6. 1.

6. januar/siječanj (6. 1.) je 6. dan godine po gregorijanskom kalendaru. Do kraja godine ima još 359 dana (360 u prijestupnoj godini).

Događaji

• 1066. — krunisan je Harold II, poslednji engleski anglosaksonski kralj. Poginuo je iste godine kod Hejstingsa u bici protiv pretendenta na engleski presto normanskog vojvode Vilijama Osvajača.
• 1322. — u manastiru Žiča krunisan je srpski kralj Stefan Dečanski Nemanjić, sin kralja Milutina. Tokom vladavine do 1331. pobedio je vojsku bosanskih feudalaca, Bugare kod Velbužda (1330) i osigurao prevlast nad Makedonijom. Zbacio ga je s prestola sin Dušan. Umro je pod nerazjašnjenim okolnostima u zatočeništvu u Zvečanu. Podigao je manastir Visoki Dečani.
• 1492. — kralj Ferdinand i kraljica Izabela pobedonosno su ušli u Granadu, nakon što je njihova vojska porazila Boabdila, poslednjeg emira Granade. Time je okončana rekonkvista - ponovno osvajanje Pirinejskog poluostrva koje je od 711. bilo pod arapskom vlašću.
• 1745. — Rođen francuski pronalazač Žak Etjen Mongolfje koji je s bratom Žozefom Mišelom 1783. konstruisao prvi balon napunjen zagrejanim vazduhom.
• 1810. — Mirom u Konstantinopolju Turska je predala Rusiji poluostrvo Krim i oblast Kuban.
• 1822. — Rođen njemački arheolog Hajnrih Šliman koji je svoje cjelokupno bogatstvo stečeno u mladosti trgovinom potrošio na arheološka istraživanja. 1868. otkrio Troju, koristeći se podacima iz Homerovih spjevova "Ilijada" i "Odiseja", a potom i Mikenu, Orhomen i Itaku.
• 1829. — Umro češki slavista Jozef Dobrovski, otac slavistike, tvorac češke gramatike i gramatike staroslovenskog jezika, glavna ličnost češkog narodnog preporoda ("Istorija češkog jezika i književnosti", "Gramatika češkog jezika", "Gramatika staroslovenskog jezika").
• 1884. — Umro češki sveštenik, bilogičar i botaničar Gregor Mendel. Prvi došao do jasnih i preciznih formulacija o prenošenju nasljednih osobina i time postavio temelje moderne genetike. Rezultate, potvrđene 1900, izložio 1865. u djelu "Eksperimenti s biljnim hibridima".
• 1912. — New Mexico postao država SAD.
• 1916. — počela je Mojkovačka bitka u Prvom svetskom ratu u kojoj su Crnogorci pod komandom serdara Janka Vukotića odbili ofanzivu znatno jačih austrougarskih snaga i time omogućili srpskoj vojsci odstupnicu prema Jadranu.
• 1919. — Umro Teodor Ruzvelt, predsjednik SAD-a (1901-1909) čija je politika stvorila svjetsku silu od dotad izolacionističke države. Dužnost predsjednika je preuzeo kao potpredsjednik SAD-a, poslije ubistva predsjednika Vilijama Mekinlija 1901. Proveo je plan za izgradnju Panamskog kanala, a za posredovanje u rusko-japanskom ratu 1905. dobio 1906. Nobelovu nagradu za mir.
• 1929. — jugoslovenski kralj Aleksandar I Karađorđević ukinuo je Vidovdanski ustav, raspustio Narodnu skupštinu i zaveo ličnu vlast u državi, tzv. Šestojanuarsku diktaturu.
• 1941. — predsednik SAD Frenklin Ruzvelt je u govoru u Kongresu definisao američki cilj o „četiri slobode“ - slobodu govora, slobodu religije, slobodu od straha i slobodu od siromaštva.
• 1945. — maršal Jugoslavije Josip Broz i šef britanske vojne misije Ficroj Meklin su u Drugom svetskom ratu sklopili sporazum o uspostavljanju vazduhoplovne baze kod Zadra za potrebe savezničkog vazduhoplovstva u borbi protiv nemačkih snaga.
• 1949. — Umro američki filmski režiser Viktor Fleming koji je svjetsku slavu stekao filmom "Prohujalo sa vihorom".
• 1963. — iranski šah Reza Pahlavi počeo je „belu revoluciju“ uvođenjem agrarne reforme i prava glasa za žene.
• 1978. — kruna Svetog Stefana, prvog hrišćanskog mađarskog kralja, koju su odneli Amerikanci posle Drugog svetskog rata, vraćena je u Mađarsku.
• 1993. — Umro ruski baletski igrač Rudolf Hametovič Nurejev, zvijezda svjetske baletske scene. Jedan od najvećih igrača 20. vijeka zatražio je politički azil u Parizu 1961, poslije čega je počela njegova svjetska karijera.
• 1993. — Umro američki trubač, pjevač i kompozitor Džon Birks Dizi Gilespi, jedan od najboljih trubača i improvizatora u istoriji džeza. Odigrao je presudnu ulogu u stvaranju bi-bap muzike.
• 1995. — u provinciji Šansi na severu Kine poginulo je najmanje sto ljudi u eksploziji posle sudara dva teretna voza natovarena tonama trinitrotoluola.
• 2000. — jake policijske snage razdvajale su dva skupa na Cetinju u Crnoj Gori gde su Srpska pravoslavna crkva i samoproklamovana Crnogorska pravoslavna crkva održavale centralno božićno slavlje na Badnji dan.
• 2002. — petnaestogodišnji Čarls Bišop poginuo je kada se u avionu „cesna-172“ obrušio na zgradu Banke Amerike u centru grada Tampa na Floridi. U poruci koja je potom pronađena izrazio je simpatije prema Osami bin Ladenu i podržao terorističke napade na Njujork i Vašington 11. septembra 2001.
• 2003. — mirovni pregovori Tamilskih tigrova i vlade Šri Lanke označili su mali pomak u pomirenju nakon 19 godina dugog građanskog rata.
• 2004. — Iran poslije 25 godina obnovio diplomatske odnose sa Egiptom.
• 2005. — Dječak rođen u Kini u prvim minutima 2005. godine proglašen je 1,3 milijarditim stanovnikom te države.

Rođenja

• 1412. — Jeanne d'Arc Ivana Orleanska, francuska nacionalna junakinja i svetica Katoličke crkve.
• 1486. — Martin Agricola, njemački skladatelj i teoretičar muzike.
• 1580. — John Smith, engleski kolonizator, vojnik, istraživač i pisac (u. 1631.).
• 1732. — Matija Antun Relković (Matija Antun Reljković), hrvatski prosvjetiteljski prozaik (u. 1798.).
• 1745. — Žak Etjen Mongolfje, francuski pronalazač (u. 1799).
• 1822. — Hajnrih Šliman, nemački arheolog (u. 1890).
• 1861. — Victor Horta, belgijski arhitekt.
• 1862. — August Oetker, njemački industrijalac.
• 1872. — Alexander Nikolajewitsch Skrjabin, ruski pijanist i skladatelj.
• 1883. — Khalil Gibran, libanonski pjesnik i umjetnik.
• 1936. — Safet Isović, bio je poznati bosanskohercegovački interpretator sevdalinki (u. 2007.).
• 1937. — Doris Troy, američka pjevačica soula.
• 1937. — Paolo Conte, talijanski kantautor.
• 1938. — Adriano Celentano, talijanski pjevač, glumac i TV-voditelj.
• 1939. — Valeriy Lobanovskyi, ukrajinski nogometni trener i igrač (u. 2002).
• 1943. — Terry Venables, engleski nogometni trener i bivši nogometaš.
• 1946. — Dobrila Ilić, srpska glumica.
• 1950. — Louis Freeh, direktor FBI u administraciji Billa Clintona.
• 1953. — Tomislav Ivčić, hrvatski pjevač skladatelj i političar (u. 1993).
• 1955. — Rowan Atkinson, britanski komičar i glumac.
• 1964. — Henry Maske, njemački bokser.
• 1970. — Radoslav Látal, češki nogometaš i nogometni trener.
• 1979. — Aleš Pajovič, slovenski rukometaš.
• 1980. — Mihael Mikić, hrvatski nogometaš.
• 1986. — Sergiy Stakhovsky, ukrajinski teniser.
• 1990. — Alex Teixeira, brazilski nogometaš.

.

Smrti

• 1829. — Jozef Dobrovski, češki slavista (r. 1753)#.
• 1831. — Rodolphe Kreutzer, francuski violinist, skladatelj i pedagog (r. 1766.).
• 1852. — Louis Braille, francuski tvorac pisma za slijepe (r. 1809.).
• 1884. — Gregor Mendel, češki sveštenik, biolog i botaničar (r. 1822).
• 1919. — Teodor Ruzvelt, predsednik SAD (r. 1858).
• 1949. — Viktor Fleming, američki filmski režiser (r. 1883).
• 1967. — Mate Ujević, hrvatski pjesnik i enciklopedist (r. 1901.).
• 1993. — Džon Birks „Dizi“ Gilespi, američki trubač, pevač i kompozitor (r. 1917).
• 1993. — Rudolf Hametovič Nurejev, ruski baletski igrač (r. 1938).

.

Praznici i dani sećanja

• Katoličanstvo i druge zapadne kršćanske crkve:.
  • Bogojavljenje.
• Pravoslavlje:.
  • Badnjak.
  • Prepodobnomučenica Evgenija - Badnjidan

.

Vidi takođe: Godišnji kalendar - Dnevni kalendar