Πάπας Κλήμης Ε΄
| Πάπας Κλήμης Ε΄ | |
|---|---|
 | |
| Από | 5 Ιουνίου 1305 |
| Έως | 20 Απριλίου 1314 |
| Προκάτοχος | Πάπας Βενέδικτος ΙΑ΄ |
| Διάδοχος | Πάπας Ιωάννης ΚΒ΄ |
| Προσωπικά στοιχεία | |
| Γέννηση | 1264 Βιλαντρώ, Γαλλία |
| Θάνατος | 20 Απριλίου 1314 (50 ετών) Ροκμόρ, Γαλλία |
| Προσφωνήσεις του Πάπα Κλήμη Ε΄ | |
|---|---|
 | |
| Προσφώνηση αναφοράς | Αγιότατος |
| Προφορική προσφώνηση | Αγιότατε |
| Θρησκευτική προσφώνηση | Άγιος Πατέρας |
Ο Πάπας Κλήμης Ε΄ ή Ρεϊμόν Μπερτράν ντε Γκοτ (Clément V, 1264 - 20 Απριλίου 1314) ήταν αρχηγός στην Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία και ο πρώτος από τους Πάπες στην Αβινιόν (5 Ιουνίου 1305 - 20 Απριλίου 1314). Κατέστειλε τους Ναΐτες Ιππότες και επέτρεψε την εκτέλεση πολλών μελών από τα μέλη τους και ως Πάπας μετέφερε την έδρα από τη Ρώμη στην Αβινιόν, εγκαινιάζοντας την περίοδο του παπισμού στην Αβινιόν[1][2].[3]
Βιογραφία
Πρώτα χρόνια
Ο Ρεϊμόν Μπερτράν ντε Γκοτ γεννήθηκε στο Βιλαντρώ και έγινε ιερέας (canon) στον καθεδρικό του Σαιν-Αντρέ στο Μπορντώ, μετά γενικός εφημέριος (vicar-general) στον αδελφό του αρχιεπίσκοπο της Λυών, που τον έκανε καρδινάλιο και επίσκοπο του Άλμπανο. Έπειτα έγινε επίσκοπος του Σαιν-Μπερτράν-ντε-Κομάζ, όπου επέκτεινε και εξωράισε τον εκεί καθεδρικό ναό. Έγινε chaplain στον πάπα Βονιφάτιο Η΄, ο οποίος τον έκανε αρχιεπίσκοπο του Μπορντώ το 1297.[4] Την εποχή που ήταν αρχιεπίσκοπος του Μπορντώ ήταν υποτελής του βασιλιά της Αγγλίας αλλά ήταν σταθερά σύμμαχος του βασιλιά της Γαλλίας Φιλίππου του Ωραίου.[5]
Η εκλογή του
Το 1304 απεβίωσε ο Πάπας Βενέδικτος ΙΑ΄ και διαμάχες ξέσπασαν μεταξύ των Γάλλων και Ιταλών καρδιναλίων για ένα έτος, ώσπου στην Περούτζια το Κονκλάβιο από το Κολλέγιο των Καρδιναλίων εξέλεξε τον Ιούνιο του 1305 τον Μπερτράντ. Δεν ήταν Ιταλός, ούτε Καρδινάλιος και ίσως τον εξέλεξαν ως ουδέτερο. Ο σύγχρονος χρονογράφος Τζιοβάνι Βιλάνι αναφέρει πως είχε δεσμευτεί πριν την εκλογή του με επίσημη συμφωνία με τον Φίλιππο Δ΄, αλλά αυτό δεν φαίνεται αλήθεια. Ο Μπέρτραντ έμαθε την εκλογή του δύο βδομάδες αργότερα ενώ βρισκόταν στην Βιέννη και επέστρεψε στην Μπορντώ.[6] Αναγνωρίστηκε ως Πάπας στην Μπορντώ και του έστειλε πλούσια δώρα ο Εδουάρδος Α΄ της Αγγλίας.[7] Η αρχική του επιλογή για την στέψη του ήταν η Βιέννη αλλά μετά την επιστροφή του βασιλιά Φιλίππου Δ΄ επέλεξε την Λυών.[7] Ο Μπέρτραντ στέφτηκε Πάπας με μεγαλοπρέπεια στην Λυών ως Κλήμης Ε΄ παρουσία του Γάλλου βασιλιά και πολλών Καρδιναλίων (14 Νοεμβρίου 1305).[8] Ανάμεσα από τις πρώτες πράξεις του ήταν να κάνει εννέα Γάλλους Καρδινάλιους.[9] Νωρίς το 1306 από την Παπική Βούλα "Clericis Laicos" αφαίρεσε όσα στοιχεία έμοιαζαν να θίγουν τον βασιλιά της Γαλλίας και απέσυρε την τρομερή βούλα "Unam Santam" του Βονιφάτιου Η΄ που ισχυριζόταν την υπεροχή του πάπα επάνω από τους κοσμικούς κυβερνήτες, μια βούλα που είχε απειλήσει τα σχέδια του Φιλίππου Δ΄.[10]
Η δίκη των Ναΐτών Ιπποτών
Την Παρασκευή (13 Οκτωβρίου 1307) εκατοντάδες Ναΐτών ιπποτών συνελήφθησαν στη Γαλλία, μία πράξη προφανώς με οικονομικά κίνητρα, που την ανέλαβαν οι γραφειοκράτες για να αυξήσουν το κύρος του Στέμματος. Η παρότρυνση ήταν του Φιλίππου Δ΄, που από την πρώτη ημέρα της στέψης του Κλήμη Ε΄ κατηγορούσε τους Ναΐτες για τοκογλυφία, αύξηση τόκων, εξαπάτηση, αίρεση, σοδομισμό, ανηθικότητα και καταχρήσεις. Οι ενδοιασμοί του πάπα υπερκεράστηκαν από το αυξανόμενο αίσθημά του ότι η αστική Γαλλία δεν μπορεί να περιμένει την Εκκλησία, είχε στόχο να δράσει ανεξάρτητα.[11] Οι δικηγόροι του Φιλίππου Δ΄ πίεσαν στο μεταξύ να ανοίξουν ξανά οι κατηγορίες του Γκυγιάμ ντε Νογκαρέ απέναντι στον αείμνηστο Πάπα Βονιφάτιο Η΄, είχαν ξεσπάσει στον πόλεμο φυλλαδίων γύρω από την Παπική Βούλα "Unam sanctam". Ο Κλήμης Ε΄ ενέδωσε στις πιέσεις για δίκη, που ξεκίνησε (2 Φεβρουαρίου 1309) στην Αβινιόν και κράτησε δύο έτη. Τον Φεβρουάριο του 1311 ο Φίλιππος Δ΄ έγραψε στον Πάπα να αφήσει τη διαδικασία για το επικείμενο Συμβούλιο της Βιέννης, πράγμα που έγινε. Ο Κλήμης Ε΄ βρέθηκε σε δύσκολη θέση επειδή έπρεπε να υποστηρίξει την αθωότητα του Βονιφάτιου Η΄ αλλά ταυτόχρονα να ικανοποιήσει και τον Γάλλο βασιλιά. Ο Κλήμης Ε΄ συγκάλεσε Σύνοδο στην Βιέννη αλλά αρνήθηκαν να καταδικάσουν τους Ναΐτες ως Αίρεση. Ο Φίλιππος Δ΄ έστειλε επιστολή στον Πάπα και του ζήτησε να διαλύσει την Σύνοδο της Βιέννης, ο Κλήμης Ε΄ αφόρισε ωστόσο όσων συμμετείχαν στην απαγωγή του Βονιφάτιου Η΄ στην Αναγκνί.[11]
Με πίεση του Γάλλου βασιλιά ο Πάπας κατάργησε το Τάγμα, που η φήμη του είχε πια αμαυρωθεί και δεν μπορούσε να τους έχει ούτε ο ίδιος ως τραπεζίτες. Οι Γαλλικές κτήσεις τους δόθηκαν στο Τάγμα του Αγ. Ιωάννου, αλλά ο Φίλιππος Δ΄ τις κράτησε ως το θάνατό του, επίσης απαλλοτρίωσε την τράπεζά τους. Αν αφήσουμε τις ψευδείς κατηγορίες για αίρεση και σοδομισμό στην άκρη, η αθωότητα ή ενοχή των Ναιτών είναι ένα ιστορικό πρόβλημα. Την εποχή εκείνη η ατμόσφαιρα ήταν υστερική και εξωφρενικές καταγγελίες ανταλλασσόταν μεταξύ ηγετών και Εκκλησίας. Το θέμα δυσχεραίνεται όταν μη ιστορικοί διατυπώνουν απόψεις, όπως θεωρίες συνωμοσίας.[12]
Η πολιτική του στην Ιταλία
Τον Μάρτιο του 1309 όλη η παπική Αυλή μετακινήθηκε, έπειτα από 4 έτη στο Πουατιέ, κοντά στην Αβινιόν, η περιοχή ανήκε στον βασιλιά της Σικελίας αλλά οι κάτοικοι ήταν υποτελείς στη Γερμανία.[3] Η κίνηση έγινε για λόγους ασφάλειας, λένε οι Γάλλοι, διότι στη Ρώμη οι αριστοκράτες διαφωνούσαν ένοπλα, μάλιστα η βασιλική του Αγ. Ιωάννη του Λατερανού είχε καεί. Η κατάσταση ήταν ασταθής και επικίνδυνη. Η Παπική Έδρα παρέμεινε στην Αβινιόν 68 έτη και αυτό έπληξε την εικόνα του ως Καθολικού ηγέτη, την περίοδο αυτή που διατηρήθηκε 68 χρόνια (1309-1377) χαρακτήρισε ο Πετράρχης ως "Βαβυλώνια αιχμαλωσία της Καθολικής Εκκλησίας".[3] Ο πάπας εμπιστεύτηκε το Παπικό κράτος σε τρεις καρδινάλιους, αλλά η Ρώμη ήταν πεδίο μάχης μεταξύ των Κολόνα και Ορσίνι και δεν μπορούσε να κυβερνηθεί. Ο Ερρίκος Ζ΄ του Λουξεμβούργου βασιλιάς της Γερμανίας εισήλθε στην Ιταλία (1310), έθεσε αντιπρόσωπο (vicar) του Βισκόντι στο Μιλάνο και στέφθηκε από παπικούς απεσταλμένος (legates) στη Ρώμη (1312), ο Ερρίκος Ζ΄ απεβίωσε το επόμενο έτος στη Σιένα (1313).[12] Από τη Φερράρα αποκλείστηκε ο Οίκος των Έστε και η πόλη εισήλθε στα Παπικά Κράτη, για αυτόν τον λόγο τα Παπικά στρατεύματα συγκρούστηκαν με την Δημοκρατία της Βενετίας και τους υποτελείς της. Ο Κλήμης Ε΄ αφόρισε του Βενετούς, αλλά αυτό δεν είχε αποτέλεσμα και κήρυξε τον Μάιο του 1309 Σταυροφορία εναντίον τους, όποιος έπιανε Βενετό μπορούσε να τον πουλήσει δούλο, όπως τους μη χριστιανούς. [13]
Η πολιτική του στην Ανατολή
Έστειλε απεσταλμένο στην Κίνα με σκοπό τη διάδοση του χριστιανισμού εκεί.
Είχε επικοινωνίες με τους Μογγόλους με σκοπό μία Γαλλο-Μογγολική συμμαχία εναντίον των Μουσουλμάνων. Έτσι το 1305 έφθασε μία πρεσβεία από τον Öljaitü των Ιλκχάν για τον πάπα, τον Φίλιππο Δ΄ της Γαλλίας και τον Εδουάρδο Α΄ της Αγγλίας. Έπειτα από δύο έτη, άλλη μία πρεσβεία επισκέφθηκε Ευρωπαίους μονάρχες. Ωστόσο καμία συντονισμένη στρατιωτική επιχείρηση δεν έγινε και οι ελπίδες για συμμαχία έφθιναν. Το 1313 ακόμη μία πρεσβεία εστάλη από τους Μογγόλους στη Δύση και στον Εδουάρδο Β΄ το 1313.
Τον Απρίλιο του 131 ο πάπας, στο Συμβούλιο της Βιέννης κήρυξε Σταυροφορία και το επόμενο έτος ο Φίλιππος Δ΄ υποσχέθηκε να πάει στην Ανατολή.
Τα τελευταία έτη
Το Ντουλτσινιανό κίνημα του φρα Ντολτσίνο στη Λομβαρδία το θεώρησε αίρεση και το κατέστειλε βίαια. Επίσης εξέδοσε τις Κλημεντίνιες Διατάξεις το 1313. Απεβίωσε στις 20 Απριλίου 1314. Σύμφωνα με μία ιστορία, το σώμα του τέθηκε σε μία εκκλησία· κατά τη νύχτα έγινε καταιγίδα και μία αστραπή ανάφλεξε το ναό. Η φωτιά ήταν δυνατή και όταν έσβησε, το σώμα του είχε σχεδόν καταστραφεί. Σύμφωνα με γραπτή επιθυμία του τάφηκε στο ναό του Ουζέστ, κοντά στο Βιλαντρώ που είχε γεννηθεί.
Παραπομπές
- ↑ Eric Russell Chamberlin, The Bad Popes, σελ. 122-123, 131, Dorset Press (1969) ISBN 978-0-88029-116-3
- ↑ Sophia Menache, Clement V, σελ. 1-2, 16, 23, 178, 255, Cambridge: Cambridge University Press (2002) ISBN 0-521-52198-X
- ↑ 3,0 3,1 3,2 Menache 2002, σ. 2
- ↑ Menache 2002, σ. 8
- ↑ Baumgartner 2003, σ. 48
- ↑ Menache 2002, σ. 15
- ↑ 7,0 7,1 Menache 2002, σ. 16
- ↑ Menache 2002, σσ. 16–17
- ↑ Bombi 2019, σ. 134
- ↑ Menache 2002, σ. 179
- ↑ 11,0 11,1 Howarth, σσ. 11–14, 261, 323
- ↑ 12,0 12,1 Duffy, σσ. 403, 439, 460–463
- ↑ Davidson, σ. 40
Πηγές
- Baumgartner, Frederic (2003). Behind Locked Doors: A History of the Papal elections. Palgrave Macmillan.
- Bombi, Barbara (2019). Anglo-Papal Relations in the Early Fourteenth Century: A Study in Medieval Diplomacy. Oxford University Press.
- Chamberlin, E. R. (1993). The Bad Popes. New York: Barnes & Noble.
- Davidson, Basil, The African Slave Trade revised ed., 1961, Boston : Brown Little
- Duffy, Eamon. Saints and Sinners: A History of the Popes. New Haven, CT: Yale University Press, 2006.
- Howarth, Stephen. The Knights Templar. New York: Barnes and Noble, 1982.
- Le Moyne de La Borderie, Arthur (1906), Histoire de Bretagne, J. Plihon et L. Hommay
- Menache, Sophia (2002). Clement V. Cambridge University Press.
- Richard, Jean, Histoire des croisades, Fayard, 1996.
Εξωτερικοί σύνδεσμοι
Πολυμέσα σχετικά με το θέμα Clemens V στο Wikimedia Commons
|
