Күк җисеме
Күк җисеме | |
![]() | |
Кайда өйрәнелә | астрономия һәм радиоастрономия[d] |
---|---|
Моның каршысы | Ğälämi fäza |
![]() |
Күк җисеме (астрономик объект) — галәми киңлектә табигый рәвештә барлыкка килгән матди объект. Күк җисемнәре исәбенә кометалар, планеталар, метеоритлар, астероидлар, йолдызлар һ.б. керәләр. Күк җисемнәрене астрономия өйрәнә.
Тасвир
Күк җисемнәренең зурлыклары төрле булалар. Иң зурлары — йолдызлар, иң кечкенәләре — метеоритлар. Күк җисемнәрене аларның хасиятларына карап системаларга берләштерәләр.
Астрономик объектлар
Кояш системасы объектлары | Кояш системасыннан тыш объектлары | ||
---|---|---|---|
Гади объектлар | Җыелма объектлар | Киңлекле объектлар | |
" Меркурий " Венера " Җир "* Ай " Марс "* иярченнәр " Юпитер "* иярченнәр "* боҗралар " Сатурн "* иярченнәр "* боҗралар " Уран "* иярченнәр "* боҗралар " Нептун "* иярченнәр "* боҗралар " Церера " Плутон "* иярченнәр " Хаумеа "* иярченнәр " Макемаке " Эрида "* иярчен "* Иярченнәр " Вулканоидлар " Җир тирәсендәге "* Атонлар "* Аполлонлар "* Амурлар " Баш поястагы " Троялылар һәм ахеялылар " Кентаврлар
" Метеор агымлары
" Койпер поясы "* Кьюбивано "* Плутино "* Плутоидлар " Сибелгән түгәрәк "* Седна " Оорт болыты |
" Кайнар юпитерлар " Салкын юпитерлар " Сузылган эллиптик орбиталы юпитерлар " Тибешле йолдыздагы планеталар " Сулы зур планеталар " Катлаулы орбиталы планеталар " Көпшәк планеталар " Җирдән авыррак планеталар " Йолдызара планеталар " Фараз ителгән планеталар төрләре "* Җир охшашлы планеталар "* Күмер планеталары "* Хтоник планета "* Кайнар нептуннар "* Океанлы планеталар " L спектр сыйныфылы " T спектр сыйныфылы " Коңгырт кәрләчәләр
" Күк йолдызлар " Аклы-күкле йолдызлар " Ак йолдызлар " Сарылы-аклы йолдызлар " Сары йолдызлар " Кызгылт-сары йолдызлар " Кызыл йолдызлар " Үзенчәлекле йолдызлар "* Күмер йолдызлары "* Барий йолдызлары "* Вольф–Райе йолдызлары "* Am-йолдызлары "* Аккош P сыман йолдызлар "* Күк артка калган йолдызлар
" Кәрләчәләр " Кәрләләр (баш эзлеклелек йолдызлары) "* Кызыл кәрләләр " Субзур йолдызлар " Зур йолдызлар " Якты зур йолдызлар " Үтә зур йолдызлар " Чиктән тыш зур йолдызлар
" Протойолдызлар " Баш эзлеклелек йолдызлары " Кызыл зур йолдызлар " Күк үтә зур йолдызлар " Вольф–Райе йолдызлары " Ак кәрләләр " Нейтрон йолдызлары
" Тибешле үзгәрмә "* Кефейлылар "* Сөмбелә W сыман үзгәрмә йолдызлар "* Калкан δ сыман үзгәрмә йолдызлар "* Лира RR сыман үзгәрмә йолдызлар "* Мирилылар "* Ярымдөрес үзгәрмә йолдызлар "* Дөрес булмаган үзгәрмә йолдызлар "* Кефей β сыман үзгәрмә йолдызлар "* Аккош α сыман үзгәрмә йолдызлар " Эруптив үзгәрмә "* Кабынган йолдызлар "* Сәвер T сыман үзгәрмә йолдызлар "* Фуорлар "* Якты күк үзгәрмә " Һәлакәтле үзгәрмә "* Яңа йолдызлар "* Үтә яңа йолдызлар "* Фараз ителгән "" Чиктән тыш яңа йолдызлар " Әйләнә торган үзгәрмә "* Тазылар α² сыман үзгәрмә йолдызлар " Тотылышлы-икеле системалар "* Әлгул сыман тотылышлы үзгәрмә, Әлгул "* Лира β сыман тотылышлы үзгәрмә "* Зур Җидегән W сыман үзгәрмә йолдызлар " Ак кәрләләр "* Кара кәрләләр " Нейтрон йолдызлары "* Магнитарлар "* Тибешле йолдызлар " Фараз ителгән йолдызлар "* Кварк йолдызлары "* Преон йолдызлары " Кара тишекләр "* Үтә авыр кара тишекләр
|
" Ялгыз йолдыз системасы "* Кояш системасы " Катлаулы йолдызлар "* Куш системалар "" Күренмә икеле "" Астрометрия куш "" Спектр куш "" Тотылышлы куш "" Тыгыз куш "" Барстерлар "* Өчле йолдызлар
" Йолдызлар тупланышлары "* Йолдызлар берләшмәләре "* Йолдызлар сибелгән тупланышлары "* Йолдызлар йомры тупланышлары " Йолдызлыклар " Астеризмлар
" Галактикалар төзелеш буенча "* Бормалы галактикалар "* Тоташтырмалы бормалы галактикалар "* Ясмыксыман галактикалар "* Эллиптик галактикалар "* Боҗра галактикалары "* Дөрес булмаган галактикалар " Галактикалар зурлык буенча "* Зур эллиптик "* Кәрлә галактикалар " Актив галактикалар "* Квазарлар "" Блазарлар "* Радиогалактикалар "* Сейферт галактикалары "* Йолдызларны барлыкка китерү кабынуы белән галактикалары
|
" Ярчыклар түгәрәге " Планетаара мохит " Протопланеталар түгәрәге
" Нурланыш томанлыклары "* Планеталар томанлыклары "* Үтә яңалар калдыклары "* H II өлкәләре " Кайтаргыч томанлыклар " Караңгы томанлыклар "* Молекулалы болытлар "* Глобулалар "* Протопланеталар түгәрәкләре " H I өлкәләре
" MACHO " WIMP
" Галәми кыллар |
Күк механикасы | |
---|---|
Кануннар һәм мәсьәләләр | Ньютон кануннары • Бөтендөнья тартылу кануны • Кеплер кануннары • Ике җисем мәсьәләсе • Өч җисем мәсьәләсе • N җисемнәрнең гравитацион мәсьәләсе • Бертран мәсьәләсе • Кеплер тигезләмәсе |
Күк сферасы | Күк координатлары сферасы: галактик • һоризонталь • беренче экваториаль • икенче экваториаль • эклиптик • Халыкара күк координатлары системасы • Сферик координатлар системасы • Дөнья күчәре • Күк экваторы • Туры калкулык • Авышлык • Эклиптика • Көн-төн тигезлеге • Кояш торгынлыгы • Фундаменталь яссылык |
Орбита параметрлары | Кеплерның орбита элементлары: эксцентриситет • зур ярымкүчәр • уртача аномалия • калку төен озынлыгы • перицентр аргументы • Апоцентр һәм перицентр • Орбиталь тизлек • Орбита төене • Дәвер |
Күк җисемнәренең хәрәкәтләре |
Кояшның һәм плванеталарның күк сферасы буенча хәрәкәт итүләре • Эфемеридалар Планеталарның конфигурацияләре: каршы тору • тәңгәл килү • квадратура • элонгация • сәйяралар парады Тотылу: Кояш тотылу • Ай тотылу • сарос • Метон циклы • Каплау • Үтү Кульминация • Сидерик период • Синодик период • Әйләнү периоды • Орбиталь резонанс • Көн-төн тигезлекләрен алдан күрү • Якынлашу • Либрация • Тартылуның йогынты сферасы • Козаи эффекты • Ярковский эффекты • Җанибәков эффекты |
Астродинамика | |
Галәми очыш |
Галәми тизлек: беренче • икенче • өченче • дүртенче Циолковский формуласы • Гравитацион манёвр • Һоман траекториясе • Оскуляцияләүче гонсырлар ысулы • Агылыш тизләнеше • Орбита авышлыгының үзгәрүе • Сәйяраара транспорт челтәре • Тоташтыру • Лагранж нокталары • «Пионер» эффекты |
Галәми аппарат орбиталары | Геостационар орбита • Һелиоцентрик орбита • Геосинхрон орбита • Геоцентрик орбита • Геокүчемле орбита • Түбән җиртирә орбита • Поляр орбита • «Тундра» орбитасы • Кояш-синхрон орбитасы • «Молния» орбитасы • Оскуляцияләүче орбита |