Shinkansen

An Shinkansen (Hinapon: 新幹線) usa nga network hin hataas-in-kalaksi nga riles nga linea ha Hapon. An syahan nga linea, an Tōkaidō Shinkansen, nag-abre dida han 1964. An network tikang hadto ginpadako agod mahisumpay an kadam'an han mga dagko nga syudad ha mga isla han Honshu ngan Kyushu nga mayda pagpadalagan hin mga kalaksi nga tubtob 300 ka kilometro ha tagsa oras.

Pagngaran

An ngaran ha Iningles nga bullet train (kon ha Winaray bala nga tren) usa nga paghubad ha Katundan han Hinapon nga pulong dangan ressha (弾丸列車), nga amo an ngaran han proyekto samtang ginpaplano pala ini dida han mga 1940s. An yana nga ngaran nga Shinkansen kon ha literal nangangahulogan nga "Bag-o nga Trongko nga Linea" ngan amo kon ha teknikal nga pagiruistorya ngaran la hiton mga surundan han riles, samtang iton mga tren ngahaw gintatawag ha opisyal nga ngaran nga "Super Express" (超特急 chō-tokkyū). Kondi ha adlaw-adlaw nga kinabuhi, ini nga pag-distinguir talagsa la himo-on bisan ha Hapon.

Dida han paghihimo han Shinkansen nga network, diri pirme posible nga ighimo han linea nga magsumpay ngadto hin ada na nga daan nga estasyon ngan tungod hini, usa nga bag-o nga ikaduha nga estasyon ginhimo. Tungod hini, damo han mga Shinkansen nga estasyon (eg. Shin-Yokohama Station ngan Shin-Osaka Station) mayda han pagtikang nga sumpay o prefix nga shin- ha ira ngaran, pero ini nga pulong shin nangangahulogan la nga "bag-o" ha Hinapon ngan diri direkta nga paaliday han Shinkansen.

Kasaysayan

An Hapon amo an syahan nga nasod nga naghimo hin mga dedicated nga mga linea hin riles para hin hataas-in-kalaksi nga pagbiyahe. Tungod han kadamo hin kabugkiran han nasod, an ada na nga daan nga network mga 3 ft 6 in gauge (1,067 mm) narrow gauge nga mga linea, nga ha kaurugan nasubay hin diri diritso nga mga ruta ngan diri puyde ma-ipagamit hin haruhagtaas nga mga kalaksi. Tungod hini, an Hapon darudako an pagkinahanglan hin mga bag-o nga mga hagtaas-in-kalaksi nga mga linea kaysa hin mga nasod nga an ada na nga daan nga standard gauge o halu-ag nga gauge nga sistema hin riles darudako an higayon hin pag-upgrade. Ha pagkaiba han mga darudaan nga mga linea, an Shinkansen nga mga linea standard gauge, ngan nagamit hin mga tunnel ug viaducts pag-agi ngan paglampas hin mga obstakulo, imbes nga libuton.

An paghimo han syahan nga banda han Tokaido Shinkansen han ruta nga namumutnga han Tokyo ngan Osaka nagtikang han 1959. Gin-abrehan an linea han Oktubre 1, 1964, igo la nga maka-abot han Tokyo Olympics. An linea dayon nga naginmalinampuson, nakaabot han ika-100 ka ribo (o ika-100 ka milyon) nga pasahero nga waray pa mag-tuló ka tuig han Hulyo 13, 1967 ngan nag-abot han ika-syahan nga bilyon nga pasahero han 1976.

An syahan nga mga Shinkansen nga tren ginpadalagan hin mga kalaksi speeds nga tubtob 200 ka kilometros ha tagsa oras (125 ka milyas ha tagsa oras), ngan ini ginpadugang an kalaksi nga makaabot hin 220 ka kilometros ha tagsa oras (135 ka milyas ha tagsa oras). Mayda pa hini nga mga tren, upod han ira itsura nga maypagka-bala, nga ginagamit pa para hin mga serbisyo han ruta nga namumutngaan han Hakata ngan Osaka. Usa nga carro hin pagmaneho tikang hin usa han mga orihinal nga mga tren ada na yana han British National Railway Museum ha York.

Damo nga mga sumurunod nga modelo han tren nagsunod han syahan nga klase, kasagaran an tagsa modelo mayda kalugaringon nga nag-iiba nga itsura. It mga Shinkansen nga tren yana nadalagan hin regular ha mga kalaksi nga tubtob 300 ka kilometros ha tagsa oras (185 ka milyas ha tagsa oras), ngan nahaupod ini han mga gilalaksihin nga mga tren nga ginpapadalagan ha kalibutan, upod han Frances nga TGV, Espanyol nga AVE ngan Aleman nga ICE nga mga tren.

An orihinal nga plano nga an Shinkansen magdara hin mga panpasahero ngan mga pankarga o freight nga tren ha adlaw ngan gab-i. Iton Shinkansen nga mga linea nadara la hin mga sarakyan nga tren. Nagsisira an sistema tikang hiton katutnga hit gab-i ngadto hiton 06:00 kada adlaw agod magkamayda hin maintenance. An mga pipira nga mga tren nga nabiyahe pa ha gab-i ha Hapon nadalagan dida hiton daan nga narrow gauge nga network nga parallel hiton Shinkansen.

Iton mga tren mga maabot hin mga napulo kag unom nga carro hin kahalaba. It sukol hiton tagsa nga carro mga 25 ka metros (82 ft) ha kahalaba, an gihalaba-i nga mga tren mga 400 ka metros (1/4 hin milya) tikang ha atubangan ngadto ha luyo. Iton mga estasyon halaba gihapon agod mahasulod an mga tren.

Han 2003, JR Central nagpasamwak nga an average nga oras hin pag-abot han Shinkansen mga nahaabot hin mga 0.1 minutes o 6 ka segundo han gin-iskedyul nga oras. Upod na dinhe an ngatan nga natural ngan kanan tawo nga aksidente ngan mga sayop ngan ginkalkula tikang han tanan nga mga 160,000 ka biyahe han Shinkansen. An nahauna nga record tikang ha 1997 ngan mga 0.3 ka minutos o 18 ka segundo.

An syahan nga derailment o kahagawas han riles hin Shinkansen nga tren ha serbisyon para han manarakay nahinabo dida han Chuetsu nga Linog han Oktubre 23, 2004. Walo tikang han napulo nga carro han Toki Numero 325 nga tren dida han Joetsu Shinkansen nahagawas han riles ha harani han Nagaoka nga Estasyon ha Nagaoka, Niigata. Pero waray may nasamaran o namatay han mga 154 nga manarakay. [1]

Lista hin mga Shinkansen nga mga modelo nga tren

• Mga Tren nga Sarakyan
  • 0 Series
  • 100 Series
  • 200 Series
  • 300 Series
  • 400 Series (Mini-Shinkansen)
  • 500 Series
  • 700 Series
  • 700T Series (Taiwan Shinkansen)
  • N700 Series
  • N700-7000 Series
  • 800 Series
  • E1 Series (Max)
  • E2 Series
  • E3 Series (Mini-Shinkansen)
  • E3-2000 Series (Mini-Shinkansen)
  • E4 Series (Max)
  • E5 Series

• Experimental nga mga Tren
  • 1000 Type
  • 951 Type
  • 961 Type
  • 962 Type
  • 500-900 Series (WIN 350)
  • 952/953 Type (STAR 21)
  • 955 Type (300X)
  • E954 Type (FASTECH 360 S)
  • E955 Type (FASTECH 360 Z)(Mini-Shinkansen)

• Maintenance nga mga Tren
  • 911 Type Diesel Locomotive
  • 912 Type Diesel Locomotive
  • DD18 Type Diesel Locomotive
  • DD19 Type Diesel Locomotive
  • 944 Type (Rescue Train)
  • 921 Type 0 Numbers (Track Checking Car)
  • 922 Type (Doctor Yellow Set T1, T2, T3)
  • 923 Type (Doctor Yellow Set T4, T5)
  • 925 Type (Doctor Yellow Set S1, S2)
  • E926 Type (East i)(Mini-Shinkansen)

Lista hin mga klase hin serbisyo nga Shinkansen

• Tokaido Shinkansen and Sanyo Shinkansen

  Nozomi

  Hikari

  Hikari Rail Star (ha Sanyo nga lugar la)

  Kodama

• Tohoku Shinkansen, Yamagata Shinkansen ngan Akita Shinkansen

  Hayate

  Yamabiko, Max Yamabiko

  Nasuno, Max Nasuno

  Aoba (waray na padayona)

  Komachi (Akita Shinkansen)

  Tsubasa (Yamagata Shinkansen)

• Joetsu Shinkansen

  Toki, Max Toki

  Tanigawa, Max Tanigawa

  Asahi (waray na padayona), Max Asahi (waray na padayona)

• Hokuriku Shinkansen (Nagano Shinkansen)

  Asama, Max Asama

• Kyushu Shinkansen

  Tsubame

Mga Sumpay ha Gawas

An Wikimedia Commons mayda media nga nahahanungod han: Shinkansen

• Byun Byun Shinkansen, usa nga komprehensiba nga giya Ginhipos 2007-09-03 han Wayback Machine ni D.A.J. Fossett
• An Istorya han Shinkansen^{[dead link]}
• East meets West, usa nga pagsaysay kon unan-o gindugtong han Shinkansen an Tokyo ngan Osaka.
• Mga Litrato han Shinkansen^{[dead link]}

An Wikimedia Commons mayda media nga nahahanungod han: Shinkansen