Oton

Oton
	; Irudi gehiago
; Erromatar enperadorea
Antzinako Erromako senataria
Erromatar gobernadorea
Bizitza
Jaiotza	Ferentium eta Erroma, 32ko apirilaren 28a
Herrialdea	Antzinako Erroma
Heriotza	Brixellum (en) , 69ko apirilaren 16a (36 urte)
Hobiratze lekua	Brixellum (en)
Heriotza modua	derrigortutako suizidioa: odolustea
Familia
Aita	Lucius Salvius Otho
Ama	Albia Terentia
Ezkontidea(k)	Popea Sabina
Bikotekidea(k)	ikusi Crispina (en) ;
Anai-arrebak	ikusi Lucius Salvius Otho Titianus (en) ; Salvia (en) ;
Leinua	Salvii Othones (en)
Jarduerak
Jarduerak	Antzinako Erromako politikaria eta Antzinako Erromako militarra
Sinesmenak eta ideologia
Erlijioa	Antzinako Erromako erlijioa

Oton (latinez: Marcus Salvius Otho; 32ko apirilaren 25a - 69ko apirilaren 16a) Lau enperadoretako urtean bigarren enperadorea izan zen, Galba hil zenetik, urtarrilaren 15etik, hil zen arte.

Botererako bidea

Etruriako familia zahar eta noble batekoa, Neronen adiskidea izan zen, enperadorea bezain ankerra eta bitxia. Bion arteko adiskidetasuna 58an bukatu zen, Popea Sabina, Otonen emaztea, zela eta. Otonek enperadoreari aurkeztu zion emaztea, zein haren maitale bihurtu zen. Orduan, Otonez dibortziatutakoan, Neroni eskatu zion ahalik eta urrunen bidaltzea.

Hurrengo hamar urteetan Lusitania probintzian eman zituen Otonek. Aldameneko probintzian, Hispania Tarraconensisen, Galba matxinatu zenean (68an), Otonek harekin bat egin zuen. Neronekiko suminduaz gain, bere handinahiak ere horrela jokatzera bultzatu zuen. Izan ere, astrologo batek Neronen ondorengoa izango zela iragarri zion. Iragarpen horiek gorabehera, Galbak Luzio Kalpurnio Pison hautatu zuen oinordeko.

Otonen aukera bakarra borrokatzea zen. Diru eskasa bazuen ere (Neronen garaietatik xahutzaile hutsa baitzen), Pretoriar Goardiako hainbat soldadu erosi ahal izan zuen. Kalpurnio Pisonen hautaketa baino bost egun geroago (69ko urtarrilaren 15ean), Otonek, enperadoreari ohiko errespetuak ematera zihoazela, bere jarraitzaileekin biltzeko aitzakia bilatu zuen. Pretoriar kanpalekuan, enperadore izendatu zuten.

Indar horretaz baliatuta, Forumera bueltatu zen. Galba jendetzaren artean ihes egiten saiatu zen. Alabaina, Galba, Kalpurnio Pison eta beste batzuk bortizki hil zituen Pretoriar Guardiak. Egun horretan bertan, senatariek enperadore izendatu zuten.

Otonen arrakasta Pretoriar Guardiaaren suminduran oinarritzen zen. Izan ere, Galbak agindutako ordainsaria emateari muzin egin zien. Erromatarrak ere ez zeuden konforme Galbaren politikarekin. Neronen xahutzea nahiago zuten.

Gainbehera

Jendetzak emandako Neron goitizena onartu zuen, edo, behintzat onartzeko plantak egin zituen. Neronen estatuak berriro eraiki ziren, haren gizonak askatu zituzten eta Neronen Urrezko Etxearen amaiera iragarri zen. Aldi berean, Otonek hiritar agurgarriei jakinarazi zien zuzentazunez gobernatuko zuela.

Hala eta guztiz ere, Germaniako matxinada uste baino askoz garrantzitsuagoa zen. Legio batzuek Vitelioren alde jo zuten. Erromara zihoazen. Hasieran Inperioa partekatzeko prest agertu bazen ere, Otonek, ustekabeko adorez, gerra antolatzeari ekin zion. Urruneko probintzietatik laguntza urria espero ahal zen. Dalmazia, Panonia eta Mesia probintziak, ordea, bat egiteko gertu zeuden. Pretoriar Goardia bera indarra izugarria zen. Itsas-armada ere haren esku zegoen.

Martxoaren 14an, kontrako iragarpenek etsi gabe, iparraldera jo zuen. Ez zuen nahi Vitelio Italian sar zedin. Hala ere, Po ibaian baino ez zuen geldiarazi ahal. Germaniako ofizialek eskarmentu handiago zeukatenez, buruz buruko borroka ekidizekoa zen, Dalmaziako tropak iritsi arte behinik behin. Nolanahi ere, Otonen jeneralen ezinegonak erasoa eragin zuen. Estrategian abilagoa, Vitelio garaile atera zen. Otonek porrota onartu zuen. Hitzaldi duin batean, hobe zela, asko baino, bat hil zedin esan ostean, bere burua hil zuen. Soldadu batzuek jeneralaren ereduari jarraitu zioten. Hil zenean, 37 urte zituen, eta bere gobernuak 3 hilabete iraun zuen.

Wikimedia Commonsen badira fitxategi gehiago, gai hau dutenak: Oton

Datuak: Q1416
Multimedia: Otho / Q1416

i e a Erromatar eta bizantziar enperadoreak
Printzerria 27 BC – 235 AD	Augusto Tiberio Kaligula Klaudio Neron Galba Oton Vitelio Vespasiano Tito Domiziano Nerva Trajano Hadriano Antonino Pio Marko Aurelio eta Luzio Vero Komodo Pertinax Didio Juliano (Peszenio Nigro) (Klodio Albino) Septimio Severo Karakala eta Geta Makrino eta Diadumeniano Heliogabalo Alexandro Severo
Krisialdia 235–284	Maximino Trax Gordiano I.a eta Gordiano II.a Pupieno eta Balbino Gordiano III.a Filipo Arabiarra eta Filipo II.a Dezio eta Herenio Etrusko Hostiliano Treboniano Galo eta Volusiano Emiliano Valeriano Galieno, Salonino eta Valeriano II.a Klaudio Gotiko Kintilo Aureliano Tazito Floriano Probo Karo Karino eta Numeriano Galietako enperadoreak: Postumo (Leliano) Mario Viktorino (Domiziano II.a) Tetriko I.a eta Tetriko II.a
Dominatua 284–395	Diokeziano (inperio osoa) Diokeziano (ekialdea) eta Maximiano (mendebaldea) Diokeziano (ekialdea) eta Maximiano (mendebaldea) eta Galerio (ekialdea) eta Konstantzio Kloro (West) Galerio (ekialdea) eta Konstantzio Kloro (mendebaldea) eta Severo II.a (mendebaldea) eta Maximino Daia (ekialdea) Galerio (ekialdea) eta Severo II.a (mendebaldea) eta Konstantino I.a Handia (mendebaldea) eta Maximino Daia (ekialdea) Galerio (ekialdea) eta Maxentzio (mendebaldea) eta Konstantino I.a Handia (mendebaldea) eta Maximino Daia (ekialdea) Galerio (ekialdea) eta Lizinio (mendebaldea) eta Konstantino I.a Handia (mendebaldea) eta Maximino Daia (ekialdea) Maxentzio (bakarrik) Lizinio (mendebaldea) eta Maximino Daia (ekialdea) eta Konstantino I.a Handia (bere burua aldarrikatua) eta Valerio Valente Lizinio (ekialdea) eta Konstantino I.a Handia (mendebaldea) eta Lizinio II.a, Konstantino II.a eta Krispo (Martiniano) Konstantino I.a Handia (inperio osoa) eta Krispo Konstantino II.a Konstante Magnentzio eta Dezentzio Konstantzio II.a eta Vetranio Juliano Apostata Joviano Valentiniano I.a Valente Graziano Valentiniano II.a Magno Maximo eta Flavio Viktor Teodosio I.a Handia (Flavio Eugenio)
Mendebaldeko Inperioa 395–480	Honorio (Konstantino III.a eta Konstantzio II.a) Konstantzio III.a Joan, mendebaldeko usurpatzailea Ravenan Valentiniano III.a Petronio Maximo eta Paladio Avito Maioriano, Libio Severo, Antemio eta Olibrio Glizerio Julio Nepote (de iure) Romulo Augustulo (usurpatzailea)
Ekialdeko/ Bizantziar Inperioa 395–1204	Arkadio Teodosio II.a Pulkeria Martziano Leon I.a Leon II.a Zenon I.a (1. agintaldia) Basilisko eta Marko Zenon I.a (2. agintaldia) Anastasio I.a Justino I.a Justiniano I.a Justino II.a Tiberio II.a Maurizio eta Teodosio Fokas Heraklio Konstantino III.a Heraklonas Konstante II.a Konstantino IV.a eta Heraklio, Tiberio eta Justiniano II.a Justiniano II.a (1. agindaldia) Leontzio Tiberio III.a Justiniano II.a (2. agintaldia) eta Tiberio Filipiko Anastasio II.a Teodosio III.a Leon Isauriarra Konstantino V.a Artabasdo Leon IV.a Khazariarra Konstantino VI.a Irene Nizeforo I.a Estaurazio Mikel I.a Rangabe eta Teofilakto Leon V.a Armeniarra eta Konstantino Mikel II.a Teofilo Mikel III.a Basilio Mazedoniarra Leon VI.a Jakituna Alexandro Bizantziokoa Konstantino VII.a Porfirogeneta Erroman I.a Lakapetarra eta Kristobal, Eztebe eta Konstantino Erroman II.a Nizeforo II.a Fokas Joan I.a Tzimiskes Basilio II.a Konstantino VIII.a Zoe (1. agindaldia) eta Erroman III.a Zoe (1. agindaldia) eta Mikel IV.a Mikel V.a Zoe (2. agindaldia) eta Teodora Zoe (2. agindaldia) eta Konstantino Monomako Konstantino Monomako (bakarrik) Teodora Mikel VI.a Isaak I.a Komneno Konstantino X.a Dukas Erroman IV.a Diogenes Mikel VII.a Dukas eta Androniko, Konstantios eta Konstantino Nizeforo III.a Botaniates Alexio I.a Komneno Joan II.a Komneno eta Alexio Komneno Emanuel I.a Komneno Alexio II.a Komneno Androniko I.a Komneno Isaak II.a Angelo Alexio III.a Angelo Alexio IV.a Angelo Nikolas Kanabos, usurpatzailea Alexio V.a Dukas
Nizeako Inperioa 1204–1261	Konstantino Laskaris Teodoro I.a Laskaris Joan III.a Dukas Vatatzes Teodoro II.a Laskaris Joan IV.a Dukas Laskaris
Ekialdeko/ Bizantziar Inperioa 1261–1453	Mikel VIII.a Paleologo Androniko II.a Paleologo eta Mikel IX.a Paleologo Androniko III.a Paleologo Joan V.a Paleologo Joan VI.a Kantakuzeno eta Joan V.a Paleologo eta Mateo Kantakuzeno Joan V.a Paleologo Androniko IV.a Paleologo Joan VII.a Paleologo Androniko V.a Paleologo Emanuel II.a Paleologo Joan VIII.a Paleologo Konstantino XI.a Paleologo
Letra etzanean usurpatzaile edo enperadorekideak.