Phục Thọ
| Phục Thọ 伏壽 | |
|---|---|
| Hán Hiến Đế hoàng hậu | |
 Hán Hiến Đế (chính giữa) cùng Đổng quý nhân (trái) và Phục Thọ (phải) | |
| Hoàng hậu nhà Hán | |
| Tại vị | 195 - 214 |
| Tiền nhiệm | Linh Tư Hà Hoàng hậu |
| Kế nhiệm | Hiến Mục Tào Hoàng hậu |
| Thông tin chung | |
| Sinh | ? huyện Đông Vũ, quận Lang Tà |
| Mất | 214 Hứa Xương |
| An táng | Hứa Xương |
| Phối ngẫu | Hán Hiến Đế Lưu Hiệp |
| Hậu duệ | Hai hoàng tử, không rõ tên |
| Thân phụ | Phục Hoàn |
| Thân mẫu | Thị Doanh |
Hiến Đế Phục Hoàng hậu (chữ Hán: 献帝伏皇后; ? - 214), tên Thọ (壽) là Hoàng hậu thứ nhất của Hán Hiến Đế Lưu Hiệp – vị Hoàng đế cuối cùng của nhà Hán trong lịch sử Trung Quốc. Vì muốn mưu toan giết quyền thần Tào Tháo, Hoàng hậu Phục Thọ bị Tào Tháo chiếu mắng và giết hại.
Cuộc đời
Thân thế
Hiếu Hiến Phục hoàng hậu, húy Thọ (壽), người huyện Đông Vũ, quận Lang Tà của Từ Châu (nay là Chư Thành, tỉnh Sơn Đông), hậu duệ 8 đời của Đại Tư đồ thời Tây Hán là Phục Trạm (伏湛), phụ thân là Phò mã Đồn kỵ hiệu úy, thừa tước Bất Kỳ hầu Phục Hoàn (伏完). Phục Hoàn lấy Dương An Trưởng công chúa Lưu Hoa – con gái Hán Hoàn Đế – nên làm đến chức Thị trung. Nhưng Phục Thọ không phải là Dương An công chúa sinh ra, mẹ bà tên là Doanh (盈), không rõ họ gì[1].
Năm Sơ Bình nguyên niên (190), quyền thần Đổng Trác đang khống chế Hán Hiến Đế bị chư hầu chống lại, mang Hán Hiến Đế từ Lạc Dương về Trường An. Năm đó Hiến Đế mới 10 tuổi. Phục Thọ nhập cung trở thành phi tần của Hiến Đế, làm Quý nhân[2].
Lập làm Hoàng hậu
Năm Hưng Bình thứ 2 (195), Hán Hiến Đế mới 15 tuổi, lập Phục Thọ làm Hoàng hậu. Cha bà Phục Hoàn, do là quốc trượng được phong làm Chấp kim ngô (执金吾)[3].
Vào lúc này, Hán Hiến Đế đang bị Lý Thôi và Quách Dĩ khống chế. Lý Thôi và Quách Dĩ cùng muốn một mình làm chủ triều đình nên trở mặt đánh nhau. Kinh thành Trường An đổ nát vì binh hỏa, nên Hán Hiến Đế và Phục hậu bị Lý Thôi mang từ trong cung vào doanh trại giam lỏng, Quách Dĩ cũng bắt giữ một số đại thần[4]. Tướng Trương Tế từ Hoằng Nông kéo về kinh thành giảng hòa hai người và khuyên Lý, Quách hãy để Hiến Đế rời Quan Trung về quận Hoằng Nông. Hán Hiến Đế cũng sai người đi xin Lý Thôi cho mình rời khỏi doanh trại về Hoằng Nông. Sau hơn 10 lần sứ giả đi lại, Lý Thôi mới đồng ý[5].
Tháng 7 năm đó, Phục hoàng hậu theo Hán Hiến Đế cùng công khanh từ doanh Bắc Ổ của Lý Thôi (ngoài thành Trường An) lên đường, định đi từ Hoàng Hà đến Sơn Tây, lục cung phi tần đều đi bộ ra theo, Phục hậu mang trên tay là các sổ sách cùng áo lụa. Khi ấy, Đổng Thừa kêu Phù Tiết lệnh Tôn Huy cầm đao giết hết người hầu, máu vấy lên bẩn cả áo Phục hậu[6].
Mưu trừ Tào Tháo
Năm sau (196), Thứ sử Duyện châu là Tào Tháo đón Hiến Đế về Hứa Xương. Từ đó Hiến Đế bị Tào Tháo khống chế. Đổi niên hiệu thành Kiến An, gọi là Kiến An nguyên niên. Cha bà Phục Hoàn được bái Phụ quốc Tướng quân (輔國將軍), nghi chế ngang với Tam công. Không lâu sau nhậm Trung tán đại phu (中散大夫), lại chuyển thành Truân kỵ Giáo úy (屯骑校尉)[7].
Từ khi đến Hứa Xương, Hiến Đế bị người của Tào Tháo giam lỏng nên bất mãn. Có Thị lang tên Triệu Ngạn (赵彦) bày giúp cách cho Hiến Đế, liền bị Tào Tháo giết chết. Còn lại những người bất hòa với Tào Tháo, đa số đều bị sát hại. Một hôm, Tào Tháo lại vào điện triệu kiến, Hán Hiến Đế giận dữ nói: "Nếu ngài tương trợ ta, ta hi vọng ngài có thể đối đãi ta tử tế. Còn không, chi bằng cứ vứt bỏ ta đi thì hơn!". Tào Tháo nghe thế hoảng hốt, mồ hôi ướt đẫm, từ đó không triều kiến Hiến Đế nữa. Khi ấy Đổng Thừa mưu phản bị giết, con gái Thừa là Đổng Quý nhân đang mang thai, Hiến Đế cầu xin Tào Tháo đừng giết, thế nhưng Tào Tháo vẫn lôi Đổng Quý nhân ra xử tử. Phục hậu trông hết mọi sự kinh hãi, viết thư báo cho cha là Phục Hoàn, kể hết sự tình của Tào Tháo, cùng mưu trừ diệt đi[8][9].
Nhưng Phục Hoàn không dám ra tay, sang năm Kiến An thứ 14 (209), Phục Hoàn mất, con trai là Phục Điển (伏典) thừa tự.
Sự bại bị giết
Năm Kiến An thứ 19 (214), có người tố cáo việc Phục hậu mưu giết Tào Tháo. Thế là Tào Tháo sai Hoa Hâm và Si Lự mang quân vào cung bắt Phục hậu, giận dữ ra chỉ dụ:
Khi ấy, Hán Hiến Đế mang Phục hậu giấu vào bức tường hai lớp. Khước Lự và Hoa Hâm lục soát nửa ngày cuối cùng tìm ra, Hoa Hâm sai quân phá bức tường, nắm tóc Phục hậu kéo ra. Bà níu tay Hiến Đế cầu cứu, Hiến Đế đau lòng nói: "Bản thân ta còn chưa biết sẽ chết ngày nào mà!", quay đầu lại nói với Khước Lự rằng: "Khước Công! Thiên hạ chẳng lẽ có chuyện như vậy sao?”. Sau đó Phục hậu bị giam vào bạo thất, u uất rồi băng thệ. Gia quyến Phục hậu và Phục Hoàn, anh bà là Phục Điển gồm hơn 100 người đều bị giết hại. Hai hoàng tử do bà sinh ra cũng bị giết[8]. Mẹ bà là Doanh (có khả năng là chị của Phàn Phổ) bị lưu đày đến Trác quận mấy ngày sau đó[10][11].
Giết Phục hậu xong, Tào Tháo ép Hiến Đế lập con gái mình là Tào Tiết làm Kế hoàng hậu. Mộ bà hiện ở Hứa Xương, khoảng 15 km về phía Nam, mộ cao 10m, trước mộ có 2 mộ nhỏ, ước chừng là chôn 2 vị hoàng tử của bà.
Trong văn hóa đại chúng
| Năm | Phim truyền hình | Diễn viên | Nhân vật |
|---|---|---|---|
| 2018 | Tam quốc cơ mật | Vạn Thiến | Phục Thọ |
Xem thêm
Tham khảo
- Lê Đông Phương, Vương Tử Kim (2007), Kể chuyện Tần Hán, Nhà xuất bản Đà Nẵng
- Lê Đông Phương (2007), Kể chuyện Tam Quốc, Nhà xuất bản Đà Nẵng
- Trịnh Phúc Điền, Khả Vĩnh Quyết, Dương Hiệu Xuân (2006), Tướng soái cổ đại Trung Hoa, tập 1, Nhà xuất bản Lao động.
- Cát Kiếm Hùng chủ biên (2006), Bước thịnh suy của các triều đại phong kiến Trung Quốc, tập 1, Nhà xuất bản Văn hoá thông tin
Chú thích
- ^ 《后汉书·卷十下·皇后纪第十下》：献帝伏皇后讳寿，琅邪东武人，大司徒湛之八世孙也。父完，沉深有大度，袭爵不其侯，尚桓帝女阳安公主，为侍中。
- ^ 《后汉书·卷十下·皇后纪第十下》：初平元年，从大驾西迁长安，后时入掖庭为贵人。
- ^ 《后汉书·卷十下·皇后纪第十下》：兴平二年，立为皇后，完迁执金吾。
- ^ Lê Đông Phương, sách đã dẫn, tr 55
- ^ Lê Đông Phương, sách đã dẫn, tr 56
- ^ 《后汉书·卷十下·皇后纪第十下》：帝寻而东归，李傕、郭汜等追败乘舆于曹阳，帝乃潜夜度河走，六宫皆步行出营。后手持缣数匹，董承使符节令孙徽以刃胁夺之，杀傍侍者，血溅后衣。既至安邑，御服穿敝，唯以枣栗为粮。
- ^ 《后汉书·卷十下·皇后纪第十下》：建安元年，拜完辅国将军，仪比三司。完以政在曹操，自嫌尊戚，乃上印绶，拜中散大夫，寻迁屯骑校尉。
- ^ a b Lê Đông Phương, sách đã dẫn, tr 378
- ^ 《后汉书·卷十下·皇后纪第十下》：自帝都许，守位而已，宿卫兵侍，莫非曹氏党旧姻戚。议郎赵彦尝为帝陈言时策，曹操恶而杀之。其余内外，多见诛戮。操后以事入见殿中，帝不任其愤，因曰：“君若能相辅，则厚；不尔，幸垂恩相舍。”操失色，俯仰求出。旧仪，三公领兵朝见，令虎贲执刃挟之。操出，顾左右，汗流浃背，自后不敢复朝请。董承女为贵人，操诛承而求贵人杀之。帝以贵人有妊，累为请，不能得。后自是怀惧，乃与父完书，言曹操残逼之状，令密图之。
- ^ Cát Kiếm Hùng, sách đã dẫn, tr 604
- ^ 《后汉书·卷十下·皇后纪第十下》：完不敢发，至十九年，事乃露泄。操追大怒，遂逼帝废后，假为策曰：“皇后寿，得由卑贱，登显尊极，自处椒房，二纪于兹。既无任、姒徽音之美，又乏谨身养己之福，而阴怀妒害，苞藏祸心，弗可以承天命，奉祖宗。今使御史大夫郗虑持节策诏，其上皇后玺绶，退避中宫，迁于它馆。鸣呼伤哉！自寿取之，未致于理，为幸多焉。”又以尚书令华歆为郗虑副，勒兵入宫收后。闭户藏壁中，歆就牵后出。时帝在外殿，引虑于坐。后被发徒跣行泣过诀曰：“不能复相活邪？”帝曰：“我亦不知命在何时！”顾谓虑曰：“郗公，天下宁有是邪？”遂将后下暴室，以幽崩。所生二皇子，皆鸩杀之。后在位二十年，兄弟及宗族死者百余人，母盈等十九人徙涿郡。