ਅਲਕਾਈਨ
ਇਥਾਈਨ (ਐਸੀਟਲੀਨ), ਸਭ ਤੋਂ ਸਾਦੀ ਅਲਕਾਈਨ ਦਾ 3-ਪਾਸੀ ਨਮੂਨਾ
ਕਾਰਬਨੀ ਰਸਾਇਣ ਵਿਗਿਆਨ ਵਿੱਚ ਅਲਕਾਈਨ ਇੱਕ ਅਤ੍ਰਿਪਤ ਹਾਈਡਰੋਕਾਰਬਨ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਦੋ ਕਾਰਬਨ ਪਰਮਾਣੂਆਂ ਵਿਚਕਾਰ ਘੱਟੋ-ਘੱਟ ਇੱਕ ਕਾਰਬਨ-ਕਾਰਬਨ ਤੀਹਰਾ ਜੋੜ ਹੋਵੇ।[1] ਬਿਨਾਂ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਕਿਰਿਆਸ਼ੀਲ ਸਮੂਹ ਦੇ ਸਿਰਫ਼ ਇੱਕ ਦੂਹਰੇ ਜੋੜ ਵਾਲੀਆਂ ਸਭ ਤੋਂ ਸਾਦੀਆਂ ਅਚੱਕਰੀ ਅਲਕੀਨਾਂ, ਹਾਈਡਰੋਕਾਰਬਨਾਂ ਦੀ ਇੱਕ ਸਜਾਤੀ ਲੜੀ ਬਣਾਉਂਦੀਆਂ ਹਨ ਜਿਹਨਾਂ ਦਾ ਆਮ ਫ਼ਾਰਮੂਲਾ CnH2n-2ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਰਿਵਾਇਤੀ ਤੌਰ ਉੱਤੇ ਅਲਕਾਈਨਾਂ ਨੂੰ ਐਸੀਟਲੀਨਾਂ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਪਰ ਐਸੀਟਲੀਨ ਨਾਂ ਖ਼ਾਸ ਤੌਰ ਉੱਤੇ C2H2 ਦਾ ਹੈ ਜਿਹਨੂੰ ਆਈਯੂਪੈਕ ਨਾਮਕਰਨ ਵਰਤ ਕੇ ਰਸਮੀ ਤੌਰ ਉੱਤੇ ਇਥਾਈਨ ਆਖਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਬਾਕੀ ਹਾਈਡਰੋਕਾਰਬਨਾਂ ਵਾਂਗ ਅਲਕਾਈਨਾਂ ਜਲ-ਤਰਾਸ (ਪਾਣੀ ਤੋਂ ਪਰ੍ਹਾਂ ਭੱਜਦੀਆਂ ਹਨ) ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ ਪਰ ਵਧੇਰੇ ਕਿਰਿਆਸ਼ੀਲ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ।
ਅਲਕਾਈਨ ਦੀ ਸਾਰਣੀ
| ਅਲਕਾਈਨ
|
ਫ਼ਾਰਮੂਲਾ
|
3 ਪਾਸੀ ਫਾਰਮੂਲ
|
ਉਬਾਲ ਦਰਜਾ [°C]
|
ਪਿਘਲਣ ਦਰਜਾ [°C]
|
ਸੰਘਣਾਪਣ [g•cm−3] (at 20 °C)
|
| ਐਸੀਟਲੀਨ ਜਾਂ ਈਥਾਈਨ
|
C2H2
|
|
−84 °C
|
−80.8 °C
|
1.097
|
| ਪ੍ਰੋਪਾਈਨ
|
C3H4
|
|
−23.2
|
−102.7
|
0.53
|
| ਬਿਊਟਾਈਨ
|
C4H6
|
|
8.08
|
−125.7
|
0.6783
|
| ਪੈਂਟਾਈਨ
|
C5H8
|
|
40.2
|
−106
|
0.691
|
| ਹੈਕਸਾਈਨ
|
C6H10
|
|
81
|
−105
|
0.723
|
ਹਵਾਲੇ
|
|---|
ਐਸੀਟਾਈਲ ·
ਐਸੀਟਾਕਸੀ ·
ਅਕਰਾਈਲਾਇਲ ·
ਅਸਾਈਲ ·
ਅਲਕੋਹਲ ·
ਐਲਡੀਹਾਈਡ ·
ਅਲਕੇਨ ·
ਅਲਕੀਨ ·
ਅਲਕਾਈਨ ·
ਅਲਕਾਕਸੀ ਸਮੂਹ ·
ਅਮਾਈਡ ·
ਅਮੀਨ ·
ਐਜ਼ੋ ਯੋਗ ·
ਬੈਨਜ਼ੀਨ ਉਤਪਤ ·
ਕਾਰਬੀਨ ·
ਕਾਰਬੋਨਿਲ ·
ਕਾਰਬੌਕਸਿਲੀ ਤਿਜ਼ਾਬ ·
ਸਾਇਆਨੇਟ ·
ਡਾਈਸਲਫ਼ਾਈਡ ·
ਡਾਈਆਕਸੀਰੇਨ ·
ਐਸਟਰ ·
ਈਥਰ ·
ਇਪਾਕਸਾਈਡ ·
ਹੈਲੋਅਲਕੇਨ ·
ਹਾਈਡਰਾਜ਼ੋਨ ·
ਹਾਈਡਰਾਕਸਿਲ ·
ਇਮਾਈਡ ·
ਇਮੀਨ ·
ਆਈਸੋਸਾਇਆਨੇਟ ·
ਆਈਸੋਨਾਈਟਰਾਈਲ ·
ਆਈਸੋਥਾਇਓਸਾਇਆਨੇਟ ·
ਕੀਟੋਨ ·
ਮਿਥਾਈਲ ·
ਮੈਥਲੀਨ ਪੁਲ ·
ਮੈਥਲੀਨ ·
ਮਿਥੀਨ ·
ਨਾਈਟਰਾਈਲ ·
ਨਾਈਟਰੀਨ ·
ਨਾਈਟਰੋ ਯੋਗ ·
ਨਾਈਟਰੋਸੋ ਯੋਗ ·
ਕਾਰਬਨੋਫ਼ਾਸਫ਼ੋਰਸ ·
ਆਕਸਾਈਮ ·
ਪਰਾਕਸਾਈਡ ·
ਫ਼ਾਸਫ਼ੋਨਸ ਅਤੇ ਫ਼ਾਸਫ਼ੋਨੀ ਤਿਜ਼ਾਬ ·
ਪਿਰੀਡੀਨ ਉਤਪਤ ·
ਸਿਲੀਨੋਲ ·
ਸਿਲੀਨੋਨੀ ਤਿਜ਼ਾਬ ·
ਸਲਫ਼ੋਨ ·
ਸਲਫ਼ੋਨੀ ਤਿਜ਼ਾਬ ·
ਸਲਫ਼ਾਕਸਾਈਡ ·
ਟੈਲਿਊਰੋਲ ·
ਥਾਇਅਲ ·
ਥਾਇਓਸਾਇਆਨੇਟ ·
ਥਾਇਓਐਸਟਰ ·
ਥਾਇਓਈਥਰ ·
ਥਾਇਓਕੀਟੋਨ ·
ਥਾਇਓਲ ·
ਯੂਰੀਆ ·
|
|
