Alkinet
Alkinet janë hidrokarbure që kanë të paktën një lidhje trefishe në mes të dy atomeve të karbonit, me formulënCnH2n-2. Të alkinet janë historikisht të njohur si acetilen ose acetileni në varg, edhe pse emri acetilen po përdoret edhe për t'iu referuar posaçërisht anëtar i vargut të thjesht, i njohur si etin (C2H2) duke përdorur nomenklaturë zyrtare të IUPAC .
Vetit kimike
Ndryshe nga alkanët, dhe ndryshe në një shkallë më të vogël nga alkenët, alkinët janë të paqëndrueshme dhe reaktive . Përfundimi i alknëve dhe acetilenit janë acide të forta dhe kanë konstantë (pKa) me vlerave (25) në mes të amoniakut me (35) dhe etanolit me (16).
Emërtimi
Ngjajshëm si dhe hidrokarburet tjera edhe alkinet emërtohen në bazë të numrave greko-latin duke ju shtuar prapashtesat IN për alkinët dhe INIL për alinët radikal.
| Nr | Emri greko-latin | Alkinët | n = | FormulaCnH2n - 2 | Radikalët e alkinëve | n = | FormulaCnH2n - 3 |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1 | Meta | / | / | / | / | / | / |
| 2 | Eta | Etin | n = 2 | C2H2 | Etinil - radikal | n = 2 | C2H |
| 3 | Propa | Propin | n = 3 | C3H4 | Propinil - radikal | n = 3 | C3H3 |
| 4 | Buta | Butin | n = 4 | C4H6 | Butinil - radikal | n = 4 | C4H5 |
| 4 | Penta | Pentin | n = 5 | C5H8 | Pentenil - raikal | n = 5 | C5H7 |
| 6 | Heksa | Heksin | n = 6 | C6H10 | Heksinil - radikal | n = 6 | C6H9 |
| 7 | Hepta | Heptin | n = 7 | C7H12 | Heptinil - radikal | n = 7 | C7H11 |
| 8 | Okta | Oktin | n = 8 | C8H14 | Oktinil - radikal | n = 8 | C8H13 |
| 9 | Nona | Nonin | n = 9 | C9H16 | Noninil - radikal | n = 9 | C9H15 |
| 10 | Deka | Dekin | n = 10 | C10H18 | Dekinil - radikal | n = 10 | C10H17 |
Sintezimi
Reaksionet
Alkinet janë të përfshirë në shumë reaksione organike.
- Reaksionet elektrofile të shtimit
- Shtimin e hidrogjenit për të dhënë alkenë apo alkanë . Një katalizator efektiv është për shembull Lindlar katalizator (katalizator homogjen) , në konvertimin e fenilacetilenit dhe stirenit.
- Shtimin e halogjeneve për t'i dhënë alkil halid(halogjenalkanë)
- Shtimin e hidrogjenit halidet(halogjenalkanë) përkatëse për t'i dhënë alkil halid(halogjenalkanë)
- Reagimi Nikolas
...etj
...