ผลระยะยาวของโควิด-19

ผลระยะยาวของโควิด-19 (long COVID) หรือชื่อเรียกอื่น เช่น ผลตามหลังระยะเฉียบพลันของการติดเชื้อ SARS-CoV-2 (post-acute sequelae of SARS-CoV-2 infection), ผลตามหลังระยะเฉียบพลันของโควิด-19 (post-acute sequelae of COVID-19 (PASC)), กลุ่มอาการโควิดเรื้อรัง (chronic COVID syndrome (CCS)) และ โควิดลากยาว (long-haul COVID)^[1][2][3] คือภาวะในทางทฤษฎีที่ผู้ป่วยที่หายจากระยะป่วยเฉียบพลันของโรคติดเชื้อไวรัสโคโรนา 2019 แล้วยังมีอาการอยู่ อาการเหล่านี้เช่น ความอ่อนเพลีย ปวดศีรษะ หายใจลำบาก จมูกไม่ได้กลิ่น กล้ามเนื้ออ่อนแรง ไข้ต่ำ และมึนงง เป็นต้น

ผู้ป่วยที่ตรวจพบเชื้อไวรัส SARS-CoV-2 ประมาณ 10% จะมีอาการอยู่นานกว่า 3 สัปดาห์^[4] และประมาณ 2% มีอาการอยู่นานกว่า 12 สัปดาห์^[5] เรียกว่ากลุ่มอาการหลังโควิด-19

ข้อมูลต่าง ๆ เกี่ยวกับผลระยะยาวของโควิด-19 ยังอยู่ระหว่างการศึกษา โดย ณ เดือนธันวาคม พ.ศ. 2563 ยังไม่มีข้อสรุปทางการแพทย์เกี่ยวกับภาวะนี้ แต่มีการศึกษาฉบับหนึ่งบ่งชี้ว่ามีปัจจัยเสี่ยงบางประการที่ส่งผลกับการเกิดผลระยะยาว ระบบบริการสุขภาพของบางประเทศหรือเขตปกครองได้เริ่มการให้การดูแลกลุ่มผู้ป่วยเหล่านี้โดยจัดเป็นคลินิกพิเศษเพื่อให้การดูแลและให้คำแนะนำแก่ผู้ป่วยที่มีผลระยะยาวจากโควิด-19

ผลระยะยาวของโควิด-19 พบได้ในผู้ป่วยทุกกลุ่ม รวมไปถึงคนหนุ่มสาวที่มีสุขภาพดี^[6] และรวมไปถึงผู้ป่วยที่มีอาการในระยะแรกเพียงเล็กน้อยด้วย

ข้อมูลนับถึงเดือนธันวาคม พ.ศ. 2563 ยังไม่มีรายงานว่าตรวจพบอาการที่คล้ายคลึงกับผลระยะยาวของโควิด-19 ในผู้ที่ได้รับวัคซีนโควิด-19 ไปแล้วกว่า 100,000 ราย^[7][8][9]

Long COVID เป็นคำที่ถูกสร้างขึ้นโดยผู้ป่วย มีรายงานว่ามีการใช้ครั้งแรกเป็นแฮชแท็กบนทวิตเตอร์ในเดือนพฤษภาคม พ.ศ. 2563 โดยเอลิสา เปเรโก (Elisa Perego) นักโบราณคดีจากมหาวิทยาลัยคอลเลจลอนดอน^[10][11]

ผลระยะยาวของโควิด-19 ไม่มีคำจำกัดความที่เข้มงวดเพียงนิยามเดียว^[12] เป็นเรื่องปกติและคาดว่าผู้ที่มีอาการรุนแรงหรือมีภาวะแทรกซ้อน เช่น กลุ่มอาการหลังเข้ารักษาในหอผู้ป่วยหนัก หรือการติดเชื้อทุติยภูมิจะใช้เวลาในการฟื้นตัวนานกว่าผู้ที่มีอาการเจ็บป่วยเล็กน้อยและไม่มีภาวะแทรกซ้อนดังกล่าว ความผันแปรตามธรรมชาติอาจทำให้ยากที่จะระบุว่ากลุ่มอาการที่เกิดขึ้นอย่างต่อเนื่องในแต่ละบุคคลนั้นแสดงถึงภาวะปกติโดยพื้นฐานของการใช้เวลาฟื้นตัวนาน หรือผลระยะยาวของโควิด-19 หลักคิดประการหนึ่งคือ ผลระยะยาวของโควิด-19 แสดงถึงอาการที่มีนานกว่าสองเดือน แม้ว่าจะไม่มีเหตุผลใดที่จะเชื่อได้ว่าทางเลือกนี้เจาะจงกับการติดเชื้อไวรัส SARS-CoV-2^[12]

สถาบันแห่งชาติเพื่อความเป็นเลิศด้านสุขภาพและการแพทย์ (NICE) ของอังกฤษ แบ่งคำจำกัดความทางคลินิกของโควิด-19 ออกเป็น 3 แบบ:

1. โควิด-19 เฉียบพลัน สำหรับอาการและอาการแสดงในช่วง 4 สัปดาห์แรกหลังการติดเชื้อด้วยโรคติดเชื้อไวรัสโคโรนา 2019
2. อาการใหม่หรือต่อเนื่อง 4 สัปดาห์ขึ้นไปหลังจากเริ่มโควิด-19 เฉียบพลัน แบ่งออกเป็น:

2.1 โควิด-19 ที่มีอาการต่อเนื่อง ที่มีผลตั้งแต่ 4 ถึง 12 สัปดาห์หลังเริ่มมีอาการ

2.2 กลุ่มอาการหลังโควิด-19 สำหรับผลที่คงอยู่ 12 สัปดาห์ขึ้นไปหลังจากเริ่มมีอาการ

NICE อธิบายคำว่า ผลระยะยาวของโควิด-19 ว่าใช้ "นอกเหนือจากคำจำกัดความของกรณีทางคลินิก" โดยเป็น "ที่ใช้กันทั่วไปในการอธิบายอาการและอาการแสดงที่ดำเนินต่อไปหรือพัฒนาหลังจากโควิด-19 เฉียบพลันซึ่งมีทั้ง โควิด-19 ที่มีอาการต่อเนื่อง (ตั้งแต่ 4 ถึง 12 สัปดาห์) และกลุ่มอาการหลังโควิด-19 (12 สัปดาห์ขึ้นไป)"^[13]

NICE ให้คำจำกัดความของกลุ่มอาการหลังโควิด-19 ว่า "อาการและอาการแสดงที่เกิดขึ้นระหว่างหรือหลังการติดเชื้อที่สอดคล้องกับโควิด‑19 ดำเนินต่อไปนานกว่า 12 สัปดาห์และไม่ได้รับการอธิบายด้วยการวินิจฉัยในทางอื่น โดยปกติแล้วบ่อยครั้งจะแสดงเป็นกลุ่มของกลุ่มอาการที่ทับซ้อนกัน ซึ่งอาจแปรผันเปลี่ยนแปลงอยู่ตลอดเวลา และอาจส่งผลต่อระบบใด ๆ ในร่างกาย กลุ่มอาการหลังโควิด-19 อาจได้รับการวินิจฉัยก่อน 12 สัปดาห์ในขณะที่มีการประเมินความเป็นไปได้ในการเกิดโรคอื่น^[13]

ในเดือนกุมภาพันธ์ พ.ศ. 2564 สถาบันสุขภาพแห่งชาติ (NIH) กล่าวว่าอาการของผลระยะยาวของโควิด-19 อาจรวมถึงความเหนื่อยล้า หายใจถี่ "ภาวะสมองล้า (Brain Fog)" ความผิดปกติของการนอนหลับ มีไข้เป็นพัก ๆ อาการระบบทางเดินอาหาร ความวิตกกังวล และภาวะซึมเศร้า อาการอาจคงอยู่เป็นเวลาหลายเดือนและมีตั้งแต่ไม่รุนแรงไปจนถึงทำให้ทุพพลภาพ โดยจะมีอาการใหม่เกิดขึ้นหลังจากช่วงเวลาของการติดเชื้อ ผู้อำนวยการ NIH ฟรานซิส คอลลินส์ กล่าวว่าเงื่อนไขนี้สามารถเรียกรวมกันว่าผลสืบเนื่องฉับพลันหลังการติดเชื้อ SARS-CoV-2 (Post-Acute Sequelae of SARS-CoV-2; PASC)^[14]

ผู้ป่วยโควิดระยะยาวรายงานอาการต่อไปนี้ ประกอบด้วย^{[15][16][17][18][19]}