BMP-3

BMP-3

Dane podstawowe
Państwo	ZSRR
Producent	Kurgańska Fabryka Maszyn
Typ pojazdu	bojowy wóz piechoty
Trakcja	gąsienicowa
Załoga	3 + 7
Dane techniczne
Silnik	UTD-29M o mocy 500 KM (ok. 370 kW)
Transmisja	hydromechaniczna
Długość	7200 mm
Szerokość	3150 mm z ekranami: 3300 mm
Wysokość	2300 mm / 2450 mm
Prześwit	450 mm
Masa	bojowa: 18,7 T
Moc jedn.	19,7 kW/T
Osiągi
Prędkość	70 km/h w wodzie: 10 km/h wstecz: 20 km/h
Zasięg pojazdu	600 km
Dane operacyjne
Uzbrojenie
armata 100 mm 2A70 armata 30 mm 2A72 1 x 7,62 mm PKT sprzężony 2 x 7,62 mm PKT kursowe 9M117
Użytkownicy
ZSRR, Federacja Rosyjska, Zjednoczone Emiraty Arabskie, Kuwejt, Ukraina, Azerbejdżan, Kazachstan
Multimedia w Wikimedia Commons

BMP-3 – radziecki bojowy wóz piechoty.

Historia

Wprowadzenie pod koniec lat 70. XX wieku do uzbrojenia Armii Radzieckiej bojowego wozu piechoty BMP-2 nie zatrzymało prac nad wozami tej kategorii. Poza próbami udoskonalania BMP-2 rozpoczęto prace nad bojowym wozem piechoty nowej generacji.

Podstawą do prac nad nowym bojowym wozem piechoty stał się prototypowy lekki czołg pływający Obiekt 685^[1]. Nie został on wprowadzony do uzbrojenia, ale jego podwozie uznano za na tyle udane, że postanowiono wykorzystać je w budowie nowego bwp. Zespołem konstruującym miał kierować A. Błogonrawow (później zastąpił go A. Nikonow).

Konstruktorzy postanowili nie wprowadzać większych zmian w konstrukcji podwozia, dlatego projektowany bojowy wóz piechoty zachował typowo czołgowy układ przedziałów z silnikiem w tylnej części (większość bwp ma silnik w przedniej części, co umożliwia umieszczenie dużych drzwi z tyłu pojazdu). Zmieniono jednak silnik na płaski UTD-29, dzięki czemu nad silnikiem powstała wolna przestrzeń o wysokości kilkudziesięciu centymetrów. Po otwarciu górnych pokryw przedziału desantowego możliwe jest opuszczenie wozu przez małe drzwi w tylnej części wozu, ale jest to rozwiązanie znacznie mniej bezpieczne i wygodne niż w innych bwp.

Kadłub nowego bwp został nieznacznie podwyższony w porównaniu z Obiektem 685. Wykonano go ze stopu aluminium. Pojazd wyposażono w przekładnię hydromechaniczną i hydrokinetyczny mechanizm skrętu GOMP. Nowy prototyp był prawdopodobnie pierwszym radzieckim pojazdem pancernym pozbawionym zewnętrznych zbiorników paliwa. Pojemność zbiorników wewnętrznych wynosiła 690 dm³ i zapewniała zasięg 600 km.

Dzięki nowym gąsienicom o szerokości 380 mm i pędnikom wodnym nowy wóz miał mieć lepsze właściwości trakcyjne i prędkość pływania.

Uzbrojenie nowego wozu miało stanowić 30 mm armata 2A42, 30 mm granatnik automatyczny AGS-17, karabin maszynowy PKT i wyrzutnia ppk 9M113 Konkurs. Uzbrojenie miało być zamocowane w płaskiej bezzałogowej wieży. Dodatkowo w przedniej części kadłuba zainstalowano dwa kursowe PKT.

Prototypy wozu w takiej konfiguracji oznaczonej jako Obiekt 688 były gotowe do prób w 1981 roku. Prototypy miały numery 602 i 603.

W 1982 roku powstały następne prototypy oznaczone numerami 601 i 604. Były one wyposażone w nową wieżę opracowaną w KBP z Tuły. W nowej wieży zainstalowane były nowe wzory uzbrojenia, 100 mm armata 2A70 sprzężona z 30 mm armatą 2A72 i 7,62 karabinem maszynowym PKT. Armata 2A70 pełniła dodatkowo rolę wyrzutni ppk 9M117 Bastion (AT-10). Ostatecznie zrezygnowano z testów wozów ze starą wieżą i postanowiono zbudować jeszcze dwa prototypy z wieżami z Tuły (nr. 605 i 606). Zbudowano łącznie 27 pojazdów prototypowych. Od 1985 roku cztery wozy skierowano do prób państwowych.

Produkcję seryjną nowego bojowego wozu piechoty uruchomiono w 1986 roku. Wozy seryjne wyposażane były w nowe silniki UTD-29M o mocy 370 kW. W marcu 1988 roku pierwsze 10 wozów seryjnych zostało skierowanych do jednego z pułków Białoruskiego Okręgu Wojskowego w celu przeprowadzenia prób w warunkach polowych^[2]. Wyniki prób okazały się niejednoznaczne. Nowy pojazd miał bardzo dużą siłę ognia, ale jednocześnie był bardzo awaryjny. Z uwagi na nietypowe umieszczenie, skomplikowana była wymiana silnika, zajmująca 20 godzin^[3]. Dodatkowo okazało się, że hydrokinetyczny mechanizm skrętu GOMP wymaga częstych regulacji, możliwych jedynie po zdemontowaniu silnika^[3]. Za niezbyt optymalne uznano także rozmieszczenie desantu^[3].

Pomimo uwag krytycznych BMP-3 był produkowany i kolejne pojazdy kierowano do jednostek. Z czasem zmniejszyła się awaryjność pojazdu, ale rozmieszczenia żołnierzy desantu w wozie nie można było poprawić. Między 1988 a 1992 rokiem w BMP-3 całkowicie przezbrojono jako pierwszy jeden z pułków Syberyjskiego Okręgu Wojskowego^[3]. W lutym 2010 roku na uzbrojeniu wojsk Federacji Rosyjskiej pozostawały 464 BMP-3. Stanowią one uzbrojenie: 5 Samodzielnej Brygady Zmotoryzowanej, 9 Samodzielnej Brygady Zmotoryzowanej, 74 Samodzielnej Brygady Zmotoryzowanej oraz 20 Samodzielnej Brygady Zmotoryzowanej.

BMP-3 odniósł spory sukces eksportowy. W 1989 roku Zjednoczone Emiraty Arabskie i Kuwejt zamówiły odpowiednio 650 i 150 egzemplarzy BMP-3. Wozy eksportowane do krajów arabskich posiadają termowizor Mamut-Athos (taki sam jak czołgi Leclerc) umieszczony w osłonie z tyłu wieży. Później 43 wozy sprzedano cypryjskim Grekom, a 40 przekazano Korei Południowej w zamian za anulowanie części długów. Po rozpadzie ZSRR część BMP-3 znalazła się na uzbrojeniu armii Ukrainy, Azerbejdżanu i Kazachstanu. Według niepotwierdzonych informacji pewną liczbę tych wozów zakupiły także ChRL, Sri Lanka i Syria.

Sprzedaż BMP-3 umożliwiła kontynuowanie rozwoju tego pojazdu i powstanie kolejnych wersji:

• zmodernizowana wersja eksportowa dla Zjednoczonych Emiratów Arabskich wyposażona w nowy celownik połączony z laserowym dalmierzem/podświetlaczem celu. Wersja ta nie posiada bloku laserowego podświetlacza celu KDT-2 nad lufą.
• BMP-3 wyposażony w system obrony aktywnej Arena (wersja nieprodukowana seryjnie). Zaprezentowany w 1999 roku zmodyfikowany pojazd miał także nowy zestaw celowników (o nazwie Buklet, ze stabilizowanym termowizorem Iris, celownikiem dziennym BZS-1, przeciwlotniczym PPB-2 i stabilizowanym, obrotowym przyrządem obserwacyjnym dowódcy TKN-A1).
• BMP-3W - wersja wyposażona w dodatkowy pancerz składający się z elementów pasywnych i reaktywnych. Masa dodatkowego pancerza wynosi 4150 kg. Pojazd w tej wersji nie pływa. Prawdopodobnie nieprodukowany seryjnie.
• BMP-3 - wersja z nową wieżą. Posiada takie samo uzbrojenie główne (armaty 2A70 i 2A72), jak standardowe BMP-3, ale wyposażony jest w termowizor i panoramiczny przyrząd obserwacyjny dowódcy. Z armaty można odpalać nowe ppk 9M117M1 Arkan.
• BREM-Ł Beglianka - początkowo znany jako Obiekt 691, wóz ewakuacyjny. Prawdopodobnie produkowany seryjnie dla ZEA.
• TZM Wostorg - maszyna inżynieryjno-drogowa. Nieprodukowany seryjnie.
• BRM-3K Ryś - bojowy wóz rozpoznawczy. Prototyp miał oznaczenie Obiekt 501. Przyjęty do uzbrojenia Armii rosyjskiej w 1995.
• BMP-3K - wersja dowodzenia z ograniczonym zapasem amunicji (22 naboje 100 mm, 3 ppk). Wóz posiada dodatkową radiostację TNA-4-6 i generator prądotwórczy AB1-P30.
• BMP-3F - wersja opracowana prawdopodobnie dla piechoty morskiej. Posiada dodatkowe uszczelnienia kadłuba i zwiększony zapas pływalności. Może pływać do 7 godzin i strzelać przy stanie morza do 3° Beauforta.
• BMP-3 - pojazd do nauki jazdy. Ma mniejszą o 2,3 T masę. Zamiast wieży jest zainstalowana oszklona kabina.
• Obiekt 699 - podwozie bazowe o masie 12 T. Można na nim montować wyposażenie o masie do 6 T. Wykorzystując to podwozie opracowano wersje:
  • niszczyciel czołgów z ppk Kornet
  • niszczyciel czołgów z ppk Krizantema
  • działo samobieżne 2S31 Wena
  • zestaw przeciwlotniczy z wieżą Wildcat (uzbrojony w dwie armaty 30 mm Mauser i cztery rakiety naprowadzane na podczerwień)
  • zestaw przeciwlotniczy z wieżą zestawu Pancyr.

Opis konstrukcji

BMP-3 jest pływającym opancerzonym, gąsienicowym wozem bojowym, przeznaczonym do wspierania czołgów.

Załogę BMP-3 tworzy dowódca, kierowca, działonowy i siedmiu żołnierzy desantu. Kierowca i dwóch żołnierzy desantu zajmują miejsce w przedniej części pojazdu, działonowy i dowódca w wieży, a pięciu żołnierzy desantu w przedziale pomiędzy wieżą a przedziałem napędowym.

W przedniej części kadłuba znajduje się przedział kierowania. W środkowej przedział bojowy z wieżą, a w tylnej przedział desantu i napędowy. Opancerzenie kadłuba i wieży chroni przed ostrzałem broni strzeleckiej i odłamkami pocisków artyleryjskich (według oficjalnych danych pancerz czołowy chroni przed pociskami przeciwpancernymi o kalibrze do 30 mm^[4], ale niska masa wozu sugeruje, że tak wysoka skuteczność opancerzenia jest mało prawdopodobna). Kadłub wykonany jest ze stopu aluminium^[4].

W przedziale napędowym umieszczony jest silnik i układ przeniesienia mocy. Napęd BMP-3 stanowi 10-cylindrowy czterosuwowy, wysokoprężny, chłodzony cieczą silnik UTD-29M o mocy 370 kW. Silnik ma układ widlasty, kąt rozwarcia cylindrów wynosi 144°. Moc z silnika na koła napędowe jest przenoszona przy pomocy hydromechanicznego układu przeniesienia mocy połączonego z hydrokinetycznym mechanizmem skrętu GOMP. Mechanizm przenoszenia mocy umożliwia ruch wozu do tyłu, hamowanie oraz skręcanie.

Zawieszenie pojazdu oparte jest na drążkach skrętnych. Dodatkowo, 1., 2. i 6. para kół jezdnych wyposażona jest w amortyzatory hydrauliczne.

Napęd w wodzie zapewniają dwa pędniki strugowodne, co umożliwiło zwiększenie prędkości i manewrowości w wodzie w stosunku do poprzednich konstrukcji^[4].

W przedziale kierowania stanowiska mają kierowca i dwóch żołnierzy desantu po jego obu stronach. Kierowca obserwuje teren przed wozem za pomocą trzech peryskopów. Środkowy peryskop może być zamieniony na peryskop nocny. Kierowca i obaj żołnierze mają trzy indywidualne włazy w górnej płycie^[3].

Żołnierze desantu siedzący po obu stronach kierowcy obsługują kursowe karabiny maszynowe PKT kalibru 7,62 mm^[3]. Każdy z nich może obserwować teren przed wozem przy pomocy dwóch peryskopów. Kursowe karabiny maszynowe mają kąt ostrzału w pionie od -5 do +15°, w poziomie w zakresie 35° (odpowiednio w prawą i lewą stronę)^[2]. Po zablokowaniu, mogą być odpalane zdalnie przez kierowcę^[2].

W środkowej części pojazdu znajduje się przedział bojowy z wieżą obrotową. Wieża pancerna ma kształt stożka ściętego. W wieży znajduje się zasadnicze uzbrojenie wozu: 100 mm armata 2A70, 30 mm armata 2A72 i sprzężony z nimi karabin maszynowy PKT. Maksymalny kąt wychylenia armat +60° pozwala używać armaty 2A72 jako broni przeciwlotniczej. Wokół wieży zamocowane jest sześć wyrzutni granatów dymnych 902W Tucza.

Armata 2A70 ma masę 330 kg. Ma lufę cienkościenną, gwintowaną. Można z niej wystrzeliwać pociski odłamkowo-burzące ZUOF-17 ładowane przy pomocy automatu. W karuzeli automatu znajdują się 22 naboje (łączny zapas amunicji 40 naboi). Armata 2A70 pełni także rolę wyrzutni ppk 9M117/9M117M. W wersji dla tej armaty mają one oznaczenie ZUBK-10-3. Ppk muszą być ładowane ręcznie. W wozie przewożone jest 8 ppk. Naprowadzanie pocisków przeciwpancernych zapewnia laserowy podświetlacz celów 1D16-2 (lub nowszy 1D-16-3) umieszczony w bloku KDT-2 zamocowanym nad lufą.

Armata 2A72 jest bronią automatyczną. Zapas amunicji to 500 naboi. Stosowane są naboje odłamkowe i przeciwpancerne rdzeniowe. Zapas amunicji do km PKT wynosi 6000 sztuk.

Do celowania służy działonowemu system kierowania ogniem 2K23 złożony z komputera balistycznego 1W539, celownika 1K12-2 (lub nowszego 1K13-2) i przeciwlotniczych PPB-2 (działonowego) i 1PZ-10 (dowódcy). Dodatkowo dowódca dysponuje dzienno-nocnym przyrządem obserwacyjnym TKN-3MB. Użycie torów nocnych przyrządów obserwacyjno-celowniczych wymaga użycia reflektora podczerwieni OU-5 (zamocowany z prawej strony lufy)

Pomiędzy wieżą a przedziałem napędowym znajduje się przedział desantowy. Zajmuje w nim miejsce pięciu żołnierzy desantu, w tym trzech na poprzecznej ławce wzdłuż tylnej ściany przedziału desantowego i dwóch na składanych siedzeniach przy burtach między ławką a wieżą^[5]. Mogą oni prowadzić ogień przez cztery strzelnice w burtach bwp i jedną w tylnych prawych drzwiach (tylko w pozycji leżącej)^[2]. Żołnierze opuszczają przedział desantowy dwoma korytarzami nad silnikiem, po otwarciu dwóch tylnych drzwi i dwóch górnych prostokątnych włazów nad całą długością korytarzy^[6]. Otwierają się one na zewnątrz i osłaniają częściowo przechodzących nad przedziałem silnikowym żołnierzy^[2]. W górnych włazach umieszczone są dwa małe luki pozwalające prowadzić z wnętrza pojazdu ogień do celów wysoko położonych^[2].

Przypisy

Bibliografia

• IgorI. Witkowski IgorI., Lekkie i średnie opancerzone wozy bojowe, Warszawa: WiS, 1993, ISBN 83-86028-02-5, OCLC 749866876 .brak strony (książka)
• Dariusz Użycki, BWP-3, Nowa Technika Wojskowa 3/93. ISSN 1230-1655
• Janusz Magnuski, Jeszcze o BMP-3, Nowa Technika Wojskowa 6/93
• Tomasz Szulc. Bojowy wóz piechoty BMP-3. „Nowa Technika Wojskowa”. 11/2001, listopad 2021. ISSN 1230-1655. 

Linki zewnętrzne

• Strona internetowa producenta
• MarcinM. Gawęda MarcinM., BMP-3 – najlepiej uzbrojony BWP na świecie. Anatomia siły ognia, defence24.pl, 26 grudnia 2014 [zarchiwizowane z adresu 2016-02-10] .