Nag

Die naglug oor 'n vlei in Estland, met ligbesoedeling sigbaar aan die horison.

Nag is gewoonlik die tydperk van omringende donkerte van sonsondergang tot sonsopkoms in elke dag van 24 uur, wanneer die son onder die horison is. Die presiese tyd waarop die nag begin, hang af van 'n plek se ligging en verskil ook deur die jaar; dit hang af van faktore soos die seisoen en breedtegraad.

Die woord word soms in ander betekenisse gebruik soos in die groet "goeienag" of "nagsê", verkort tot "nag", veral wanneer iemand gaan slaap of vertrek.[1] Soms word dit gebruik vir 'n tydperk van geestelike duisternis, onkunde of wanhoop.[2]

Oorsig

Astronomiese nag is die tydperk tussen astronomiese skemer en astronomiese dagbreek, wanneer die son tussen 18 en 90° onder die horison is en nie die lug verlig nie. Tussen sowat 48,56° en 65,73° noord of suid van die ewenaar kom algehele donkerte nie tydens die somersonstilstand voor nie, want hoewel die son sak, is dit nooit meer as 18° onder die horison nie.

Die teenoorgestelde van nag is dag of daglig. Skemer of aandskemering is die tyd nadat die son gesak het en dagbreek of oggendskemering die tyd voordat die son opkom, wanneer die son die lug verlig terwyl dit nog onder die horsion is. Op enige gegewe tyd is die een kant van die aarde helder verlig wanneer die son ten volle daarop skyn en die ander kant in donkerte gehul omdat dit in die aarde se skaduwee lê. Die sentrale deel van die skaduwee word die "volskaduwee" (Engels: umbra) genoem; dit is waar die nag die donkerste is.

Natuurlike beligting word snags steeds verskaf deur 'n kombinasie van maan-, planeet-, ster- en sodiaklig, asook gegenschein en luggloede. In sommige gevalle word beligting ook verskaf deur auroras, weerlig and bioluminessensie. Die gloed wat deur kunsmatige lig veroorsaak word, word soms ligbesoedeling genoem, want dit meng in met sterrekundige waarnemings en ekostelsels.

Duur en geografie

Op aarde is die gemiddelde nag korter as die gemiddelde dag vanweë twee faktore. Eerstens is die son se oënskynlike skyf nie 'n punt nie, maar het dit 'n skynbare grootte van sowat 32 boogminute (32'). Tweedens breek die atmosfeer sonlig sodat 'n deel daarvan die grond bereik wanneer die son onder die horison, by sowat 34', is. 'n Kombinasie van dié twee faktore beteken lig bereik die grond wanneer die middel van die sonskyf onder die horison, by sowat 50', is.

Die opvanggebied van die Nylrivier en -delta in die nag.

Sonder dié verskynsels sou die dag en nag met albei nagewenings (die oomblikke wanneer die son oënskynlik aan die hemelewenaar raak) ewe lank gewees het. Met die nagewenings is die dag by die ewenaar inderwaarheid 14 minute langer as die nag, en die verskil is selfs groter nader aan die pole.

Die somer- en wintersonstilstande dui onderskeidelik die kortste en langste nag aan. Hoe nader 'n plek aan die pole is, hoe groter is die omvang van variasie in die duur van die nag. Hoewel die nag en dag byna ewe lank is met die nagewenings, verander die verhouding tussen die nag en dag voor en ná 'n nagewening by hoër breedtegrade vinniger as by laer breedtegrade. In die Noordelike Halfrond ondervind Denemarke korter nagte in Junie as Indië. In die Suidelike Halfrond ondervind Antarktika langer nagte in Junie as Chili.

Die twee halfrondes ondervind dieselfde patroon van naglengtes by dieselfde breedtegrade, maar die siklusse is ses maande uitmekaar sodat een halfrond lang nagte (winter) het terwyl die ander een kort nagte (somer) het.

In die streek binne elke poolsirkel is die variasie in dagligure so ekstreem dat dit in 'n deel van die somer nooit nag word tussen opeenvolgende dae nie, terwyl dit in 'n deel van die winter nooit dag word tussen opeenvolgende nagte nie.[3]

Verwysings

  1. ↑ "Definition of good night". merriam-webster.com (in Engels). Besoek op 31 Desember 2019.
  2. ↑ "Nag" in die WAT. Aanlyn by viva-afrikaans.org (intekening nodig). Besoek op 5 Augustus 2022.
  3. ↑ "cpe/environments/sky/features/sun_moon/daylight". University Of Guelph (www.uoguelph.ca). Geargiveer vanaf die oorspronklike op 27 Mei 2021. Besoek op 27 Mei 2021.

Skakels