Thomas Jefferson

Thomas Jefferson
Ladawan ni Thomas Jefferson babaen ni Rembrandt Peale.
Maika-3 a Presidente iti Estados Unidos
Nagakem
Marso 4, 1801 – Marso 4, 1809
Bise PresidenteAaron Burr
George Clinton
Inunaan niJohn Adams
Sinaruno niJames Madison
Maika-2 a Bise Presidente iti Estados Unidos
Nagakem
Marso 4, 1797 – Marso 4, 1801
PresidenteJohn Adams
Inunaan niJohn Adams
Sinaruno niAaron Burr
Umuna a Sekretario ti Estado iti Estados Unidos
Nagakem
Marso 22, 1790 – Disiembre 31, 1793
PresidenteGeorge Washington
Inunaan niJohn Jay (Agtigtignay)
Sinaruno niEdmund Randolph
Ministro ti Estados Unidos iti Pransia
Nagakem
Mayo 17, 1785 – Septiembre 26, 1789
NangidutokKongreso ti Kompederasion
Inunaan niBenjamin Franklin
Sinaruno niWilliam Short
Delegado ti
Kongreso ti Kompederasion
manipud iti Virginia
Nagakem
Nobiembre 3, 1783 – Mayo 7, 1784
Inunaan niJames Madison
Sinaruno niRichard Henry Lee
Maika-2 a Gobernador ti Virginia
Nagakem
Hunio 1, 1779 – Hunio 3, 1781
Inunaan niPatrick Henry
Sinaruno niWilliam Fleming
Delegado ti
Maikadua Kontinental a Kongreso
manipud iti Virginia
Nagakem
Hunio 20, 1775 – Septiembre 26, 1776
Inunaan niGeorge Washington
Sinaruno niJohn Harvie
Dagiti bukod a salaysay
Naiyanak(1743-04-13)Abril 13, 1743
Shadwell, Kolonia iti Virginia
NatayHulio 4, 1826(1826-07-04) (tawen 83)
Charlottesville, Virginia
Partido ti politikaDemokratiko-Republikano
A(s)sawaMartha Wayles
AnnakMartha
Jane
Mary
Lucy
Lucy Elizabeth
PagtaenganMonticello
Poplar Forest
Alma materKolehio iti William ken Mary
PropesionAgmulmula
Abogado
Administrador ti kolehio
Pirma

Ni Thomas Jefferson (Abril 13, 1743 (Abril 2, 1743 O.S.) – Hulio 4, 1826) ket maysa idi nga Amerikano a Nangipatakder nga Ama, ti kangrunaan a nagsurat iti Pannakirangarang ti Panakawaya (1776) ken ti maikatlo a Presidente iti Estados Unidos (1801–1809). Idi rugi ti Amerikano a Rebolusion, Isu ket nagserbi iti Kontinental a Kongreso, a kas pannakabagi ti Virginia ken nagserbi pay a kas ti panawen ti gubat a Gobernador iti Virginia (1779–1781). Kalpasan ti gibus ti gubat, manipud iti tengnga idi 1784 ni Jefferson ket nagserbi a kas maysa adiplomatiko, a naipuesto idiay Paris, tapno makatulong a makitulag kadagiti komersio a tulagan. Idi Mayo 1785, isu ket nagbalin a ti Ministro ti Pransia iti Estados Unidos. Ni ket isu ti immuna a Sekretario iti Estado iti Estados Unidos 1790–1793) a nagserbi babaen ni presidente George Washington. Kalpasan ti panagikkatna iti daytoy nga opisina, a kaduna ti gayyemna a ni James Madison isu ket nagurno sti Demokratiko-Partido Repbulikano. Isu ket nabutosan a kas Bise-Presidente idi 1796, babaen ti kasuppiatna ani John Adams, ni Jefferson a kaduana ni Madison ket nalimed a nagisurat ti Resolusion ti Kentucky ken Virginia, a daytoy ket nangpadas nga agukas kadagiti Ganganaet ken Sedisiona Tignay.

Nabutosan a kas presidente a tinawtawagan ni Jefferson a kas ti Rebolusion iti 1800, immatunanna ti nakapia panagsukat ti bileg, ginatangna ti nawatiwat a Louisiana a Teritorio manipud iti Pransia (1803), ken nangipatulod ti Lewis ken Clark Ekspedision (1804–1806) tapno masukisok ti baro a laud. Ti maikadua a terminona ket adu kadagiti sikor iti taengan, a kas ti napaay a panagliput a tribunal ti dati a Bise Presidente a ni Aaron Burr, ken panagpakaro ti sikor iti Britania. Nga adda ti panakigubat ti Britani akenni Napoleon, isu ket nangipadas kadagit nakarit a panakigubat ti ekonomiko kaniada; nupay kasta, dagiti embargo a lintena ket ad-adu pay a nakadadael ti Amerikano a komersio ken ti ekonomia. Ni Jefferson ket kadawyan a naigatad kadagiti eskolar a panagsukisok a kas maysa kadagiti kalatakan a presidente iti Estados Unidos, urayno manipud idi maika-20 a siglo, adu kadagiti historiador ket umad-adu a dumildillaw para kadagiti pannakpaayna nga agtignay iti domestiko a panagtagabu.[1][2]

A kas daulo ti Panaglawlawag, ni Jefferson ket maysa a erudito a mangisasao ti lima a pagsasao ken naragut idi ti siensia, panagputar, arkitektura, relhion ken pilosopia, ti panagputar a nagniturong kaniana a nagipatakder ti Unibersidad iti Virginia kalpasan ti panagpresidentena. Isu ket nagdaremdem ti buokodna a dakkel a iti maysa a 5,000 hetri a plantasion idiay asideg ti Charlottesville, Virginia, a ninagananna ti Monticello. Bayat nga isu ket saan a maysa nga orador, isu idi ket saan a naumuma nga agsursurat ken nakisinnurat kadagiti makaimpluensia a tattao iti Amerika ken Europa.

Nupay a ni Jefferson ket nagtagikua kadagiti tagabu isu ket agnanayon a nagsuppiat ti panagtagabu iti dagup a abiagna[3] ken naipanunutanna a daytoy ket kasupaditi linlinteg ken masna.[4] Isu ti nagidaulo ti Amerika a panagsuppiat iti sangalubongan a komersio ti panagtagabu, ken nagnayon ti kontra-tagabu nga artikulo iti kasisigud a burador iti Panagirangarang ti Panakawayawaya. A kas ti Presidente, isu ket nagpirma ti [[Tignay a Mangpawil ti Panagimportar dagiti Tagabu] ]idi Marso 2, 1807. Ni Jefferson ket nakibingbingay ti sapasap a panagkita kadagiti panawenna a dagiti Aprikano ket nakapkapsut a puli. A kas paset iti Virginia a napili nga agmulmula ken agmulmul ati tabak, isu ket nagtagikua kadagiti ginasot a tagabu.[5][6] Idi 1820 isu ket napisa a simmuppiat iti Missouri a Kompromiso, nga isu ket nakakitkita iti daytoy a kas maysa a di nasayaat a naipanunutan a maniobra ti politiko a daytoyto ket mangbingay ken mangdangran ti irurumsua ti Kapppon.[7][5] Ni Jefferson ket pribado a nagsagsagaba ti kompatibilidad ti panagtagikua ti tagabu ken dagiti kaumnuan iti Amerikano a Rebolusion.

Kalpasan ti ipupusay ti awanana ti sangapulo ket maysa atawen a ni Martha Jefferson, idi 1782, ni Jefferson ket saanen a nakiassawa; ti panakiaasawana ket nakapataud ti innem nga annak, a dua laeng kadagitoy ti nagbiag ken limmakay. Idi 1802 adda rimmuar a panagpabasol nga isu ti agama kadagiti annak ti ti maysa a tagabuna a ni Sally Heming. Idi 1998, ti DNA a panagsubok ket adda nakapakita a naipadpada a bnagbaetan ti kinaudi nga anak ni Sally Heming ken ti lalakei a linia ti pamilia ni Jefferson. No dagitoy nga annak ket pinutotan babaen ni Jefferson, wenno maysa kadagiti kabagianna, ket nabati a suppiatan dagiti historiador.

Nasapa a biag ken karrer

Nangruna nga artikulo: Kaputotan ni Thomas Jefferson

Isu ket ti maikatlo kadagiti sangapulo nga annak, Ni Thomas Jefferson ket naipasngay idi Abril 13, 1743 (Abril 2, 1743 O.S.){#tag:ref|Ti panakaipasngay ken ipupusay ni Thomas Jefferson ket naited nga inususar ti [[kalendario a Gregoriano]. Nga isu ket naipasngay idi ti Britania ken dagiti koloniana ket agususarda pay laeng ti kalendario a Huliano, dagiti kontemporario a rehistro ken panteonna ket nagrehistro a ti panaakaipasngayna ket idi bril 2, 1743.|group="Note"} iti balay ti pamiliana idiay Shadwell, Kondado ti Goochland , Virginia, a tattan ket paset iti Kondado ti Albemarle.[8] Ti amana ket ni Peter Jefferson, maysa nga agmulmula ken agtagtagabu, ken maysa nga agrimensor.[9] Mabalin nga isu ket nanipud iti Gales a kapuotan, uray no daytoy ket saan pay a nalawlawagan.[10] Ti inana ket ni Jane Randolph, anak a babai ni Isham Randolph,ti maysaa a kapitan ti barko ken sagpaminsan nga agmulmula. Ni Peter ket Jane nagassawada idi 1739.[11] Ni Thomas Jefferson ket bassit laenga nagayayat ken saan a nangikaskaso iti bukodna a kaputotan ken ammona laeng ti kaada ti apongna a lakay manipud iti amana.[10]

Sakbay ti balo a lalaki a ni William Randolph, maya a nabayag a gayyem ni Peter Jefferson, ket pimmusay idi 1745, intudinganna ni Peter a kas ti mangasikaso ken mangtaripato ti Tuckahoe a Plantasion ken mangaywan kadagiti uppat nga annakna. Iti dayta a tawen dagiti Jeffersons ket immalisda idiay Tuckahoe, isu ditoy ti nagatenganda kadagiti simmaruna apito a tawen sakbay a nagsublida idiay Shadwell idi 1752. Ditoy ti nasapa a nakalaglagipan ni Thomas Jefferson, nga isu ket inawawit iti rabaw ti pungan babaen ti maysa a tagabu iti panawen nga iyaalisda idiay Tuckahoe.[12] Ni Peter Jefferson ket pimmusay idi 1757 ken ti estado ti Jefferson ket nabingbingay kadagiti dua nga annak a lalaki ni Peter; ni Thomas kenni Randolph.[13] Ni Thomas ket nakatawid iti agarup a 5,000 acre (2,000 ha; 7.8 sq mi) iti daga, a mairaman ti Monticello ken dagiti agarup a 20-40 a tagabu. Isu nagala ti panagtengngelna iti daytoy a tagikua kalpasan a nagtawen iti 21.[14]

Idi Oktubre 1, 1765, idi ni Jefferson ket nagtawen ti 22, ti bakbaket a kabsatna a babai a ni Jane ket pimmusay iti tawen a 25.[15] Isu ket napan iti nasudi a panagladladingit, nga isu ket naglidliday payen babaen ti panakaawan ti kabsatna a babai a ni Mary, a nakiassawa idin ti adu a napalabas a tawen kenni Thomas Bolling, kenni Martha, nga idi Hulio ket nakiassawa kenni Dabney Carr.[15] Dagitoy dua ket nagtaengda iti pagtaengan ti assawada. Ti ububing laeng a kabsat a babbai ni Jefferson a ni Elizabeth, Lucy, ken ti dua a maladaga, ket ti adda a nabati ti balayda. Nakaala ti panagliwliwana kadagiti ubbing a kakabsatna, ngamin ket saanda a nakaited kaniana kadagiti maipapan ti isip a panagsuppiat a kas dagiti bakbaket a kabsatna.[15] Segun ti historiador a ni Ferling, bayat idi dumakdakkel ni Jefferson ket nagsagsagaba ti tarumpingay ken panakabaybay-an a banag a daytoy ti nagbanagan ti ermitanio a panagbiag idi limmakay.[16]

Dagiti nagibasaran

  1. ^ Chernow 2004, p. 589.
  2. ^ Wood 2006, pp. 95–99.
  3. ^ Peterson, 1960 p.188
  4. ^ "Ni Thomas Jefferson ken ti Panagtagabu". Monticello.org. 2010-12-02. Naala idi 2012-05-04.
  5. ^ a b "Ni Thomas Jefferson ken ti Panagtagabu". Monticello.org. 2010-12-02. Naala idi 2012-05-04.
  6. ^ Ferling 2000, p. 135.
  7. ^ Peterson, 1970 pp.995-98
  8. ^ Malone 1948, p. 3, 430.
  9. ^ Malone 1948, p. 4.
  10. ^ a b Malone 1948, pp. 5–6.
  11. ^ Malone 1948, pp. 13–14.
  12. ^ Malone 1948, pp. 19–21, 428.
  13. ^ Malone 1948, pp. 31–33.
  14. ^ Malone 1948, pp. 437–440 Ti husto a kaadu iti daga ken tagabu a tinawid ni Jefferson ket karkulo laeng. Ti immuna arehistro ni Jefferson a naaramid a maipanggep ti panagtagikua ti tagabu, ket idi 1774, nga isu idi ket nagtagikua ti 41.
  15. ^ a b c Henry Stephens Randall, Ti biag ni Thomas Jefferson. p 41
  16. ^ Ferling 2000, pp. 36–37.