ubrzo potom izveo je, noću 28/29. maja, jednu od uspešnijih akcija na Jedriličarsku školu u Svetoj Jani, kod Zagreba. Milan je, preobučen u domobranku vazduhoplovnu uniformu, upao s grupom borca na aerodrom, razoružao stražu i napadom bataljona spolja veoma brzo slomio otpor iznenađenog neprijatelja. Tada je zarobljeno 70 domobrana, 56 pitomaca, 4 oficira i 4 nastavnika, a uništena su dva aviona, kao i više jedrilica, sve stambene zgrade i radionice na aerodromu. Pod Milanovom komandom brigada je postigla još niz značajnih uspeha u borbama u Žumberku i Sloveniji, a zatim u sastavu Prve proleterske divizije u Bosni i Srbiji, i prilikom oslobođenja Beograda i Zemuna.

Kao iskusnog i sposobnog rukovodioca Vrhovni štab NOV i POJ ga je 1. oktobra 1944. godine postavio za komandanta tada formirane Gardijske brigade. Na toj dužnosti dočekao je kraj rata, u kojem je više puta ranjavan.

Posle oslobođenja Jugoslavije Milan se nalazio na raznim dužnostima u Jugoslovenskoj narodnoj armiji (JNA) – bio je komandant Gardijske divizije i komandant Garde JNA, lični pratilac Vrhovnog komandanta oružanih snaga FNRJ maršala Josipa Broza Tita i načelnik Komande graničnih jedinica. Penzionisan je u činu general-pukovnika JNA, 1975. godine. Bio je član Saveta Socijalističke Republike Hrvatske.

Umro je 28. jula 1995. godine i sahranjen je u Aleji narodnih heroja na Novom groblju u Beogradu.

Nosilac je Partizanske spomenice 1941. kao i drugi jugoslovenskih odlikovanja, među kojima Ordena partizanske zvezde, Ordena zasluga za narod, Ordena bratstva i jedinstva, Ordena narodne armije, Ordena za vojne zasluge, Ordena za hrabrost i Ordena narodnog heroja, kojim je odlikovan 12. januara 1945. godine.

Portal NOB

• „Narodni heroji Jugoslavije”. Beograd: Mladost. 1975.