Праиндоевропски јазик

Проиндоевропски јазик
ПИЕ
Реконструкција одИндоевропските јазици
РегионПонтско-касписката Степа
Ераок. 4500 – ок. 2500 п.н.е.

Праиндоевропскиот јазик (PIE) е реконструиран јазик и заеднички предок на сите индоевропски јазици.[1] Не постои директен запис за праиндоевропскиот јазик; неговите предложени карактеристики се изведени со лингвистичка реконструкција од документираните индоевропски јазици.[2]

Историска и географска поставеност

Научниците предложиле повеќе хипотези за тоа кога, каде, и од кого бил зборуван PIE. Курганската хипотеза, за прв пат предложена во 1956 од Марија Гимбутас, станала најпопуларна.[б 1] Според неа првичните говорници на PIE потекнувале од Јамната култура, која е поврзана со погребување на мртвите во кургани (погребни могили) во Понтско-касписката Степа северно од Црното Море.[7]:305–7[8] Според оваа теорија, овие луѓе биле номади-сточари кои го припитомиле коњот, што им овозможило да се движат низ Европа и Азија со коли и кочии.[8] До почетокот на третиот милениум п.н.е., тие се прошириле низ Понтско-касписката Степа и во источна Европа.[9]

Наследници на праиндоевропскиот јазик

Фамилија Прајазик Опис Изумрени јазици Современи наследници
Анадолски праанадолски Денес се сите изумрени, а најдобро документиран е хетскиот јазик. хетски, лувиски, палајски, ликиски, лидиски, кариски, писидиски, сидетски Не постојат живи наследници на праанадолскиот јазик.
Тохарски пратохарски Гранка на изумрени јазици познати од ракописи кои датираат од 6ти до 8ми век од нашата ера пронајдени во северозападна Кина. тохарски A, тохарски B Не постојат живи наследници на пратохарскиот јазик.
Италски праиталски Во оваа група спаѓале повеќе јазици, меѓутоа сите денешни преживеани јазици се потомци на латинскиот. латински, фалиски, умбриски, оскански, афроромански, далматински португалски, галисиски, шпански, ладино, каталонски, окситански, француски, италијански, реторомански, романски, влашки, сардински, корзикански, венецијански, латински (како литургиски јазик на католичката црква и официјален јазик на Ватикан), пикардски, мирандски, арагонски, валонски, пиемонтски, ломбардски, наполитански, сицилиски, емилијаноромањолски, лигурски
Келтски пракелтски Некогаш зборувани низ цела Европа, а денес главно се ограничени на нејзиниот северозападен дел. галски, келтиберски, пиктски, кумбриски, староирски, средновелшки ирски, шкотски, велшки, бретонски, корнски, мански
Германски прагермански Се разграниле на: западногермански, источногермански (денес изумрени) и северногермански јазици. староанглиски, старонордиски, готски, старогорногермански, старосаксонски, вандалски, бургундски, кримскоготски, норн англиски, германски, африканс, холандски, јидиш, норвешки, дански, шведски, фризиски, исландски, фарски, луксембуршки, шкотски, лимбуршки.
Балто-словенски прабалтословенски Се разграниле на балтички и словенски јазици. пруски, старословенски, јатвиншки, селонски, полапски, кнаански Балтички: латвиски и литвански

Словенски: руски, украински, белоруски, полски, чешки, словачки, лужички, српско-хрватски, бугарски, словенечки, македонски

Индоирански праиндоирански Се разграниле на индоариски, ирански и нуристански јазици. ведски санскрит, пали, пракритски јазици; староперсиски, партски, азарски, мидиски, елу, согдиански, сака, авестиски, бактриски Индоариски: хиндустански (хинди и урду), маратски, силхетски, бенгалски, асамски, одија, конкани, гуџаратски јазик, непалски, догри, ромски, синдски, маитхили, синхалски, малдивски, пенџапски, кашмирски, санскрит (оживеан);

Ирански: персиски, паштунски, белуџиски, курдски, зазански, осетски, лурски, талишки, татиски, гилански, мазендерански, семнански, јагнобски; нуристански

Ерменски праерменски Се разгранил на источноерменски и западноерменски. класичен ерменски ерменски
Хеленски прагрчки антички грчки, антички македонски грчки, цаконски
Албански праалбански Албанскиот е единствениот современ јазик кој припаѓа на засебна гранка на индоевропската јазична фамилија.[10] илирски (спорно)

дако-тракиски (спорно)

албански

Наводи

  1. ↑ „Indo-European languages – The parent language: Proto-Indo-European“. Encyclopedia Britannica (англиски). Посетено на 2021-09-19.
  2. ↑ „Archaeology et al: an Indo-European study“ (PDF). School of History, Classics and Archaeology. The University of Edinburgh. 2018-04-11. Посетено на 2018-12-01.
  3. ↑ Bomhard 2019, стр. 2.
  4. ↑ Anthony & Ringe 2015, стр. 199–219.
  5. ↑ Mallory 1989, стр. 185.
  6. ↑ Strazny 2000, стр. 163.
  7. ↑ Anthony, David W. (2007). The horse, the wheel, and language: how bronze-age riders from the Eurasian steppes shaped the modern world (8th reprint. изд.). Princeton, N.J.: Princeton University Press. ISBN 978-0-691-05887-0.
  8. ↑ 8,0 8,1 Balter, Michael (13 February 2015). „Mysterious Indo-European homeland may have been in the steppes of Ukraine and Russia“. Science. doi:10.1126/science.aaa7858. Посетено на 17 February 2015.
  9. ↑ Gimbutas, Marija (1985). „Primary and Secondary Homeland of the Indo-Europeans: comments on Gamkrelidze-Ivanov articles“. Journal of Indo-European Studies. 13 (1–2): 185–202.
  10. ↑ „Perfect Phylogenetic Networks: A New Methodology for Reconstructing the Evolutionary History of Natural Languages, pg. 396“ (PDF). Архивирано (PDF) од изворникот 5 November 2010. Посетено на 22 September 2010.

Преглед на наводите

  1. ↑ See:
    • Bomhard: "This scenario is supported not only by linguistic evidence, but also by a growing body of archeological and genetic evidence. The Indo-Europeans have been identified with several cultural complexes existing in that area between 4,500—3,500 BCE. The literature supporting such a homeland is both extensive and persuasive [...]. Consequently, other scenarios regarding the possible Indo-European homeland, such as Anatolia, have now been mostly abandoned."[3]
    • Anthony & Ringe: "Archaeological evidence and linguistic evidence converge in support of an origin of Indo-European languages on the Pontic-Caspian steppes around 4,000 years BCE. The evidence is so strong that arguments in support of other hypotheses should be reexamined."[4]
    • Mallory: "The Kurgan solution is attractive and has been accepted by many archaeologists and linguists, in part or total. It is the solution one encounters in the Encyclopædia Britannica and the Grand Dictionnaire Encyclopédique Larousse."[5]
    • Strazny: "The single most popular proposal is the Pontic steppes (see the Kurgan hypothesis)..."[6]