Nauru

Nauru
Ripublik Naoero Republic of Nauru

Standardo di Nauru	Blazono di Nauru
Nacionala himno:
Nauru Bwiema

Urbi:
Chefurbo:	Yaren
· Habitanti:	1.100 (2003)
Precipua urbo:	Yaren
Lingui:
Oficala lingui:	Angla, Nauruana
Guvernerio:
Tipo:	Republiko
· Prezidanto:	Russ Kun
Surfaco: (227^ma maxim granda)
· Totala:	21 km²
· Aquo:	0,57 %
Habitanti: (193^ma maxim granda)
· Totala:	10 834^[1] (2020)
· Denseso di habitantaro:	480 hab./km²
Plusa informi:
Valuto:	Australiana dolaro
Veho-latero:	sinistre
ISO:	`NR`
	`NRU`
	`520`
Reto-domeno:	.nr*

Nauru esas insulo e lando che Oceano Pacifiko. Ol distas 300 km weste del insulo Banaba, en Kiribati.

L'insulo olim nomesis Plezanta Insulo.

Bazala fakti pri Nauru.

Historio

Precipua artiklo: Historio di Nauru

L'unesma habitanti di Nauru esis Polineziani e Mikroneziani, qui arivis al insulo cirkume 3.000 yari ante nun. Existis 12 klani o tribui en Nauru. La 12 steli en la standardo di Nauru reprezentas la 12 klani.

L'insulo deskovresis en 1798 da Britaniana kapitano John Fearn. En 1888 ol enkorpigesis da Germana imperio. En 1914, Australiana trupi kaptis ol, dum l'unesma mondomilito. En 1919, Britaniani, Australiani e Nova-Zelandani signatis pakto e kreis la “British Phosphate Commission” qua administri l'extraktado di fosfato en Nauru, en l'insulo Christmas ed en Banaba.

Ye la 25ma di agosto 1942 dum la duesma mondomilito Japoniani okupis l'insulo. Japoniani konstruktis aerodromo en l'insulo e deportis 1200 Nauruani por laborar sur l'insulo Chuuk. L'insulo fine liberigesis ye la 13ma di septembro 1945, kande Japoniana komandero Hisayaki Soeda kapitulacis. Ek la Nauruani deportita nur 737 tranvivis, e retroiris a l'insulo en 1946.

Nauru nedependanteskis ye la 31ma di januaro 1968.

Politiko

Nauru esas prezidantala republiko. La prezidanto esas chefo di stato e chefo di guvernerio di la lando, ed elektesas da membri dil parlamento. La prezidanto nominas la membri dil ministraro, qui havas 5 til 6 membri. De la 27ma di agosto 2019 til nun la prezidanto esas Lionel Aingimea.

La legifala povo konsistas ek singla-chambra parlamento, kun 19 membri, qui elektesas direte dal populo por 3-yara mandato. Ne existas formala partisi en Nauru, preske omna la politikisti esas nedependanta. Quar partisi existis en la politiko di Nauru: Nauru Party, Democratic Party, Nauru First e Centre Party. Tamen, la politikisti ordinare federas segun familiala ligili, vice segun ideologii o partisala adhero.

La Supra korto diskutas precipue konstitucala temi. L'apelo-korto esas la duesma e maxim alta korto de la judiciala povo por altra demandi. La parlamento ne povas revokar judicii. Historiale, esas posibla apelar a la Supera Korto di Australia, ma to eventis rare dum la historio, e pos la 12ma di marto 2018, Nauruana parlamento revokis ta posibleso.

Geografio

Distanta cirkume 56 km sude del Equatoro, Nauru esas insulo kun 21 km² kun basa altitudo: lua maxim alta punto jacas 71 metri sur la marala nivelo. koralio-rifi cirkondas l'insulo, e pro to ne esis posibla krear marala portuo, malgre ke kelka kanali posibligas l'arivo di kanoi a lua plaji.

La nura fertila suli existas proxim litoro, ube kokosieri povas kreskar. L'areo proxim la laguno Buada anke posibligas bona kresko di planti e la kultivo di banano, ananaso, dil arboro pandanus, e di lokala arboro tomano.

Nauru havas 14 distrikti:

Aiwo
Anabar
Anetan
Anibare
Baiti
Boe
Buada
Denigomodu
Ewa
Ijuw
Meneng
Nibok
Uaboe
Yaren

Ekonomio

Precipua artiklo: Ekonomio di Nauru

Pos 1907 la precipua ekonomial agado di Nauru esas la exploto di fosfato. Preske tota nutrivi ed altra komercaji bezonata importacesas.

Chomeso en la lando atingas preske 90% de labor-povo.

Demografio

Segun statistiki de The World Factbook por julio 2021, Nauru havas 9 770 habitanti. La maxim multa (88,9%) esas Nauruani. Mestici di Nauruani esas 6,6%, i-Kiribati esas 2%, e 2,5% esas de altra etnii.^[2]

Segun statistiki por la yaro 2011, l'oficala linguo di la lando esas Nauruana, parolata kom matrala linguo da 93% de la habitantaro. L'Angla esas matrala linguo por 2% de la habitantaro (tamen, 66% de la habitantaro komprenas ol). I-kiribati parolesas da 2%, e Chiniana da 2%.^[2]

Segun statistiki por 2011, la religio kun maxim granda nombro di adepti esas protestantismo: 60,4%, inkluzite Kongregacionala Nauruana (35,7%), Asemblo di Deo (13%), Eklezio Nedependanta de Nauru (9,5%), Batisti (1,5%) ed Adventisti (0,7%). Katoliki esas 33%, altri esas 3,7%, sen religio esas 1,8%, e 1,1% ne informis pri religio.^[2]

Kulturo

Nauruani decendas de polineziani e mikroneziana maristi qua kredis en femina deino, Eijebong, e un landala spirito nomizita Buitani. Du de la 12 originala tribui dil insulo extingis su dum la 20ma yarcento.

"Australiana futbalo" (konocata kom Aussie Rules) esas la maxim populara sporto en Nauru.

Referi

↑ File GEN/01/REV1: Demographic indicators by region, subregion and country, annually for 1950-2100 - Publikigita da Unionita Nacioni. URL vidita ye 6ma di julio 2023. Idiomo: Angla.
↑ ^2,0 ^2,1 ^2,2 Nauru - The World Factbook - Publikigita da CIA. URL vidita ye 17ma di junio 2021.

Landi e teritorii en Oceania

[1] File GEN/01/REV1: Demographic indicators by region, subregion and country, annually for 1950-2100 - Publikigita da Unionita Nacioni. URL vidita ye 6ma di julio 2023. Idiomo: Angla.

[CIA-2] 2,0 ^2,1 ^2,2 Nauru - The World Factbook - Publikigita da CIA. URL vidita ye 17ma di junio 2021.

[1]

[2]