Aktiniy

Aktiniy (lotincha: Actinium, yun. aktinos — nur), Ac — Mendeleyev davriy sistemasining III guruhiga mansub kimyoviy radioaktiv element. Tartib raqami 89, atom massasi 227, 0278; yer poʻstining otirlik jihatdan qismini tashkil etadi, 1899-yilda fransuz kimyogari A. De-bern uran rudasi chiqindilarini nur-276lantirish paytida kashf etgan. Uning 10 izotopi maʼlum: As2" (yarim yemirilish davri 21,8 yil), As228 (yarim yemirilish davri 6,13 soat), As225 (yarim yemirilish davri 10 kun). A.kumush rang metall; suyuqlanish temperaturasi 1040°, kimyoviy xos-salari jihatidan lantanga oʻxshaydi. U 3 valentli, havoda tez oksidlanadi, xlo-rid va nitrat kislotalarda eriydi. Toza A.niyadroviy jarayonlar yordamida olish qulay.Radiyni atom reaktorida ney-tronlar yordamida nurlantirish yoʻli bilan koʻp miqdorda A. olish mumkin.

Adabiyotlar

  • OʻzME. Birinchi jild. Toshkent, 2000-yil



Kimyoviy elementlar davriy sistemasi
Guruhlar
  1 2                             3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18
Davrlar
 1 H   He
2 Li Be   B C N O F Ne
3 Na Mg   Al Si P S Cl Ar
4 K Ca   Sc Ti V Cr Mn Fe Co Ni Cu Zn Ga Ge As Se Br Kr
5 Rb Sr   Y Zr Nb Mo Tc Ru Rh Pd Ag Cd In Sn Sb Te I Xe
6 Cs Ba La Ce Pr Nd Pm Sm Eu Gd Tb Dy Ho Er Tm Yb Lu Hf Ta W Re Os Ir Pt Au Hg Tl Pb Bi Po At Rn
7 Fr Ra Ac Th Pa U Np Pu Am Cm Bk Cf Es Fm Md No Lr Rf Db Sg Bh Hs Mt Ds Rg Cn Nh Fl Mc Lv Ts Og
8 Uue Ubn Ubu Ubb Ubt Ubq Ubp Ubh Ubs  
Ishqoriy metallar Ishqoriy yer metallar Lantanoidlar Aktinoidlar Superaktinoidlar Oʻtish metallar Yengil metallar Yarim metallar Qolgan metallmaslar Galogenlar Inert gazlar Xossalari nomaʼlum