Πάπας Πίος Γ΄

Πίος Γ'
Από22 Σεπτεμβρίου 1503
Έως18 Οκτωβρίου 1503
ΠροκάτοχοςΠάπας Αλέξανδρος ΣΤ΄
ΔιάδοχοςΠάπας Ιούλιος Β΄
Προσωπικά στοιχεία
Γέννηση29 Μαΐου 1439
Σιένα, Ιταλία
Θάνατος18 Οκτωβρίου 1503 (64 ετών)
Ρώμη, Παπικά Κράτη
Προσφωνήσεις του
Πάπα Πίου Γ΄
Προσφώνηση αναφοράςΑγιότατος
Προφορική προσφώνησηΑγιότατε
Θρησκευτική προσφώνησηΆγιος Πατέρας
Μεταθανάτια προσφώνησηΔ/Δ

Ο Πάπας Πίος Γ΄ κατά κόσμο Φραντσέσκο Τοντεσκίνι Πικκολόμινι (9 Μάϊου 1439 - 18 Οκτωβρίου 1503) ήταν Πάπας στην Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία (22 Σεπτεμβρίου 1503 - 18 Οκτωβρίου 1503).[1] Πέθανε μόλις 26 μέρες μετά την εκλογή του και ήταν ένας από τους πιο σύντομους πάπες στην ιστορία της Καθολικής εκκλησίας.[2] Ο Φραντσέσκο Τοντεσκίνι ήταν ανεψιός του πάπα Πίου Β΄ που του παραχώρησε το οικογενειακό όνομα "Πικκολόμινι" και τον διόρισε σε ηλικία 21 έτους επίσκοπο της Σιένας Υπηρέτησε ως Παπικός Λεγάτος μέχρι που ο Καρδινάλιος Πικκολόμινι ήδη άρρωστος εξελέγη πάπας ως μια λύση συμφιλίωσης ανάμεσα στην Οικογένεια Βοργία και την Οικογένεια ντελλα Ρόβερε, πέθανε ωστόσο σε λιγότερο από έναν μήνα.

Πρώτα χρόνια

Ο Φραντσέσκο Τοντεσκίνι Πικκολόμινι μέλος της Οικογένειας Πικκολόμινι γεννήθηκε στο Σαρτεάνο (9 Μαίου 1439) ως γιος του Νάννο Τοντεσκίνι και της αδελφής του Αινεία Σίλβιου Πικκολόμινι μετέπειτα πάπα Πίου Β΄.[3][4][5] Είχε 3 αδελφούς τους Αντόνιο, Γιάκομο και Ανδρέα, ο μεγαλύτερος Ανδρέας διορίστηκε από τον θείο του Δούκας του Αμάλφι και παντρεύτηκε την Μαρία, κόρη του Φερδινάνδου Α΄ της Νεαπόλεως.[6] Ο Φραντσέσκο εκπαιδεύτηκε στο σπίτι του θείου του που του επέτρεψε να χρησιμοποιεί το επώνυμο Πικκολόμινι. Σπούδασε Κανονικό Δίκαιο στο Πανεπιστήμιο της Περούτζια και όταν ολοκλήρωσε τις σπουδές του πήρε διδακτορικό.[7] Ο Τοντεσκίνι Πικκολόμινι έγινε προιστάμενος του Καθεδρικού Ναού του Αγίου Βίκτωρα που ήταν δωρεά του θείου του (1457-1466 και 1476-1495).[8] Ήταν πρεσβευτής του πάπα σε επίσημες αποστολές από τον Πίο Β΄ αλλά και από τον Σίξτο Δ΄ στη δοκιμή να αποκαταστήσει την παπική εξουσία στην Ούμπρια.

Καρδινάλιος

Ο Καρδινάλιος Αινείας Σίλβιος Πικκολομίνι εξελέγη νέος πάπας ως Πίος Β΄ (19 Αυγούστου 1458). Στην αναταραχή που ακολούθησε την εκλογή του το Ρωμαικό πλήθος λεηλάτησε το σπίτι του δίπλα από την εκκλησία του Σαντ΄Αγκοστίνο κοντά στην Πιάτσα Ναβόνα όπου βρέθηκαν οι μαρμάρινοι λίθοι. Την εποχή που έφτασε η Οικογένεια Πικκολομίνι στην Ρώμη δεν είχε δικό της σπίτι, ο Φραντσέσκο μετακινήθηκε μαζί με τον θείο του στο Αποστολικό Παλάτι.[9] Ο Πίος Β΄ ήταν βέβαιος ότι η κατάσταση ήταν προσωρινή για αυτό έστειλε επιστολή στον ανεψιό του με την φράση "κανείς δεν είναι για πάντα ανεψιός παπα".[9] Ο πάπας εξουσιοδότησε τον Καρδινάλιο Φραντσέσκο να αγοράσει ένα κτήμα κοντά στο Κάμπο ντε Φιόρι που ανήκε στον Καρδινάλιο Τζιοβάννι Καστιλιόνε. Το έγγραφο δείχνει σαφέστατα ότι η νέα περιουσία δεν ανήκε προσωπικά στον Πίο Β΄ ως πάπα αλλά ως μέλος της Οικογένειας Πικκομιλίνι, ο καρδινάλιος Φραντσέσκο οικοδόμησε τα νέα ανάκτορα για λογαριασμό του θείου του. Ο Καρδινάλιος Φραντσέσκο παραχώρησε τα ανάκτορα στους αδελφούς του Γιάκομο και Αντρέα υπό την προυπόθεση ότι θα το κληροδοτούν μόνο σε γιους. Τα ανάκτορα κατεδαφίστηκαν (1591) για να οικοδομηθεί η νέα εκκλησία του Αγίου Ανδρέα (1591).[10] Ο Φραντσέσκο διατηρούσε το αξίωμα του Αποστολικού Πρωτονοτάριου από την εποχή που έγινε αρχιεπίσκοπος της Σιένας (1460).[11]

Κατείχε τον τίτλο και τα εμβλήματα του αρχιεπισκόπου αλλά η στέψη του έγινε μόλις μια βδομάδα πριν την στέψη του ως πάπα.[12] Ο Πάπας Πίος Β΄ επισκέφτηκε την Σιένα την εποχή που ο ανεψιός του έγινε Καρδινάλιος και τον όρισε Καρδινάλιο-Διάκονο του Αγίου Στεφάνου (26 Μαρτίου 1460). Ο ίδιος επέκτεινε την κατοικία του γύρω από την εκκλησία, έμεινε σε αυτήν σχεδόν μέχρι το τέλος της ζωής του.[13] Ο Πάπας Πίος Β΄ τον διόρισε επίσης Λεγάτο στην Μαρκησία της Ανκόνας, αναχώρησε για την Ανκόνα (30 Απριλίου 1460), επέστρεψε την πρώτη φορά (1 Φεβρουαρίου 1461), ξαναπήγε στην Ανκόνα (1 Ιουνίου 1461) μέχρι την τελική επιστροφή του στην Ρώμη (8 Νοεμβρίου 1461).[14] Ο Πικκολομίνι έγινε αρχιδιάκονος της Βραβάντης στο Καμπραί (1462) και κράτησε την θέση αυτή μέχρι τον θάνατο του (1503).[15] Ο θείος του Πίος Β΄ του παραχώρησε το μοναστήρι του Αγίου Σάββα στον Αβεντίνο λόφο, ξεκίνησε την επέκταση και την διακόσμηση του, κόστισαν συνολικά 3.000 Δουκάτα.[16] Ο Φραντσέσκο πήρε τον τίτλο του βικάριου των Παπικών Κρατών (21 Ιουνίου 1464), την ίδια εποχή ο Πίος Β΄ πήγε στην Ανκόνα να συναντήσει τους Βενετούς με στόχο Σταυροφορία στα Βαλκάνια. Ο Πίος Β΄ πέθανε ωστόσο (14 Αυγούστου 1464) και τα σχέδια για Σταυροφορία τερματίστηκαν.[17]

Οι επόμενοι πάπες μετά τον θείο του Πίο Β΄

Ο Πάπας Πίος Β΄ χρίζει τον ανεψιό του Τζιοβάννι Καρδινάλιο (1460)

Ο Φραντσέσκο Τοντεσκίνι Πικκολόμινι συμμετείχε ως στενός συγγενής του Πίου Β΄ στην επιτροπή των Καρδιναλίων με την οποία εξελέγη ο Πάπας Παύλος Β΄ (1464). Οι 12 από τους 20 Καρδιναλίους που δεν είχαν σχέση με τον Πίο Β΄ δήλωσαν ότι θα ψηφίσουν νέο πάπα από την εαυτό τους, με αυτόν τον τρόπο αποκλείστηκε ο Φραντσέσκο, εξελέγη τελικά ο Καρδινάλιος Πιέτρο Μπάρμπο από την Βενετία ως Πέτρος Β΄.[18] Ο καρδινάλιος Πικκολόμινι ορίστηκε Λεγάτος στην Γερμανία (20 Φεβρουαρίου 1471).[19] Τον συνόδευσε ο πρώην γραμματέας του Πίου Β΄ Αγκοστίνο Πικκολομίνι και έγραψε τις λεπτομέρειες της αποστολής.[20] Αναχώρησε (18 Μαρτίου 1471) για την Αυτοκρατορική Δίαιτα του Ρέγκενσμπουργκ.[21][22] Την εποχή που πέθανε ο Παύλος Β΄ και εξελέγη ο Πάπας Σίξτος Δ΄ βρισκόταν ακόμα στο Ρέγκενσμπουργκ και δεν συμμετείχε στην εκλογή, επέστρεψε αργότερα στην Ρώμη (27 Δεκεμβρίου 1471).[21] Την εποχή που ο Ροντρίγκο Βοργίας προήχθη σε επίσκοπο του Άλμπανο (30 Αυγούστου 1471) ο Πικκολόμινι ορίστηκε Καρδινάλιος Πρωτονοτάριος. Ο Φραντσέσκο συμμετείχε στην νέα νομοθεσία του Σίξτου Δ΄ με στόχο να επαναφέρει την εκκλησιαστική εξουσία στην Ούμπρια.[23] Ο Φραντσέσκο Τοντεσκίνι Πικκολόμινι συμμετείχε στην Σύνοδο την οποία εξελέγη ο Πάπας Ιννοκέντιος Η΄ (1484), ήταν ο πρώτος αρχιδιάκονος που ανήγγειλε την εκλογή και έστεψε τον νέο πάπα. Σύμφωνα με τον Στέφανο Ινφεσούρα ήταν ένας από τους Καρδιναλίους που κοιμήθηκε ήσυχα το βράδυ (28 Αυγούστου 1484) επειδή ήταν σίγουρος για την εκλογή.[24] Την επόμενη χρονιά (1485) ανέλαβε την διοίκηση του Φέρμο, παραιτήθηκε από την θέση υπέρ του Αγκοστίνο Πικκολομίνι (1494), ανέλαβε ξανά την θέση (1496) και την διατήρησε μέχρι την ημέρα που έγινε πάπας. Διορίστηκε (5 Νοεμβρίου 1488) παπικός Λεγάτος στην Περούτζια θέση που διατήρησε μέχρι την επόμενη χρονιά (1489), σε 10 μέρες (15 Νοεμβρίου 1488) αναχώρησε για την Ρώμη.[25]

Ο Φραντσέσκο Τοντεσκίνι Πικκολόμινι συμμετείχε στην εκλογή του τελευταίου πάπα πριν από τον ίδιο του Ροντρίγκο Βαργία ή πάπα Αλεξάνδρου ΣΤ΄. Ο ίδιος ως υποψήφιος πήρε 11 ψήφους στην πρώτη ψηφοφορία ενώ χρειαζόταν 16 για την εκλογή, επτά ψήφους στην δεύτερη και μόλις μία στην τρίτη. Ο Καρδινάλιος Φραντσέσκο αντιστάθηκε μέχρι τέλους στην νέα εκλογή αφού ήταν ο μόνος που καταψήφισε.[26] Την περίοδο 1492-1501 υπηρέτησε την Ρωμαική Κουρία στην Αγγλία και στην Γερμανία.[27] Διορίστηκε παπικός Λεγάτος απέναντι στον βασιλιά της Γαλλίας Κάρολο Η΄ ενώ ο στρατός του έμπαινε στην Τοσκάνη (1 Οκτωβρίου 1494). Αναχώρησε από την Ρώμη (17 Οκτωβρίου 1494) και επέστρεψε μόλις ο βασιλιάς της Γαλλίας αρνήθηκε να τον συναντήσει (5 Μαρτίου 1495).[28] Ένας αριθμός Καρδιναλίων ανάμεσα στους οποίους και ο ίδιος οδήγησαν τον Αλέξανδρο ΣΤ΄ στο Ορβιέτο για να μην συναντήσει τον Κάρολο Η΄ που ερχόταν στην Ρώμη (27 Μάϊου 1495). Ο Κάρολος Η΄ παρέμεινε στην Ρώμη την περίοδο (1/4 Ιουνίου 1495) και ο πάπας επέστρεψε στην πόλη αργότερα (27 Ιουνίου 1495). Με την δολοφονία του γιου του Τζιοβάννι Βοργία ο Αλέξανδρος ΣΤ΄ διόρισε τον Φραντσέσκο Πικκολόμινι στο συμβούλιο των 6 Καρδιναλίων στην θέση του γιου του (1497). Αργότερα (8 Φεβρουαρίου 1501) διορίστηκε Πρωτοδιάκονος με αποστολή να συγκεντρώσει χρήματα για την νέα Σταυροφορία που είχε σκοπό να κάνει εναντίον των Τούρκων.[29]

Πάπας

Τάφος του Πίου Γ΄

Με τον θάνατο του πάπα Αλεξάνδρου ΣΤ΄ (18 Αυγούστου 1503) ξέσπασαν μεγάλες ταραχές στην Ρώμη, όλοι οι απεσταλμένοι προσπάθησαν να πείσουν τον γιο του Καίσαρα Βοργία να αποχωρήσει ώστε να διεξαχθεί με ασφάλεια η νέα ψηφοφορία.[30] Οι Καρδινάλιοι πίεσαν για ειρήνη αλλά δεν εισακούστηκαν, εκπρόσωποι από την Οικογένεια Ορσίνι και τους Κολόννα μπήκαν στην πόλη για να εκδικηθούν και ξεκίνησαν ταραχές.[31] Οι ταραχές είχαν σαν αποτέλεσμα να καθυστερήσει η ψηφοφορία για την εκλογή του νέου πάπα (16 Σεπτεμβρίου 1503).[32] Ο Καρδινάλιος Τζιοβάννι Πικκολομίνι εξελέγη αυτή την φορά νέος πάπα ως Πίος Γ΄, πήρε το όνομα "Πίος" για να τιμήσει τον θείο του που τον είχε ευεργετήσει.[33] Η επιλογή του αποτελούσε μια συμβιβαστική λύση ανάμεσα στις δυο αντιμαχόμενες Οικογένειες Βοργία και Ντελλα Ρόβερα, έναν ασθενή άνθρωπο αλλά με μεγάλη εμπειρία στην Παπική Κουρία τόσο με τον Σίξτο Δ΄ όσο και με τον Αλέξανδρο ΣΤ΄. Την υποψηφιότητα του στήριξε ο Καρδινάλιος ντελα Ρόβερε που θα τον διαδεχθεί αμέσως μετά ως Πάπας Ιούλιος Β΄. Ο νέος πάπας συγκάλεσε μια έκτακτη Σύνοδο (25 Σεπτεμβρίου 1503) από Καρδινάλιους και αξιωματούχους, αναγκάστηκε για πρώτη φορά να το κάνει πριν την στέψη του υπό την πίεση των Ισπανών Καρδιναλίων λόγω της εκρηκτικής κατάστασης που επικρατούσε.[34] Ο Γαλλικός στρατός υπό την ηγεσία του Καίσαρα Βοργία ήθελε να περάσει από την Ρώμη για να επιτεθεί στην Νάπολη, ήταν κρατικό φέουδο και αυτό έκανε πολύ δύσκολη την κατάσταση. Ο Πίος Γ΄ ενώ ήταν ο ίδιος άρρωστος στο κρεβάτι δήλωσε την επιθυμία του για ειρήνη ανάμεσα στην Ισπανία και την Γαλλία. Αποφάσισε να προχωρήσει σε γενναίες μεταρρυθμίσεις με στόχο να περιορίσει τις εκκλησιαστικές σπατάλες και να φέρει την ειρήνη στα Παπικά κράτη, υποστήριξε τον Καίσαρα Βοργία αλλά όχι τους Γάλλους και του επέτρεψε να επιστρέψει στην Ρώμη.[34] Την επόμενη μέρα δήλωσε στον Βενετό απεσταλμένο την φράση "πιέστηκα πολύ από τους Ισπανούς Καρδιναλίους και αναγκάστηκαν να τον βοηθήσω, είναι η τελευταία φορά που το κάνω, αναγκάστηκα επειδή μοναδικός μου στόχος είναι η ειρήνη".[35]

Ασθένεια και θάνατος

Ο νέος πάπας έκανε χειρουργική επέμβαση στο πόδι με φρικτούς πόνους (26 Σεπτεμβρίου 1503).[36] Την επόμενη μέρα ανακοίνωσε ότι ήταν αδύνατο να παραστεί στην τελετή της στέψης του στον Καθεδρικό ναό επειδή δεν μπορούσε να περπατήσει.[37] Ο Τζιοβάννι Πικκολομίνι δεν είχε στεφτεί ιερέας ποτέ, παρέμεινε στον βαθμό του διακόνου, η στέψη του έγινε μετά την εκλογή του ως πάπα (30 Σεπτεμβρίου 1503). Ο Καρδινάλιος Τζουλιάνο ντελλα Ρόβερε και άλλοι δύο επίσκοποι τον έστεψαν και τον ίδιο ως επίσκοπο (1 Οκτωβρίου 1503).[38] Ένας απεσταλμένος από την Βενετία στην Ρώμη ανακοίνωσε την βαριά κατάσταση στην οποία βρισκόταν η υγεία του πάπα από πριν, τους κάλεσε να συγκαλέσουν νέα Σύνοδο που θα καθορίσει τον διάδοχο.[39] Η παπική στέψη έγινε τελικά (8 Οκτωβρίου 1503) από τον Καρδινάλιο Ραφαέλλο Ριάριο, δεν υπάρχουν λεπτομέρειες λόγω της χωλότητας του, ο ίδιος ο Πίος Γ΄ ήταν αναγκασμένος να κάθεται σε καρέκλα σε όλη την τελετή.[40] Την Τρίτη 12 Οκτωβρίου 1503 ανακοινώθηκε στον Έρκολε Α΄ των Έστε, δούκα της Φερράρα ότι ο Πίος Β΄ δεν είχε φάει τίποτα την προηγούμενη μέρα, είχε επίσης ψηλό πυρετό που δεν έπεσε ποτέ.[41] Ο πάπας Πίος Γ΄ πέθανε μετά από μια σύντομη θητεία 26 ημερών, η επίσημη διάγνωση ήταν μόλυνση από την ασθένεια του στο πόδι, σύμφωνα με μερικές φήμες δηλητηριάστηκε από τον Πετρούτσι κυβερνήτη της Σιένα.[42][43] Η ταφή του έγινε στο παρεκκλήσι του Αγίου Ανδρέα στην Βασιλική του Αγίου Πέτρου δίπλα από τον αγαπημένο του θείο Πίο Β΄ και τα αδέλφια του Γιάκομο και Ανδρέα που τον υπηρέτησαν σε όλη τους την ζωή, ο ίδιος όρισε τον τάφο στην διαθήκη του (1493).[44] Η μεταφορά των οστών τους έγινε στην εκκλησία του Σαν Αντρέα ντελλα Βάλλε στην Ρώμη, σε ένα Μαυσωλείο που οικοδόμησε ο Καρδινάλιος Αλεσάντρο Περέτι ντι Μοντάλτο (1614).[45]

Παραπομπές

  1. ↑ Agostino Olduin (ed.). Vitae et res gestae pontificum romanorum: et S.R.E. cardinalium ab initio nascentis ecclesiae usque ad Clementem IX P. O. M. (in Latin). Τομ. 3 (secunda ed.). Roma: P. et A. De Rubeis (Rossi). σσ. 213–214
  2. ↑ Hendrix, σ. 173
  3. ↑ D. Bandini (1950), "Memorie Piccolominee in Sarteano, " Bullettino Senese di Storia Patria Anno LVII (1950), σσ. 107–130
  4. ↑ Alexis Artaud de Montor (1911). The lives and times of the popes. Τομ. 4. New York: Catholic Publication Society of America. σ. 202
  5. ↑ Domenico Bandini, "Gli antenati di Pio III," Bulletino senese della storia patria 25 (1966–1968), σσ. 239–251
  6. ↑ Munman, σ. 112. Gaetano Novaes, Elementi della storia dei Sommi Pontefici Tomo Sesto (Siena: F. Rossi 1804), σ. 124
  7. ↑ Richardson (2003), "The housing opportunities of a Renaissance cardinal," σσ. 607–608
  8. ↑ Christian Lackner; Daniel Luger (2019). Modus supplicandi: Zwischen herrschaftlicher Gnade und importunitas petentium (in German). Wien: Böhlau Verlag. σ. 22
  9. ↑ 9,0 9,1 Richardson (2003), σ. 608
  10. ↑ Richardson (2003), σσ. 609–610
  11. ↑ The Archbishop of Siena, Antonio Piccolomini, had died on 8 November 1459; Francesco made his arrangements with the Apostolic Camera for his bulls and fees on 6 February 1460: Eubel II, σ. 235
  12. ↑ Novaes, Elementi VI, σ. 127
  13. ↑ Nevola, σσ. 120–121, 167, 243
  14. ↑ Eubel II, σσ. 32–34
  15. ↑ Bullaire de la province de Reims sous le pontificat de Pie II (in French). Lille: R. Giard. σ. 156
  16. ↑ https://www.jstor.org/stable/24413713
  17. ↑ Eubel II, σ. 34
  18. ↑ F. Petruccelli della Gattina, Histoire diplomatique des conclaves Τομ. 1 (Paris: 1864), σσ. 273–283. Pastor, History of the Popes, Τομ. 3 (1906), σσ. 348–374; Τομ. 4 (1894), σσ. 3–35
  19. ↑ Franz Wasner, "'Legatus a latere': Addenda varia," Traditio 16 (1960), σσ. 405–416 και 413-414
  20. ↑ H. Kramer (1949), 'Agostino Patrizzis Beschreibung der Reise des Kardinallegaten Francesco Piccolomini zum Christentag in Regensburg 1471," Mitteilungen des Österr. Staatsarchivs, Erganzungsband 2 (Festschrift 1; 1949) 549-565. Francesco Buranelli (2006)
  21. ↑ 21,0 21,1 Eubel II, σ. 37
  22. ↑ Franz Wasner, "Fifteenth-century Tests on the Ceremonial of the papal 'Legatus a latere'," Traditio Τομ. 14 (1958), σσ. 295–358 και σσ. 335–339
  23. ↑ The Encyclopædia Britannica, Vol.19, Ed. Thomas Spencer Baynes, (Henry G. Allen Company, 1890), 153
  24. ↑ Stefano Infessura (1890). Oreste Tommasini (ed.). Diario della città di Roma di Stefano Infessura scribasenato (in Latin). Roma: Forzani. σ. 171
  25. ↑ Eubel II, σ. 49
  26. ↑ Ferdinando La Torre (1933). Del conclave di Alessandro VI, papa Borgia (in Italian). Firenze: Olschki. σσ. 89–92
  27. ↑ Wilkie, 1974, σ. 18
  28. ↑ C. Maumené, "Une ambassade du pape Alexandre VI au roi Charles VIII. Le cardinal François Piccolomini," in: Revue de Deux Mondes, série 5, LII (1909), σσ. 677–708
  29. ↑ Eubel II, σ. 55, no. 637. Pastor VI, σσ. 85–102 και σ. 99
  30. ↑ Eubel II, σ. 21
  31. ↑ Gregorovius VIII, Τμήμα 1, σσ. 3–5
  32. ↑ Eubel II, σ. 25
  33. ↑ Loughlin, James (1911). "Pope Pius III." The Catholic Encyclopedia. Vol. 12. New York: Robert Appleton Company, 1911
  34. ↑ 34,0 34,1 Pastor VI, σσ. 201–202
  35. ↑ Pastor VI, σ. 202
  36. ↑ Johann Burchard (1885). Louis Thuasne (ed.). Capelle pontificie sacrorum rituum magistri diarium: sive Rerum urbanarum commentarii (1483-1506)
  37. ↑ Burchard, σ. 280
  38. ↑ Burchard, σσ. 280-281
  39. ↑ Marino Sanudo (1881). I diarii di Marino Sanuto: (MCCCCXCVI-MDXXXIII) (in Italian). Vol. Tomo V. Venezia: F. Visentini. σ. 148
  40. ↑ Pastor VI, σ. 203
  41. ↑ Pastor VI, σ. 621
  42. ↑ Pastor VI, σσ. 203-206
  43. ↑ Giuseppe de Novaes (1804). Elementi della storia de' sommi pontefici da S. Pietro sino al felicemente regnante Pio Papa VII ... (in Italian). Vol. VI (seconda ed.). Siena: Rossi. σ. 130
  44. ↑ Richardson (1998), σ. 201
  45. ↑ Salvador Miranda. "Todeschini-Piccolomini, Francesco (1439-1503)"

Πηγές

  • Eubel, Conradus, ed. (1914). Hierarchia catholica (in Latin). Vol. Tomus II (second ed.). Münster: Libreria Regensbergiana.
  • Hendrix, John (2003). History and Culture in Italy. Lanham MD USA: University Press of America.
  • Munman, Robert (1993). Sienese Renaissance Tomb Monuments. Philadelphia: American Philosophical Society.
  • Nevola, Fabrizio (2007). Siena: Constructing the Renaissance City. New Haven CT USA: Yale University Press.
  • Novembri, Valeria; Prezzolini, Carlo, eds. (2005). Francesco Tedeschini Piccolomini: papa Pio III : atti della Giornata di studi, Sarteano, 13 dicembre 2003 (in Italian). Montepulciano (Siena): Le Balze.
  • Pastor, Ludwig von (1902). The History of the Popes: From the Close of the Middle Ages. Vol. VI (second ed.). London: K. Paul, Trench, Trübner & Company.
  • Piccolomini, Paolo (1903). "Il Pontificato di Pio III secondo le testimonianze di una fonte contemporanea," in: Archivio Storico Italiano, 5 serie, XXXII (1903).
  • Richardson, Carol (1998). "The Lost Will and Testament of Cardinal Francesco Todeschini Piccolomini (1439-1503)," Papers of the British School at Rome Vol. 66 (1998), pp. 193–214.
  • Richardson, Carol (2003). "The housing opportunities of a Renaissance cardinal." Renaissance Studies Vol. 17, No. 4 (2003), pp. 607–627.
  • Strnad, A.A. (1966). "Francesco Todeschini-Piccolomini. Politik und Mäzenatentum im Quattrocento," in: Römische Historische Mitteilungen VIII-IX (1964-1966).
  • Ugurgieri della Berardenga, C. (1973). Pio II Piccolomini con notizie su P. III e altri membri della famiglia. Firenze 1973.
  • Williams, George L., Papal Genealogy: The Families And Descendants of the Popes, McFarland & Company Inc., 1998.
Πάπας Πίος Γ΄
Γέννηση: 9 Μάϊου 1439 Θάνατος: 18 Οκτωβρίου 1503
Προκάτοχος
Αλέξανδρος ΣΤ΄ 		Πάπας
22 Σεπτεμβρίου 1503 - 18 Οκτωβρίου 1503 		Διάδοχος
Ιούλιος Β΄
Καθιερωμένοι όροι