Litium
| Kajkosće | |||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
|
| |||||||||||||||||||
| Powšitkowne | |||||||||||||||||||
| mjeno, symbol, rjadowy ličbnik | Litium, Li, 3 | ||||||||||||||||||
| serija | Alkaliske kowy | ||||||||||||||||||
| skupina, perioda, blok | 1, 2, s | ||||||||||||||||||
| napohlad | slěbrojće běły/šěry | ||||||||||||||||||
| CAS-čisło | 7439-93-2 | ||||||||||||||||||
| masowy podźěl na zemskej wobalce | 0,006 % | ||||||||||||||||||
| Atomarne | |||||||||||||||||||
| atomowa masa | 6,941 u | ||||||||||||||||||
| atomowy radius (wuličeny) | 145 (167) pm | ||||||||||||||||||
| kowalentny radius | 134 pm | ||||||||||||||||||
| Van-der-Waals-Radius | 182 pm | ||||||||||||||||||
| elektronowa konfiguracija | [He]2s1 | ||||||||||||||||||
| elektrony na energijowym niwowje | 2; 1 | ||||||||||||||||||
| 1. ionizowanska energija | 520,2 kJ/mol | ||||||||||||||||||
| Fyzikaliske | |||||||||||||||||||
| agregatny staw | kruty | ||||||||||||||||||
| Modifikacije | 1 | ||||||||||||||||||
| kristalowa struktura | kubisce w rumje centrowany | ||||||||||||||||||
| hustosć | 0,535 g/cm3 | ||||||||||||||||||
| twjerdosć po Mohs | 0,6 | ||||||||||||||||||
| magnetizm | paramagnetiski | ||||||||||||||||||
| škrějny dypk | 453,69 K (180,54 °C) | ||||||||||||||||||
| warjenski dypk | 1615 K (1342 °C) | ||||||||||||||||||
| molarny wolumen | 13,02 · 10−6 m3/mol | ||||||||||||||||||
| wuparna ćopłota | 145,92 kJ/mol | ||||||||||||||||||
| škrějna ćopłota | 3 kJ/mol | ||||||||||||||||||
| parowy ćišć | 1,63 · 10−8 Pa při 453,7 K | ||||||||||||||||||
| zwukowa spěšnosć | 6000 m/s při 293,15 K | ||||||||||||||||||
| specifiska ćopłotna kapacita | 3582 J/(kg · K) | ||||||||||||||||||
| elektriska wodźiwosć | 10,8·106 S/m | ||||||||||||||||||
| ćopłotna wodźiwosć | 84,7 W/(m · K) | ||||||||||||||||||
| Chemiske | |||||||||||||||||||
| oksydaciske stawy | +1 | ||||||||||||||||||
| oksidy (baziskosć) | Li2O (sylnje baziski) | ||||||||||||||||||
| normalny potencial | −3,04 V | ||||||||||||||||||
| elektronowa negatiwnosć | 0,98 (Pauling-Skala) | ||||||||||||||||||
| izotopy | |||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||
| NMR-kajkosće | |||||||||||||||||||
| Njestrašnostne pokazy | |||||||||||||||||||
| Markěrowanje jako strašna maćizna | |||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||
| R- a S-sady | R: Předłoha:R-sady | ||||||||||||||||||
| S: Předłoha:S-sady | |||||||||||||||||||
| Po móžnosći a jeli je zwučeny, so SI-jednoty wužiwaja. Jeli nic druhe zapisowany, płaća mjenowane daty při standardnych wuměnjenjach. | |||||||||||||||||||
Litium (wědomostnje Lithium), [ˈliːtiʊm] (z grjekskeho λίθος líthos „kamjeń“) je chemiski element ze symbolom Li a rjadowym ličbnikom 3. Swoje mjeno dósta element, dokelž bu porno natriumej a kaliumej w kamjeniznje namakany. Wón je alkaliski kow druheje periody periodoweho systema elementow. Litium je lochkometal a ma pod standardnymi wuměnjenjemi najmjeńšu hustosć mjez krutymi elementami. W elementarnej formje reaguje kaž wšě alkaliske kowy hižo při dótkanju z kóžnej włóžnotu a zawinuje tak ćežke spalenja. Litiumowe wjazby su strowoće škódne, ale we wo wjele snadnišim rozměrje hač wone jeho periodoweho susoda Berylium.
Litium bu 1817 wot Johana Augusta Arfwedsona wotkryty. Dla swojeje wysokeje reaktiwnosć w přirodźe w elementarnej formje njewustupuje. Při rumowej temperaturje je jenož na cyle suchim powětrje za dlěši čas stabilny, na włóžnym powětrje so na powjerchu spěšnje mutnošěra woršta z litiumoweho hydroksida wutwori. Pomału reaguje tež na suchim powětrje k litiumowemu nitridej. Jako mikroelement je w formje swojich selow časty wobstatk mineralneje wody.
W čłowjeskim organizmje su małe mnóstwa litium składowane; element pak njeje esencielny a žanu znatu biologisku funkciju nima. Přiwšěm maja někotre litiumowe sele mediciniski wuskutk a zasadźuja so pola bipolarnych afektowych mylenjow, manije, depresije a kluserowych hłowybolenjow.
Noty
- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 M. Hesse, H. Meier, B. Zeeh: Spektroskopische Methoden in der organischen Chemie Thieme, 2002
Wotkazy
- Zusammenfassung über Alkalimetalle von wiley-vch (PDF)
- Los Alamos National Laboratory – Lithium (jendź.)
- WebElements.com – Lithium (jendź.)
- EnvironmentalChemistry.com – Lithium (jendź.)
| Alkaliske kowy | Kowy alkaliskich zemicow | Lantanoidy | Aktinoidy | Přechadźace kowy | Kowy | Połkowy | Njekowy | Halogeny | Drohopłuny |