Хура хăвăл
Ку терминăн урăх пĕлтерĕшсем пур, Хура хăвăл (пĕлтерĕшсем) пăхăр.
Танлаштарулăхăн пĕтĕмĕшле теорийĕ | ||||||||||||
Гравитаци Математикăлла кăтартни Космологи
| ||||||||||||
Çавăн пекех «Физика порталĕ» |
Хура хăвăл, çавăн пекех Хура шăтăк —уçлăх-вăхăтăн çав тери вăйлă гравитаци туртăмĕллĕ пайĕ, унăн таврашĕнчен çутă хăвăртлăхĕпе куçакан объектсем те (çав шутра çутăн хăйĕн кванчĕсем те) уйрăлса каяймаççĕ.
Çак пайăн чиккисене пулăмсен горизончĕ, унăн хапин виçине гравитаци радиусĕ теççĕ. Сферăлла симметриллĕ хура хăвăл чухне çав виçе Шварцшильд радиусĕ ятпа паллă, вăл çак формулăпа палăрăнать:
- ,
кунта c — çутă хăвăртлăхĕ, M — хура хăвăл масси, G — гравитаци константти.
Хура хăвăлсем пирки пĕлӳн кун-çулĕ
Пĕлӳ кун-çулĕнче виççĕ тапхăра палăртаççĕ:
Мичелăн «хура хăвăлĕ»
Шаблон:Касă
Мичелл хыççăн, Шварцшильд патнелле
Хура хăвăлсем валли Эйнштейн танлаштарăвесен тупсăмĕсем
Шварцшильд шутлани
Райсснер — Нордстрём шутлани
Керр шутлани
Керр — Ньюмен шутлани
Термодинамика тата хура хăвăлсем пăсланса пĕтни
Хура хăвăла ӳкни
Хĕлĕхсен теорин моделĕпе
Хура хăвăлсем Çут Тĕнчере
Çавăн пекех пăхăр
- OJ 287
- Шурă хăвăл
- en:Gravastar
Асăрхавсем
Вуламалли
- А. М. Черепащук. Чёрные дыры во Вселенной. — Век 2, 2005. — (Наука сегодня). — 2500 экз. — ISBN 5-85099-149-2
- И. Д. Новиков, В. П. Фролов. Чёрные дыры во Вселенной // Успехи физических наук. — 2001. — Т. 131. — № 3. — С. 307—324.
Каçăсем
Хура хăвăл Викиампарта? | |
Хура хăвăл Викихыпарта? |
- Чёрные дыры - что это. Описание. Фото. 2014 ҫулхи Утӑ уйӑхӗн 24-мӗшӗнче архивланӑ.
- Чёрные дыры — статья в Физической энциклопедии
- У. Дж. Кауфман. Космические рубежи теории относительности (главы из книги)
- Scientific.ru - "Сколько ангелов может танцевать на булавочной головке?" - Термодинамика чёрных дыр
- habrahabr.ru - Падаем в чёрную дыру
- Чёрные дыры и структура пространства-времени Хуан Малдасена (Juan Maldacena), Институт высших исследований, Школа естественных наук, Принстон, Нью-Джерси, США
- Большой адронный коллайдер (БАК) и чёрные дыры 2012 ҫулхи Ҫу уйӑхӗн 29-мӗшӗнче архивланӑ.
- Программа для визуализации полетов вокруг черной дыры 2010 ҫулхи Юпа уйӑхӗн 16-мӗшӗнче архивланӑ.
- Научно-познавательный фильм о возникновении «Чёрных дыр» 2016 ҫулхи Пуш уйӑхӗн 6-мӗшӗнче архивланӑ. (видео)
- Анатолий Черепащук. "Новые формы материи во Вселенной. Оптические исследования рентгеновских двойных звездных систем, ч. 2" 2014 ҫулхи Утӑ уйӑхӗн 15-мӗшӗнче архивланӑ., цикл лекций «ACADEMIA» (видео)
- Южно-европейская Обсерватория — Исследование черной дыры в центре Млечного Пути 2013 ҫулхи Кӑрлач уйӑхӗн 18-мӗшӗнче архивланӑ. (видео)
- Сверхмассивные чёрные дыры - док. фильм BBC Horizon, посвящённый сверхмассивным чёрным дырам, находящимся в центре галактик 2010 ҫулхи Раштав уйӑхӗн 1-мӗшӗнче архивланӑ. (видео)
- Астрономы впервые увидели, как черная дыра разорвала звезду РИА Новости, 17 июня 2011
Çăлтăрсем |
|
---|---|
Эволюци |
Йĕркеленӳ • Тĕп умлăн-хыçлăнлăхченхи çăлтăрсем • Тĕп умлăн-хыçлăнлăх • Горизонталлĕ турат • Гигантсен асимптотăлла турачĕ • Тăнăçсăрлăх ярăмĕ • Хĕрлĕ çăралу • Планетăлла тĕтрелĕх • Протопланетăлла тĕтрелĕх • Йăмăх сенкер улшăнуллă çăлтăр • Вольф — Райе çăлтăрĕ • Псевдо-вышкайсăр çĕнĕ çăлтăр • Вышкайсăр çĕнĕ çăлтăр • Гиперçĕнĕ çăлтăр • Герцшпрунг-Рассел диаграмми • Çăлтăрла популяци |
Протоçăлтăрсем |
Молекула пĕлĕчĕ • ГБок глобули • çăлтăрла çамрăк объектсем • Хербиг — Аро объекчĕ • Хаяси трекĕ • Хаяси чикки • Хеньи трекĕ • Орионла улшăнуллăскер (T Вăкăр çăлтăр • Фуор) • Хербиг çăлтăрĕ (Ae/Be) |
Çăлтăрсен тĕсĕсем |
Субкарлик • Карликсем (Хĕрлĕ • Сарă • Оранжă • Сенкер) • Субгигант • Гигантсем (Хĕрлĕ гигант • Сенкер гигант • Йăмăх гигант) • Вышкайсăр гигант (Хĕрлĕ вышкайсăр гигант • Сарă вышкайсăр гигант • Сенкер вышкайсăр гигант) • Гипергигант (Сарă гипергигант) • Сивĕннĕ сенкер çăлтăр • Йăлхахла çăлтăр • Кăмрăкамăшла çăлтăр (Метинлă çăлтăр) • Барийле çăлтăр • S тĕслĕ çăлтăр • Пекулярла çăлтăр • Технецийле çăлтăр • Чĕркĕмĕлле-марганецла çăлтăр • Улшăнуллă çăлтăр |
Юхăннă çăлтăрсем |
Шурă карлик • Хура карлик • Нейтронла çăлтăр (Пульсар: (Радиопульсар • Рентгенла пульсар) • Магнетар: (Аномаллĕ Рентгенла пульсар • Çине-çине пулакан çемçе гамма-çиçевсен çăлкуçĕ • Чаплă çиччĕлĕх • Çаврăнан радиотранзиент) • Хура хăвăл • Компактлă çăлтăр (Экзотикăлла çăлтăр • Кваркла çăлтăр • Преонла çăлтăр • Q-çăлтăр) • Тимĕр çăлтăр |
Çăлтарçумла объектсем |
Хăмăр карлик • Субхăмăр карлик • Планетар |
Çăлтăрсен тытăмĕ |
Çăлтăр тĕшĕ • Конвекци зони • Пайăрка зони • Фотосфера • Хромосфера • Çăлтăр кăшăлĕ • Çăлтăр çилĕ • Çăлтăр çиллин хăмпи • Металлăх • Çăлтăрăн магнитла уйĕ • Астросейсмологи • Хĕвелĕнни евĕр осцилляцисем • Эддингтон чикки |
Çăлтăрсенчи нуклеосинтез |
s-процесс • r-процесс • p-процесс • rp-процесс • Альфа-процесс • Виççĕлле гелийле реакци • Протон-протон циклĕ • Кăмрăкамăш-азот циклĕ • Гелийле çиçев • Кăмрăкамăш çунни • Кăмрăкамăш детонацийĕ • Йӳçамăш çунни • Неон çунни • Кремний çунни |
Çăлтăрсен палăрăмĕсем |
Спектрла клас • Эффективлă температура • Çăлтăр кинематики (Харпăр куçăмĕ) • Кĕтесле хăвăртлăх • Микротурбулентлăх • Хĕвел масси • Планетăсен системи • Çăлтăрсен çаврăнăвĕ • Çăлтăрсен системи (Иккĕлле çăлтăр • Хутлавлăхла çăлтăр) • Çăлтăр динамики • UBV-фотометри • Çăлтăрсене паллă тăвасси • Çăлтăрла кап (Çăлтăрла абсолютлă кап) |
Çăлтăрсен ят-йышĕ |
Çăлтăр ячĕсен ят-йышĕ • Пысăк çăлтăрсен ят-йышĕ • Пысăк мар çăлтăрсен ят-йышĕ • Пысăк çăлтăрсен ят-йышĕ • Чи йăмăх çăлтăрсен ят-йышĕ • Чи хăват çăлтăрсен ят-йышĕ • Çывăхри çăлтăрсен ят-йышĕ • Хăмăр карликсен ят-йышĕ • Çăлтăр астрономин хронологийĕ |
Категори:Çăлтăрсем |