Karpniki
| wieś | |
 Zamek w Karpnikach | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Wysokość |
370–410 m n.p.m. |
| Liczba ludności (III 2011) |
742[2] |
| Strefa numeracyjna |
75 |
| Kod pocztowy |
58-533[3] |
| Tablice rejestracyjne |
DJE |
| SIMC |
0191394 |
Położenie na mapie gminy Mysłakowice  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego  | |
Położenie na mapie powiatu karkonoskiego  | |
 50°51′07″N 15°51′46″E/50,851944 15,862778[1]
| |
Karpniki (niem. Fischbach[4]) – wieś w Polsce, w województwie dolnośląskim, w powiecie karkonoskim, w gminie Mysłakowice[5].
Wieś położona jest u podnóża Krzyżnej Góry w Rudawach Janowickich, w Sudetach Zachodnich w dolinie Karpnickiego Potoku[6].
Podział administracyjny
W latach 1945–1954 miejscowość była siedzibą gminy Karpniki. W latach 1954–1972 wieś należała i była siedzibą władz gromady Karpniki. W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa jeleniogórskiego.
Nazwa
W ciągu wieków nazwa miejscowości ulegała przekształceniom, przyjmując różne warianty: Wysbach, Crossen – Fischbach (około roku 1300), Vischbach (1370), Wenigen Fischbach (1389), Fischbach (1393), Viesbache (1478), Alt-, Neu Fischbach (1816), Fischbach (1825) i Rybnik, Fischbach (1850).
12 listopada 1946 nadano miejscowości polską nazwę Karpniki[4].
Historia
W przeszłości Karpniki należały do różnych rodów i możnych. Miejscowość znana jest głównie dzięki XV-wiecznemu zamkowi wraz z otaczającym go parkiem.
Pierwsze informacje o Karpnikach pochodzą z XIII wieku. W XVIII i XIX w. miejscowość należała do Hohenzollernów i za panowania króla Prus Fryderyka Wilhelma III Pruskiego kwitło w niej życie towarzyskie. Pojawiała się śmietanka pruskiej arystokracji i artyści z całej Europy. Gościła tu również caryca Katarzyna, która pozostawiła w prezencie dla właścicieli złotą kołyskę. Posiadłość znana była z niezwykle bogatego wyposażenia i ogrodu stworzonego na ówczesną, sentymentalną modłę.
Zabytki
Do wojewódzkiego rejestru zabytków wpisane są[7]:
- kościół pw. św. Jadwigi Śląskiej z XIV–XIX wieku, pierwotnie gotycki, barokowy, a później renesansowy. W kościele znajdowała się oryginalna, gotycka figura z XV w. Madonny z Dzieciątkiem na półksiężycu, która zaginęła w niewyjaśnionych okolicznościach. W świątyni zachowane są elementy barokowego wyposażenia
- cmentarz przykościelny
- ogrodzenie z bramami
- kościół ewangelicki w ruinie, z połowy XVIII wieku; organy z kościoła zostały rozebrane w roku 1949 i przewiezione do parafii św. Benedykta w Płocku-Radziwiu
- dwa budynki mieszkalne
- dawna plebania z XVIII wieku
- ruiny zamku Sokolec z XIV–XV wieku
- zespół pałacowy przy ul. Łąkowej 1:
- pałac z pierwszej połowy XVII wieku, przebudowany w latach 1838–1846[8]. Obiekt nie uległ zniszczeniu podczas wojny, ale został zaraz po niej doszczętnie ograbiony przez wojska Armii Czerwonej. Od tego czasu obiekt popadał w ruinę. Obecnie w rękach prywatnych, wyremontowany, służy jako hotel i restauracja
- park, założony po 1820 roku
- aleja lipowa z połowy XIX wieku, prowadząca w stronę Łomnicy
- zespół willowy z 1875 r. przy ul. Stawowej 12, dawny nr 41:
- pałac-willa, murowano-drewniana oraz park
- willa z 1898 r. przy ul. Rudawskiej 2
- młyn wodno-elektryczny z trzeciej ćwierci XIX w., nr 93
- drewniany budynek schroniska „Szwajcarka” z 1823 roku
- budynek gospodarczy
Inne zabytki:
- domek myśliwski z 1870 roku, w którym powstaje luksusowy hotel. Wnętrza zachowały przedwojenny wystrój i dają wyobrażenie jak wspaniały musiał być karpnicki zamek.
Wspólnoty wyznaniowe
Na terenie wsi działalność religijną prowadzą następujące Kościoły i związki wyznaniowe:
W filmie
W Karpnikach nagrywano sceny do filmu Operacja Dunaj o interwencji członków Układu Warszawskiego w Czechosłowacji w 1968 roku[9].
Przypisy
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 50981
- ↑ GUS: Ludność - struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 430 [zarchiwizowane 2022-10-26].
- ↑ a b Rozporządzenie Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 12 listopada 1946 r. o przywróceniu i ustaleniu urzędowych nazw miejscowości (M.P. z 1946 r. nr 142, poz. 262).
- ↑ Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ Bohdan Szarek, Rudawy Janowickie. Przewodnik turystyczny, Wydawnictwo PTTK KRAJ, Warszawa 1990, str.47 ISBN 83-7005-185-5
- ↑ Architektura: Rejestr zabytków nieruchomych woj. dolnośląskiego. Narodowy Instytut Dziedzictwa, 2012-01-11. s. 50–51. [dostęp 2012-08-26]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-03-27)]. (pol.).
- ↑ Romuald M. Łuczyński: Zamki, dwory i pałace w Sudetach. Legnica: 2008, s. 178.
- ↑ Leszek Kosiorowski, Film powstający ze wstydu [online], naszesudety.pl, 10 sierpnia 2008 [dostęp 2016-04-28].
Bibliografia
- Flemming I. Fischbach im Riesengebirge (Ein Erinnerungsbuch). Gesamterstellung: & Partner X-Media GmbH Berlin 1998.
| Wsie | |
|---|---|
| Schronisko turystyczne | |
| Części wsi |
|
| Przysiółek wsi |
|
