Բերտ Լանկաստեր

Բերտ Լանկաստեր անգլ.՝ Burt Lancaster
Բ. Լանկաստերը «Անապատի ցասումը» ֆիլմում
Ծնվել է	նոյեմբերի 2, 1913(1913-11-02)[1][2][3][…]
Ծննդավայր	Մանհեթեն, Նյու Յորք, ԱՄՆ
Մահացել է	հոկտեմբերի 20, 1994(1994-10-20)[2][3][4][…] (80 տարեկան)
Մահվան վայր	Լոս Անջելես, Կալիֆորնիա, ԱՄՆ
Գերեզման	Վեսթվուդի գերեզմանատուն
Կրթություն	Նյու Յորքի համալսարան և ԴեՎիտ Քլինտոն ավագ դպրոց
Քաղաքացիություն	ԱՄՆ
Ազգություն
Կրոն	աթեիզմ և չդավանող կաթոլիկ
Մասնագիտություն	դերասան, պրոդյուսեր
Ակտիվ շրջան	1946-1991
Ժանրեր	վեստեռն
Ամուսին(ներ)	Ջուն Էռնստ (1935–46) Նորմա Անդերսոն (1947–69) Սյուզան Մարտին (1990–94)
Երեխա(ներ)	Բիլլ Լանկաստեր, Joanna Lancaster?, Susan Lancaster?, Sighle Lancaster? և Jimmy Lancaster?
Պարգևներ և մրցանակներ	[5] Թատերական համաշխարհային մրցանակ [6] ԱՄՆ կինոդերասանների գիլդիայի մրցանակ կինեմատոգրաֆում ներդրման համար [7] Վոլպի գավաթ լավագույն դերասանին «Արծաթե արջ» մրցանակ լավագույն տղամարդու դերակատարման համար Լավագույն դերասանի ԲԱՖՏԱ մրցանակ Golden Boot Awards? [8] և Հոլիվուդյան փառքի ծառուղու աստղ

Բերտ Լանկաստեր (անգլ.՝ Burt Lancaster, իսկական անուն ազգանունը՝ Բերտոն Սթիվեն Լանկաստեր, նոյեմբերի 2, 1913(1913-11-02)^{[1][2][3][…]}, Նյու Յորք, Նյու Յորք, ԱՄՆ^[9] - հոկտեմբերի 20, 1994(1994-10-20)^{[2][3][4][…]}, Լոս Անջելես, Կալիֆոռնիա, ԱՄՆ^[9]), ամերիկացի դերասան և պրոդյուսեր, Ամերիկյան բոլոր ժամանակների ֆիլմերի 100 մեծագույն աստղերի ցանկում 19-րդն է, իսկ Ամերիկյան բոլոր ժամանակների ֆիլմերի 100 լավագույն դրական և բացասական հերոսների ցանկում նրա հերոսը «Հաջողության քաղցր բույրը» ֆիլմում 35-րդն է բացասական հերոսների ցանկում։

Կենսագրություն

Մանկություն և կրթություն

Բերտ Լանկաստերը ծնվել է 1913 թվականին Նյու Յորքում փոստի աշխատակից Ջեյմս Լանկաստերի ընտանիքում։ Լինելով բարձրահասակ և մեծ ուժի տեր երիտասարդ զբաղվում էր բեյսբոլով։ Ընդունվում է ֆիզկուլտուրայի քոլեջ, նպատակ ունենալով դառնալ ուսուցիչ։ Սակայն երկրորդ կուրսից կիսատ է թողնում ուսումը և տեղավորվում է աշխատանքի կրկեսում որպես ակրոբատ։ Նա թողնում է կրկեսային կարիերան 1941 թվականին, երբ վնասում է աջ ձեռքը։ Երիտասարդ տարիքում մկանուտ կազմվածքի և մեծ ատամներ ունենալու պատճառով ստացել է «Պարոն մկաններ և ատամներ» մականունը^[10]։

Դրանից հետո աշխատանքի է անցնում Չիկագոյի մեծ հանրախանութներից մեկում, ապա տեղափոխվում Նյու Յորքի համերգային բյուրո։ Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի ժամանակ զորակոչվում է ծառայության երաժշտական բրիգադում, լինելով Հյուսիսային Աֆրիկայում, Իտալիայում և Ավստրիայում։ Պատերազմի ավարտից հետո պատահաբար ծանոթանում է Նյու Յորքի թատրոններից մեկի պրոդյուսերի օգնականի հետ, ով բրոդվեյական «Որսորդության ձայներ» բեմադրության համար փնտրում էր բարձրահասակ դերասանի զինվորականի դեր խաղալու համար, իսկ Լանկաստերը լիովին համապատասխանում էր այդ կերպարին, նրա հասակը 1 մ 85 սմ էր։ Չնայած ներկայացումը հաջողություն չի ունենում, սակայն Լանկաստերի ցուցադրած խաղը տեսնելուց հետո նրան հրավիրում են խաղալու կինոյում։

Անձնական կյանք

1935 թվականին ամուսնացել է օդային գիմնաստիկուհի Ջուն Էռնեստի հետ, ով հիացրել էր Բերտին իր մարմնամարզական կարողություններով, և ում մասին նա մի առիթով ասել էր, որ նա միակ մարզուհին է Ամերիկայում, ում հաջողվում է օդում հորիզանական դիրքերով համարներ ցուցադրել։ Նրանց ամուսնությունը սակայն երկար չտևեց ու նրանք բաժանվեցին 1946 թվականին։ Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի ժամանակ ռազմաճակատում նա ծանոթանում է երաժշտական բրիգադում աշխատող Նորմա Անդերսոնի հետ և նրանք ամուսնանում են 1947 թվականին։ Նրանք ունենում են հինգ երեխա՝ 2 տղա և 3 աղջիկ, սակայն ամուսնալուծվում են 1969 թվականին։ Երրորդ անգամ Բերտ Լանկաստերը ամուսնանում է 1990 թվականին Սյուզան Մարտինի հետ ում հետ ապրում է մինչև իր մահը՝ 1994 թվականը։

1985 թվականին Լանկաստերը միանում է ՁԻԱՀ-ի դեմ պայքարի միջոցառումներին, այն բանից հետո երբ նրա ընկեր՝ դերասան Ռոք Հադսոնը, վարակվում է ՁԻԱՀ-ով։

Քաղաքական հայացքներ

Լանկաստերը լիբերալ քաղաքականության կողմնակից էր և հաճախ էր ելույթ ունենում ռասայական փոքրամասնությունների իրավունքների պաշտպանության համար, մասնավորապես հիշարժան է նրա 1963 թվականի մարտ ամսին Վաշինգտոնում ունեցած ելույթը։ Նա աջակցում էր Վիետնամական պատերազմի դեմ պայքարող քաղաքական ուժերին։ 1968 թվականին Լանկաստերը ակտիվ աջակցություն էր ցուցաբերում ԱՄՆ-ի նախագահության քարոզարշավում նախագահության թեկնածու Մինեսոտա նահանգի սենատոր Յուջին Մակկարտին, ով Դեմակրատական կուսակցության ներկայացուցիչն էր, իսկ 1988 թվականի պաշտպանում էր թեկնածու Մայքլ Դուկակիսին։

Վերջին տարիներ և մահ

Տարիքի հետ Լանկաստերը սկսում է ավելի շատ տառապել աթերոսկլերոզով, իսկ 1980 թվականին հազիվ է ողջ մնում լեղապարկի բորբոքումից հետո։ Երկու անգամ սրտի կաթված տանելուց հետո 1983 թվականին նա արդեն բժիշկների հսկողության տակ էր և չնայած ծանր առողջական վիճակին նա կարողանում է 1988 թվականին դերասաններ Ջեյմս Ստյուարտի և Ջինջեր Ռոջերսի հետ միասին մասնակցել Կոնգրեսում լսումներին, ընդդեմ մեդիա-մագնատ Թեդ Թյորների, ով ցանկանում էր գունավորել 1930-40-ական թթ. սև-սպիտակ ֆիլմերը։

1990 թվականին ծանր կաթվածից հետո նրա մարմինը մասամբ անշարժանում է և գրեթե զրկվում է խոսելու կարողությունից։ Բերտ Լանկաստերը մահացել է Լոս Անջելեսի իր բնակարանում սրտի երրորդ ինֆարկտից 1994 թվականի հոկտեմբերի 20-ին, 80 տարեկան հասակում։ Նրա մարմինը հուղարկավորված է մի մեծ կաղնու ծառի տակ Westwood Memorial Park այգում։ Համաձայն նրա խնդրանքի իր գերեզմանին որևէ հուշարձան կամ քար կառուցված չէ, միայն այդ այգու դարպասներին գրված է «Բերտ Լանկաստեր 1913-1994» վերնագրով ցուցանակ։

Կինոկարիերա

Առաջին դերը կինոյում «Անապատի Ֆուրիան» քրեական դրաման էր, ուր նա խաղում էր ոստիկանի դեր։ Չնայած նրա խաղը չի հաջողվում, սակայն նրան հրավիրում են խաղալու այլ ֆիլմերում և նրա առաջին մեծ աշխատանքը կինոյում 1946 թվականին նուար ժանրի «Մարդասպանները» ֆիլմն էր, որին հաջորդեցին 1949 թվականին նույնպես նուար ժանրի «Խաչը խաչին» ֆիլմը և 1948 թվականին «Ներեցեք, դուք սխալ համարով եք եկել» մելոդրաման։

1950 թվականին հաջողությամբ է խաղում Ժակ Թյուրների «Կրակ և նետ» ֆիլմում, գլխավոր հերոս, այսպես ասած իտալացի Ռոբին Հուդ Դարդո Բարտոլլիի դերը։ Կրկեսային կարողությունների շնորհիվ այս ֆիլմում նա կատարեց մի քանի տպավորիչ ակրոբատիկ համարներ։

1954 թվականին Ռոբերտ Օլդրիչի «Ապաչի» արկածային ֆիլմում խաղում է հնդկացի Մասսաի դերը։ Լարված սյուժեով, տարբեր հնարքներով ու հետապնդումների տեսարաններով այս ֆիլմը, նկարահանված Պոլ Ի. Ուելլմանի «Բրոնկո ապաչի» վեպի հիման վրա, կարելի է ասել դառնում է այս ժանրի առաջին աշխատանքներից մեկը համաշխարհային կինոյում, ապաչիների և ամերիկացիների հակամարտության մասին։ 1954 թվականին Լանկաստերը պրոդյուսեր Հարոլդ Հեկտի և Ջեյմս Հիլլի հետ միասին հիմնում է սեփական «Hill-Hecht-Lancaster Productions» կինոընկերությունը, իսկ ինքը Լանկաստերը խաղում է կինոընկերության կողմից ստեղծված տարբեր ժանրերի ֆիլմերում։ 1960 թվականին այդ կինոընկերությունը լուծարվում է։

1953 թվականին Լանկաստերը խաղում է իր ամենահայտնի դերերից մեկը Ֆրեդ Ցինեմանի «Այսուհետև և դարեդար» ֆիլմում, որի համար առաջադրվում է Օսկարի, իսկ ֆիլմը ստանում է 8 Օսկար, որոնց թվում լավագույն ֆիլմ և լավագույն ռեժիսոր։ 1960 թվականի «Էլմեր Գանտրի» ֆիլմի համար ստանում է Օսկար լավագույն դերասան անվանակարգում։ 1961 թվականին դեր է ստանում Սթենլի Կրամերի «Նյուրնբերգյան դատավարություն» հայտնի ֆիլմում։ Այս ֆիլմերում խաղացած դերից հետո նա դառնում է Հոլիվուդի ամենապահանջված դերասաներից մեկը։ Այս ֆիլմից հետո նա սկսում է աշխատել եվրոպացի ռեժիսորների հետ, մասնավորապես Լուկինո Վիսկոնտիի և Բեռնարդո Բերտոլուչչի հետ, ապա ամերիկացի ռեժիսոր Ջոն Ֆրանկենհայմերի հետ։ Վիսկտոնտիի «Հովազը» ֆիլմում մարմնավորած իր «հովազ» մականունով սիցիլացի հերոսը դառնում է նրա խաղացած ամենահայտնի դերերից մեկը։ Այս շրջանի մի քանի ֆիլմերում նրան ընկերակցում է ֆրանսիացի դերասանուհի Կլաուդիա Կարդինալեն։

Վերջին տարիների քիչ թե շատ նշանավոր դերերից են 1979 թվականին «Զուլուսների արշալույսը» պատմական ֆիլմում գնդապետ Էնթոնի Դարնֆորդի դերը և Լուի Մալի «Ատլանտիկ Սիթի» ֆիլմում գլխավոր հերոս Լու Պասկալի դերը, որի համար նա վերջին չորրորդ անգամ առաջադրվում է Օսկարի։

1978 թվականին նկարահանված «Մեծ Հայրենականը» երկրորդ համաշխարհային պատերազմի մասին պատմող փաստավավերագրական ֆիլմում աշխատում է որպես ֆիլմի պատմող։

Նրա վերջին աշխատանքը կինոյում դարձավ «Առանձին, բայց հավասար» հեռուստասերիալը, որտեղ նրա խաղընկերն էր Սիդնի Պուատյեն։

Ֆիլմագրություն

Խաղացել է 80-ից ավելի ֆիլմերում, մոտ 10 ֆիլմի պրոդյուսեր է։ «Մարդը Կենտուկիից» ֆիլմի ռեժիսորն է (1955 թ.)
Առավել նշանավոր ֆիլմերից են՝

Մրցանակներ

Ստացել է ընդհանուր թվով 26 տարբեր կինոմրցանակ, ներկայացված է եղել ևս 18-ի, որոնց թվում

Օսկար

Ներկայացվել է 4 Օսկարի, ստացել 1 Օսկար լավագույն դերասանի համար անվանակարգում

• 1954 «Այսուհետև և դարեդար» - ներկայացվել է որպես լավագույն դերասան
• 1960 «Էլմեր Գանտրի» - ստացել է որպես լավագույն դերասան
• 1962 «Թռչուն որսացողը Ալկատրասից» - ներկայացվել է որպես լավագույն դերասան
• 1980 «Ատլանտիկ Սիթի» - ներկայացվել է որպես լավագույն դերասան

Ոսկե Գլոբուս

5 անգամ ներկայացվել է Ոսկե Գլոբուսի, ստացել 1-ը լավագույն դրամայի դերասան անվանակարգում «Էլմեր Գանտրի» ֆիլմի համար

Այլ մրցանակներ

Ստացել է Բեռլինի կինոփառատոնի և Վենետիկի կինոփառատոնի 1-ական մրցանակ, 2 BAFTA, 3 Դավիդ դի Դոնատելլո և այլն։

Հոնորարներ (ողջ ամբողջական ցանկ)

• «Մարդասպանները» - $20, 000
• «Կոպիտ ուժ» - $45, 000
• «Անապատի ցասումը» - $1, 250 (շաբաթական)
• «Այսուհետև և դարեդար» - $120, 000
• «Երիտասարդ վայրենիները» - $150, 000
• «Թռչուն որսացողը Ալկատրասից» - $150, 000
• «Գնացքը» - $150, 000
• «Ալլելուայի արահետը» - $150, 000
• «Մթնշաղի վերջին փայլատակումները» - $750, 000

Գրականություն

• Andreychuk, Ed. Burt Lancaster: A Filmography And Biography. Jefferson, North Carolina: McFarland & Company, Inc., Publishers, 2005. ISBN 978-0786423392.
• Buford, Kate. Burt Lancaster: An American Life. London: Aurum Press, 2008. ISBN 1845133854
• Кино: Энциклопедический словарь / Гл. ред. С. И. Юткевич. - М.: Советская энциклопедия, 1986. - С. 226. - 640 с.

Արտաքին հղումներ

Բերտ Լանկաստեր էջը Վիքիպահեստում

• IMDb-ում էջ (անգլ.)
• kinopoisk կայքում (ռուս.)
• Internet Broadway Database կայքում (անգլ.)
• Բ. Լանկաստերի աշխատանքներ և գրքեր նրա մասին Արխիվացված 2016-03-16 Wayback Machine (անգլ.)

Ծանոթագրություններ

Այս հոդվածն ընտրվել է Հայերեն Վիքիպեդիայի օրվա հոդված:

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Բերտ Լանկաստեր» հոդվածին։

Թեմատիկ կայքեր AllMovie · AlloCiné · ČSFD · Դանիական ազգային ֆիլմագրություն · Filmportal · Internet Broadway Database · Internet Broadway Database · Internet Movie Database · ԿինոՊոիսկ · MusicBrainz · Rotten Tomatoes · Find A Grave · gravsted.dk · WikiTree Բառարաններ և հանրագիտարաններ Բրիտանիկա · Բրոքհաուս · Լարուսի · Կրուգոսվետ · Մեծ կատալոնական · Մեծ նորվեգական · American National Biography · Notable Names Database · Universalis   Չափորոշչային վերահսկողություն BNC: a11794914 · BNE: XX1050546 · BNF: 11983693q · CONOR: 25537891 · GND: 11856904X · GTAA: 123786 · ICCU: RAVV088530 · ISNI: 0000000109380511 · LCCN: n83065628 · LNB: 000262752 · NDL: 00620971 · NKC: xx0042106 · NLA: 35070445 · NLG: 203287 · NLP: a0000001254122 · NTA: 071067272 · NUKAT: n2009135419 · LIBRIS: 362742 · SUDOC: 027892727 · VIAF: 115079271 · WorldCat VIAF: 115079271