ตำบลท่าวังตาล

ตำบลท่าวังตาล
ตำบล
การถอดเสียงอักษรโรมัน
• อักษรโรมัน	Tambon Tha Wang Tan
วิหารและเจดีย์เหลี่ยมในวัดเจดีย์เหลี่ยม (วัดกู่คำ)
ประเทศ	ไทย
จังหวัด	เชียงใหม่
อำเภอ	สารภี
พื้นที่
• ทั้งหมด	13.63 ตร.กม. (5.26 ตร.ไมล์)
ประชากร  (2566)[1]
• ทั้งหมด	11,981 คน
• ความหนาแน่น	879.01 คน/ตร.กม. (2,276.6 คน/ตร.ไมล์)
รหัสไปรษณีย์	50140
รหัสภูมิศาสตร์	501910
ส่วนหนึ่งของสารานุกรมประเทศไทย

เทศบาลตำบลท่าวังตาล
เทศบาลตำบล
ทต.ท่าวังตาล ที่ตั้งสำนักงานเทศบาลตำบลท่าวังตาล
พิกัด: 18°44′42.6″N 98°59′39.5″E / 18.745167°N 98.994306°E / 18.745167; 98.994306
ประเทศ	ไทย
จังหวัด	เชียงใหม่
อำเภอ	ฮอด
พื้นที่
• ทั้งหมด	13.63 ตร.กม. (5.26 ตร.ไมล์)
ประชากร  (2566)[2]
• ทั้งหมด	11,981 คน
• ความหนาแน่น	879.01 คน/ตร.กม. (2,276.6 คน/ตร.ไมล์)
รหัส อปท.	05501909
ที่อยู่ สำนักงาน	เลขที่ 149/1 หมู่ 2 ถนนสมโภชเชียงใหม่ 700 ปี ตำบลท่าวังตาล อำเภอสารภี จังหวัดเชียงใหม่ 50140
เว็บไซต์	thawangtan.org
ส่วนหนึ่งของสารานุกรมประเทศไทย

ท่าวังตาล เป็นตำบลในอำเภอสารภี จังหวัดเชียงใหม่ เป็นที่ตั้งเวียงกุมกาม ซึ่งเป็นอดีตเมืองหลวงอาณาจักรล้านนาที่พญามังรายโปรดให้สร้างขึ้น และเป็นพื้นที่ขยายตัวของชุมชนที่รองรับความเจริญเติบโตของนครเชียงใหม่

ตำบลท่าวังตาลมีอาณาเขตติดต่อกับเขตการปกครองข้างเคียงดังต่อไปนี้^[3]

• ทิศเหนือ ติดต่อกับตำบลหนองหอย
• ทิศตะวันออก ติดต่อกับตำบลหนองผึ้ง และตำบลยางเนิ้ง
• ทิศใต้ ติดต่อกับตำบลหนองแฝก และตำบลดอนแก้ว
• ทิศตะวันตก ติดต่อกับตำบลป่าแดด

ท่าวังตาล พัฒนาการมาจากชุมชนโบราณสถานเวียงกุมกาม ซึ่งพญามังรายทรงสร้างขึ้นบริเวณที่ราบลุ่มแม่น้ำปิง เป็นรูปสี่เหลี่ยมผืนยาวตามลำน้ำปิงสายเก่า ตัวเมืองวางแนวทแยงทิศตะวันออกเฉียงใต้สู่ตะวันตกเฉียงเหนือ โดยกำแพงด้านเหนือเลียบปิงห่าง การวางผังเมืองแนวทแยงคงช่วยชะลอการส่งน้ำจากแม่น้ำเข้าคูเมือง เพื่อไม่ให้น้ำไหลแรงจนทำให้คูเมืองเสียหาย หลังจากพญามังรายสร้างเมืองเชียงใหม่ เวียงกุมกามจึงมีฐานะเป็นพันนากุมกาม จนกระทั่งสมัยธนบุรี ชื่อของพันนากุมกามได้หายไป แต่กลับปรากฎเป็นชื่อ ท่าวังตาล^[4]

เมื่อสมเด็จพระเจ้ากรุงธนบุรีทรงกองทัพธนบุรีมาช่วยพระยาจ่าบ้านและพระเจ้ากาวิละต่อสู้กับพม่า ซึ่งยึดครองเมืองเชียงใหม่ โดยสู้รบกันที่ท่าวังตาล ในสมัยพระเจ้ากาวิละ ท่าวังตาลเป็นท่าน้ำที่สำคัญแห่งหนึ่ง เมื่อพระเจ้ากาวิละเดินทางกลับจากกรุงเทพฯ พระเจ้ากาวิละจะขึ้นเรือที่ท่าวังตาลเช่นกัน ท่าวังตาลจึงเป็นท่าน้ำสืบมาจนกระทั่งการคมนาคมทางน้ำหมดความสำคัญลง ต่อมาในสมัยพระเจ้ากาวิโลรสสุริยวงศ์ และพระเจ้าอินทวิชยานนท์ ได้ใช้สถานที่นี้เป็นที่ประหารชีวิตนักโทษเมืองเชียงใหม่ ปัจจุบันคือ สุสานท่าวังตาล ในเขตตำบลป่าแดด

ปี พ.ศ. 2492 หมู่ 12 บ้านเกาะกลาง ตำบลท่าวังตาล อำเภอสารภี ขุนไตรกิตยานุกูล (อัมพร ไตรกิตยานุกูล) ผู้ว่าราชการจังหวัดเชียงใหม่ และพระยารามราชภักดี ปลัดกระทรวงมหาดไทย ทำหน้าที่แทนรัฐมนตรีว่าการกระทรวงมหาดไทยในขณะนั้น ได้พิจารณาโอนท้องที่หมู่บ้านเกาะกลางไปขึ้นกับตำบลป่าแดด ของอำเภอเมืองเชียงใหม่ โดยตั้งเป็นหมู่ 8 ตำบลป่าแดด^[5]

พื้นที่ตำบลท่าวังตาลประกอบด้วยหมู่บ้านทั้งสิ้นจำนวน 13 หมู่บ้าน มีจำนวนประชากร 11,981 คน แบ่งเป็นชาย 5,485 คน หญิง 6,496 คน (เดือนธันวาคม 2566)^[6] เป็นตำบลที่มีจำนวนประชากรมากเป็นอันดับ 2 ในอำเภอสารภี

      หมายถึงจำนวนประชากรได้เพิ่มขึ้นเมื่อเทียบกับปีก่อน

      หมายถึงจำนวนประชากรได้คงเดิมเมื่อเทียบกับปีก่อน

      หมายถึงจำนวนประชากรได้ลดลงเมื่อเทียบกับปีก่อน

* ปี พ.ศ. 2558 มีการรวมผู้ที่ไม่ได้สัญชาติไทยในทะเบียนราษฎร ส่งผลให้ข้อมูลจำนวนประชากรปีดังกล่าวเพิ่มขึ้นเป็นจำนวนมาก

ตำบลท่าวังตาลเดิมมีฐานะเป็นสภาตำบลท่าวังตาล ในปี พ.ศ. 2516^[14] ต่อมาปี พ.ศ. 2538 สภาตำบลท่าวังตาลมี 13 หมู่บ้าน พื้นที่ 13.63 ตารางกิโลเมตร ประชากร 8,702 คน และ 2,867 ครัวเรือน^[15] ปี พ.ศ. 2539 กระทรวงมหาดไทยจึงพิจารณาให้สภาตำบลท่าวังตาลอยู่ในเงื่อนไขที่จะจัดตั้งเป็นองค์การบริหารส่วนตำบลได้ จึงได้รับการจัดตั้งเป็นองค์การบริหารส่วนตำบลท่าวังตาล^[16]

ปี พ.ศ. 2551 เขตองค์การบริหารส่วนตำบลท่าวังตาลมี 13 หมู่บ้าน พื้นที่ 13.63 ตารางกิโลเมตร ประชากร 9,593 คน และ 3,797 ครัวเรือน^[17] รายได้จริงไม่รวมเงินอุดหนุน 21.27 ล้านบาท รายจ่ายประจำ 7.41 ล้านบาท สมาชิกสภาองค์การบริหารส่วนตำบลท่าวังตาล จะครบวาระในวันที่ 30 กรกฎาคม พ.ศ. 2552 กับประสงค์จะจัดตั้งเป็นเทศบาลตำบลตั้งแต่วันที่ 1 สิงหาคม พ.ศ. 2552 กระทรวงมหาดไทยจึงพิจารณาให้องค์การบริหารส่วนตำบลท่าวังตาลอยู่ในเงื่อนไขที่จะจัดตั้งเป็นเทศบาลตำบลได้ จึงได้รับการจัดตั้งเป็น เทศบาลตำบลท่าวังตาล^[18]