২০২৫ চনৰ ঘটনাৱলী
জানুৱাৰী
নোবেল বঁটা
পদাৰ্থ বিজ্ঞান , ৰসায়ন বিজ্ঞান , শৰীৰবিজ্ঞান বা চিকিৎসা বিজ্ঞান , সাহিত্য , আৰু শান্তিৰ ক্ষেত্ৰত নোবেল বঁটা বিজয়ীসকলক অক্টোবৰ মাহত ঘোষণা কৰা হ'ব বুলি অনুমান কৰা হৈছে আৰু এই বঁটা প্ৰদান অনুষ্ঠান ২০২৫ চনৰ ১০ ডিচেম্বৰ ত অনুষ্ঠিত হ'ব।[ 1]
দেহৱসান
২০২৪ চনৰ ঘটনাৱলী
জানুৱাৰী
জাপান ৰ ৱাজিমা চহৰত ৭.৫ প্ৰাবল্যৰ ভূমিকম্প আৰু তাৰ পিছত হোৱা অগ্নিকাণ্ডৰ ফলত হোৱা ক্ষয়-ক্ষতি
১ জানুৱাৰী
ইজিপ্ত , ইথিওপিয়া, ইৰাণ আৰু সংযুক্ত আৰৱ আমিৰাত ব্ৰিকছৰ সদস্যভূক্ত হয়।[ 5]
নাগৰ্নো-কাৰাবাখক আজাৰবাইজানে পুনৰ দখল কৰাৰ লগে লগে আৰ্টছাখ গণৰাজ্য আনুষ্ঠানিকভাৱে ভংগ হয়। .[ 6]
জাপান ৰ পশ্চিম উপকূলত (নোটো উপদ্বীপ) ৭.৫ এমডব্লিউডব্লিউ প্ৰাবল্যৰ ভূমিকম্পত কমেও ৪৬২জন লোকৰ মৃত্যু হয় আৰু ১,৩৪৪জন লোক আহত হয়।[ 7] [ 8] পিছদিনা মানৱীয় সাহায্য কঢ়িয়াই অনা ক’ষ্ট গাৰ্ডৰ এখন বিমানে জাপান এয়াৰলাইন্সৰ এয়াৰবাছ এ৩৫০-৯০০ বিমানৰ সৈতে সংঘৰ্ষত লিপ্ত হয় আৰু দুয়োখন বিমান ধ্বংস হয়। যাত্ৰীবাহী জেট বিমানখনত থকা ৩৭৯জন লোকক নিৰাপদে উলিয়াই অনা হয়।[ 9]
ইথিওপিয়াই ছোমালিলেণ্ডৰ সৈতে বাৰ্বেৰা বন্দৰ ব্যৱহাৰৰ বাবে চুক্তিবদ্ধ হোৱাৰ কথা ঘোষণা কৰে। ইথিওপিয়াইও কয় যে অৱশেষত ছোমালিলেণ্ডৰ স্বাধীনতাক স্বীকৃতি দিব, আৰু তেনে কৰা প্ৰথমখন দেশ হিচাপে পৰিগণিত হয়।[ 10]
২ জানুৱাৰী – ২০২৩ মাৰ্শ্বেলৰ সাধাৰণ নিৰ্বাচন: মাৰ্শ্বেল দ্বীপপুঞ্জৰ বিধানসভাই সাধাৰণ নিৰ্বাচনৰ পিছত প্ৰথম অধিবেশনৰ সময়ত হিল্ডা হাইনক একেৰাহে দ্বিতীয়বাৰৰ বাবে ৰাষ্ট্ৰপতি হিচাপে নিৰ্বাচিত কৰা হয়।[ 11]
৩ জানুৱাৰী – ২০২৪ কেৰমান বোমা বিস্ফোৰণ: ইৰাণৰ কেৰমানত কাচেম ছুলেইমানীৰ হত্যাকাণ্ডৰ স্মৃতিত অনুষ্ঠিত হোৱা স্মৃতিচাৰণ অনুষ্ঠানৰ সময়ত ইছলামিক ষ্টেটৰ দুটা বোমা বিস্ফোৰণত ৯৪জন লোকৰ মৃত্যু হয়।[ 12] প্ৰৱেশদ্বাৰত ৰখা দুটা ব্ৰীফকেছ বোমা ব্যৱহাৰ কৰি এই বোমা বিস্ফোৰণ কৰা হৈছিল। এইবোৰ দূৰৈৰ পৰা বিস্ফোৰণ কৰা হৈছিল।[ 13]
৭ জানুৱাৰী – ২০২৪ বাংলাদেশৰ সাধাৰণ নিৰ্বাচন: বিৰোধী দলসমূহৰ প্ৰতিবাদ আৰু ভোটাৰৰ হাৰ বহু পৰিমাণে হ্ৰাস পোৱাৰ মাজতে শ্বেখ হাছিনা ৰ নেতৃত্বত চলি থকা আৱামি লীগে একেৰাহে চতুৰ্থবাৰৰ বাবে জয়লাভ কৰে।[ 14] [ 15]
৮ জানুৱাৰী – ২০২৪ ইকুৱেডৰত সংঘাত: ইকুৱেডৰৰ ৰাষ্ট্ৰপতি ডেনিয়েল নোব’য়াই কাৰাগাৰৰ পৰা লছ চ’নেৰ’ছ ড্ৰাগছ কাৰ্টেলৰ নেতা জোচে এডলফ’ মেচিয়াছ ভিলামাৰৰ পলায়নৰ পিছত জৰুৰীকালীন অৱস্থা ঘোষণা কৰে। ৰাস্তাত আৰু কাৰাগাৰত সেনাবাহিনীক নিয়োগ কৰা হয়, একে সময়তে ৰাষ্ট্ৰীয় নিশাৰ সান্ধ্য আইন নিৰ্ধাৰণ কৰা হয়।[ 16]
১১ জানুৱাৰী – সমগ্ৰ পাপুয়া নিউগিনিত গোলীকৰণৰ ভুলৰ বাবে আৰক্ষী বিষয়া আৰু সৈনিকৰ দৰমহা কৰ্তনৰ ফলত হিংসা সংঘটিত হয়।[ 17]
১২ জানুৱাৰী – অপাৰেচন প্ৰস্পেৰিটি গাৰ্ডিয়ান: আমেৰিকাৰ নেতৃত্বত গঠিত মিত্ৰজোঁটে য়েমেন ৰ হুতি উগ্ৰপন্থী স্থানত বিমান আক্ৰমণ চলায়। ইয়াৰ ফলত লোহিত সাগৰত হুতিয়ে জাহাজত কৰা আক্ৰমণৰ প্ৰতিশোধ লয়।[ 18]
১৩ জানুৱাৰী – ২০২৪ টাইৱানৰ ৰাষ্ট্ৰপতি নিৰ্বাচন: শাসকীয় ডেম'ক্ৰেটিক প্ৰগ্ৰেছিভ পাৰ্টিৰ লাই চিং-টে ৪০% ভোটেৰে জয়ী হয়।[ 19]
১৪ জানুৱাৰী
দ্বিতীয় মাৰ্গাৰেটে ডেনমাৰ্কৰ ৰাণী পদৰ ৫২ বছৰীয়া জয়ন্তীত আনুষ্ঠানিকভাৱে পদত্যাগ কৰে আৰু তেওঁৰ পিছত তেওঁৰ জ্যেষ্ঠ পুত্ৰ ফ্ৰেডেৰিক ৰজা দশম ফ্ৰেডেৰিক হিচাপে কাৰ্যনিৰ্বাহ আৰম্ভ কৰে।[ 20]
২০২৪ চনৰ কোমোৰিয়ান ৰাষ্ট্ৰপতি নিৰ্বাচন: বিৰোধীৰ বৰ্জনৰ মাজতে ৰাষ্ট্ৰপতি আজালি আছৌমানীয়ে ৬২.৯% ভোট আৰু মাত্ৰ ১৬.৩% ভোটদানৰে পুনৰ নিৰ্বাচনত জয়ী হয়।[ 21] [ 22]
১৫ জানুৱাৰী – ২০২৩ চনৰ নিৰ্বাচনৰ পিছত চমু ৰাজনৈতিক সংকটৰ পিছত বাৰ্নাৰ্ডো আৰেভালোক গুৱেটামালাৰ ৫২ সংখ্যক ৰাষ্ট্ৰপতি হিচাপে নিযুক্ত কৰা হয়।[ 23] [ 24]
১৬ জানুৱাৰী – ইৰাণে পাকিস্তান ৰ বেলুচিস্তান প্ৰদেশৰ ভিতৰত ধাৰাবাহিকভাৱে ক্ষেপণাস্ত্ৰ আৰু ড্ৰোন আক্ৰমণ চলায় আৰু ইৰাণৰ বেলুচ উগ্ৰপন্থী সংগঠন জৈছ উল-আদলক লক্ষ্য কৰি লোৱা বুলি দাবী কৰে।[ 25]
১৮ জানুৱাৰী – পাকিস্তানে ইৰাণৰ চিস্তান আৰু বেলুচেস্তান প্ৰদেশত প্ৰতিশোধমূলক বিমান আক্ৰমণ চলায়।[ 26]
১৯ জানুৱাৰী – জাপানে চন্দ্ৰৰ অনুসন্ধানৰ বাবে স্মাৰ্ট লেণ্ডাৰ অভিযানৰ জৰিয়তে চন্দ্ৰ ত মৃদু অৱতৰণ কৰা পঞ্চমখন দেশ হিচাপে পৰিগণিত হয়।[ 27] [ 28]
২৪ জানুৱাৰী – ২০২৪ চনৰ ২৪ জানুৱাৰীত কোৰোচানস্কি ইল্যুশ্বিন ইল-৭৬ দুৰ্ঘটনা: ইউক্ৰেইন ৰ সীমান্তৰ ওচৰৰ ৰাছিয়া ৰ কোৰোচানস্কি জিলাত (ৰাছিয়াৰ মতে) ৬৫জন যুদ্ধবন্দী, ৬জন ক্ৰু সদস্য আৰু ৩জন প্ৰহৰী কঢ়িয়াই অনা ৰাছিয়াৰ ইলিউশ্বিন ইল-৭৬ সামৰিক পৰিবহণ বিমান দুৰ্ঘটনাগ্ৰস্ত হয়। ফলত ইয়াত থকা সকলোৰে মৃত্যু হয়।[ 29]
২৬ জানুৱাৰী
ইজৰাইল-হামাছ যুদ্ধ: ৰাষ্ট্ৰসংঘ ৰ আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় ন্যায়ালয়ে ৰায় দিয়ে যে ইজৰাইলে গাজাত গণহত্যাৰ কাৰ্য্য ৰোধৰ বাবে সকলো ব্যৱস্থা ল'ব লাগিব, কিন্তু তৎক্ষণাত অভিযান বন্ধ কৰাৰ নিৰ্দেশ দিয়াৰ পৰা বিৰত থাকে।[ 30]
২০২৪ চনৰ টুভালুৰ সাধাৰণ নিৰ্বাচন: টুভালুৰ প্ৰধানমন্ত্ৰী কৌচিয়া নাটানো নিৰ্বাচনত পৰাস্ত হয়।[ 31] এমাহৰ পিছত ফেলেটি টিও প্ৰধানমন্ত্ৰী নিৰ্বাচিত হয়।[ 32]
৩১ জানুৱাৰী – জোহৰৰ চুলতান ইব্ৰাহিম ইস্কান্দৰে মালয়েছিয়া ৰ ১৭ সংখ্যক ইয়াং ডি-পাৰটুয়ান আগং হিচাপে সিংহাসনত আৰোহণ কৰে।[ 33]
ফেব্ৰুৱাৰী
২ ফেব্ৰুৱাৰী - ইৰাক আৰু ছিৰিয়া ৰ ৮৫টা স্থানত আমেৰিকাৰ সামৰিক ঘাটিত হোৱা মাৰাত্মক ড্ৰ’ন আক্ৰমণৰ প্ৰতিক্ৰিয়া স্বৰূপে আমেৰিকাই বিমান আক্ৰমণ চলায়।
৬ ফেব্ৰুৱাৰী - চিলি ৰ প্ৰাক্তন ৰাষ্ট্ৰপতি চেবাষ্টিয়ান পিনেৰাৰ ৭৪ বছৰ বয়সত হেলিকপ্টাৰ দুৰ্ঘটনাত মৃত্যু হয়।
৮ ফেব্ৰুৱাৰী - ২০২৪ চনৰ পাকিস্তান ৰ সাধাৰণ নিৰ্বাচন : স্বতন্ত্ৰ ৰাজনীতিবিদসকলে সাংসদত বহুসংখ্যক আসন লাভ কৰে, তেওঁলোকৰ অধিকাংশই নিষিদ্ধ ৰাজনৈতিক দল পাকিস্তান তেহৰিক-ই-ইনছাফৰ সদস্য।
২২ ফেব্ৰুৱাৰী - আমেৰিকা ন কোম্পানী ইনটুইটিভ মেচিনছৰ নোভা-চি লেণ্ডাৰ চন্দ্ৰ ত অৱতৰণ কৰা প্ৰথমখন বাণিজ্যিক বাহন হিচাপে পৰিগণিত হয়।
২৮ ফেব্ৰুৱাৰী - ২০২৪ চনত হাইটিৰ জেলব্ৰেক : ৪৭০০ৰো অধিক কয়দীয়ে দুখন কাৰাগাৰৰ পৰা পলায়ন কৰি প্ৰধানমন্ত্ৰী এৰিয়েল হেনৰীৰ পদত্যাগ দাবী কৰাৰ পিছত হাইটি চৰকাৰে দেশখনত জৰুৰীকালীন অৱস্থা ঘোষণা কৰে।
মাৰ্চ
১৫ মাৰ্চৰ পৰা ১৭ মাৰ্চলৈ অনুষ্ঠিত হোৱা ২০২৪ চনৰ ৰাছিয়াৰ ৰাষ্ট্ৰপতি নিৰ্বাচনত ভ্লাদিমিৰ পুটিন পুনৰ নিৰ্বাচিত হয়
৭ মাৰ্চ - অন্তিম নৰ্ডিক দেশ হিচাপে ছুইডেনে আনুষ্ঠানিকভাৱে নাটোত যোগদান কৰে আৰু এবছৰৰ পূৰ্বে যোগদান কৰা ফিনলেণ্ডৰ পিছত ই নাটোৰ ৩২ সংখ্যক সদস্য হিচাপে পৰিগণিত হয়।
১০ মাৰ্চ - ২০২৪ চনৰ পৰ্তুগাল সাংসদ নিৰ্বাচন: বৰ্তমানৰ ছ’চিয়েলিষ্ট পাৰ্টি পৰাজিত হয় আৰু সোঁপন্থী চেগা দলৰ সাফল্যৰ মাজতেই ডেম’ক্ৰেটিক এলায়েন্সে সৰ্বাধিক আসন লাভ কৰি সংখ্যালঘু চৰকাৰ গঠন কৰে।[ 34]
১৩ মাৰ্চ - কৃত্ৰিম বুদ্ধিমত্তাৰ বাবে বিশ্বৰ প্ৰথমটো বিস্তৃত আইন আৰু নিয়ন্ত্ৰণ পদ্ধতি, "কৃত্ৰিম বুদ্ধিমত্তা আইন" ইউৰোপীয় সংঘই গৃহীত কৰে।
১৫ - ১৭ মাৰ্চ - ২০২৪ চনৰ ৰাছিয়াৰ ৰাষ্ট্ৰপতি নিৰ্বাচন: বৰ্তমানৰ ভ্লাদিমিৰ পুটিন পঞ্চমবাৰৰ বাবে পুনৰ নিৰ্বাচিত হয়।
২২ মাৰ্চ - ৰাছিয়াৰ ক্ৰাছনোগৰ্স্কৰ ক্ৰকাছ চিটি হলত ইছলামিক ষ্টেটৰ সৈতে জড়িত বন্দুকধাৰীয়ে কনচাৰ্টলৈ যোৱা লোকসকলক আক্ৰমণ কৰে, ফলত কমেও ১৪৫জন লোকৰ মৃত্যু হোৱাৰ লগতে ৫৫১জন লোক আহত হয়।
৩১ মাৰ্চ - বুলগেৰিয়া আৰু ৰোমানিয়া সাগৰীয় আৰু বিমান পথৰ জৰিয়তে শ্বেংগেন এলেকাৰ সদস্য হৈ পৰে।
এপ্ৰিল
১ এপ্ৰিল – ইজৰাইলে ডামাস্কাছত ইৰাণৰ দূতাবাসত আক্ৰমণ কৰে আৰু এই আক্ৰমণত ১৬জন লোকৰ মৃত্যু হয়।[ 35]
৩ এপ্ৰিল – টাইৱান ৰ পূব উপকূলত ৭.৪ প্ৰাবল্যৰ এক শক্তিশালী ভূমিকম্পই জাপানৰ অকিনাৱা প্ৰিফেকচাৰত ২০–৩০ চে.মি. ঢৌৰ ছুনামিৰ সৃষ্টি কৰে।[ 36]
৪ এপ্ৰিল – ২০২৪ কুৱেইটৰ সাধাৰণ নিৰ্বাচন: বিৰোধী প্ৰাৰ্থীসকলে ৰাষ্ট্ৰীয় বিধানসভাত সংখ্যাগৰিষ্ঠতা লাভ কৰে।[ 37]
৫ এপ্ৰিল – মেক্সিকো ৱে ৰাজনৈতিক আশ্ৰয় প্ৰদান কৰা প্ৰাক্তন উপ-ৰাষ্ট্ৰপতি জৰ্জ গ্লাছক গ্ৰেপ্তাৰ কৰাৰ উদ্দেশ্যে ইকুৱেডৰৰ আৰক্ষীয়ে কুইটোত থকা মেক্সিকান দূতাবাসত অভিযান চলায়। এই কাৰ্য্যই কূটনৈতিক সম্পৰ্কৰ ভিয়েনা সন্ধি উলংঘা কৰে আৰু মেক্সিকো আৰু নিকাৰাগুয়াই ইকুৱেডৰৰ সৈতে কূটনৈতিক সম্পৰ্ক বিচ্ছিন্ন কৰে।[ 38]
লিঅ’ ভাৰাডকাৰে পদত্যাগ কৰাৰ পিছত ৯ এপ্ৰিলত আয়াৰলেণ্ডৰ কনিষ্ঠ টাওইচেক হিচাপে পৰিগণিত হোৱা ছাইমন হেৰিছ
৬ এপ্ৰিল – ২০২৪ চনৰ শ্লোভাকিয়াৰ ৰাষ্ট্ৰপতি নিৰ্বাচনৰ দ্বিতীয় ৰাউণ্ডত পিটাৰ পেলেগ্ৰিনি শ্লোভাকিয়াৰ ৰাষ্ট্ৰপতি নিৰ্বাচিত হয়।[ 39]
৮ এপ্ৰিল – সমগ্ৰ উত্তৰ আমেৰিকাত সম্পূৰ্ণ সূৰ্যগ্ৰহণ দেখা যায়।[ 40]
৯ এপ্ৰিল – লিঅ' ভাৰাডকাৰে পদত্যাগ কৰাৰ পিছত ফাইন গেলৰ নেতা চাইমন হেৰিছ ৮৮–৬৯ ভোটৰ ডেইল ভোটৰ পিছত আৰু ৰাষ্ট্ৰপতি মাইকেল ডি হিগিন্সে নিযুক্তি দিয়াৰ পিছত আয়াৰলেণ্ডৰ আটাইতকৈ কম বয়সীয়া টাওইচেক হয়।[ 41]
১০ এপ্ৰিল – ২০২৪ দক্ষিণ কোৰিয়াৰ বিধানসভা নিৰ্বাচন: ডেম'ক্ৰেটিক পাৰ্টি আৰু ডেম'ক্ৰেটিক এলায়েন্সে ১৭৬খন আসন লাভ কৰাৰ বিপৰীতে ৰাষ্ট্ৰপতি ইউন চুক ইয়েলৰ পিপল পাৱাৰ এণ্ড পিপল ফিউচাৰে মাত্ৰ ১০৮খন আসন লাভ কৰে।[ 42]
১৩ এপ্ৰিল – মাহৰ আৰম্ভণিতে ডামাস্কাছত ইৰাণৰ দূতাবাসত ইজৰাইল ৰ বিমান আক্ৰমণৰ পিছত ইৰাণে ইজৰাইলৰ বিৰুদ্ধে প্ৰতিশোধমূলক আক্ৰমণ চলায়।[ 43]
১৬ এপ্ৰিল – ২০২৪ পাৰস্য উপসাগৰীয় বানঃ মধ্যপ্ৰাচ্যত প্ৰচণ্ড বৰষুণৰ ফলত কৃত্ৰিম বানপানীৰ ফলত কমেও ৩২জন লোকৰ মৃত্যু হয়। ইয়াৰ ফলত ডুবাই আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় বিমানবন্দৰত এমিৰেটছ এয়াৰলাইন্সৰ বাবে বহু ব্যাঘাত জন্মিছিল।[ 44]
১৭ এপ্ৰিল
২০২৪ চনৰ ছলমন দ্বীপপুঞ্জৰ সাধাৰণ নিৰ্বাচন: প্ৰধানমন্ত্ৰী মানচেহ সোগাভাৰেৰ আৱাৰ পাৰ্টিয়ে সংখ্যাগৰিষ্ঠ আসন লাভ কৰে।[ 45]
২০২৪ চনৰ ক্ৰ'ৱেচিয়াৰ সংসদীয় নিৰ্বাচন: প্ৰধানমন্ত্ৰী আন্দ্ৰেজ প্লেংকোভিচৰ ক্ৰ'ৱেচিয়ান ডেম'ক্ৰেটিক ইউনিয়নৰ মিত্ৰজোঁটে সংখ্যাগৰিষ্ঠ আসন লাভ কৰে।[ 46]
১৯ এপ্ৰিল – ইজৰাইলে ইৰাণৰ বিৰুদ্ধে বিমান আক্ৰমণ চলায়। ইয়াৰ যোগেদি ইজৰাইলে ১৩ এপ্ৰিলত ইৰাণে ইজৰাইলৰ ওপৰত ক্ষেপণাস্ত্ৰ আৰু ড্ৰ'ন আক্ৰমণৰ প্ৰতিক্ৰিয়া প্ৰকাশ কৰে।[ 47]
২৫ এপ্ৰিল – হাইটিৰ ভাৰপ্ৰাপ্ত প্ৰধানমন্ত্ৰী এৰিয়েল হেনৰীৰ পদত্যাগৰ পিছত এটা সংক্ৰমণকালীন ৰাষ্ট্ৰপতি পৰিষদে হাইটিৰ নতুন ৰাষ্ট্ৰপতি হিচাপে ক্ষমতা দখল কৰে।[ 48]
২৯ এপ্ৰিল
ব্ৰাজিল ৰ ৰিঅ' গ্ৰেণ্ডে ডো ছুল ৰাজ্যত হোৱা বানপানীৰ ফলত কেইবা ডজন লোকৰ মৃত্যু হয় আৰু হাজাৰ হাজাৰ লোক গৃহহীন হৈ পৰে।[ 49]
কেনিয়া ৰ মাই মাহিউৰ ওচৰত ৰেলপথৰ মথাউৰি বিকল হোৱাৰ ফলত ৫০জন লোকৰ মৃত্যু হয় আৰু ৮৪জন নিৰুদ্দেশ হয়। ফলত কেনিয়া আৰু তাঞ্জানিয়াৰ প্ৰবল বানপানীৰ ফলত ৪৮৮জন লোকৰ মৃত্যু হৈছে আৰু ৫০৩,০০০ লোক স্থানচ্যুত হয়।[ 50]
৩০ এপ্ৰিল – জি-৭ দেশসমূহে ২০৩০–২০৩৫ চনৰ ভিতৰত কয়লা ব্যৱহৃত অবিৰত শক্তি পৰ্যায়ক্ৰমে বন্ধ কৰিবলৈ সন্মত হয়।[ 51]
মে'
৫ মে' – ২০২৪ পানামাৰ সাধাৰণ নিৰ্বাচন: জোচে ৰাউল মুলিনো ৰাষ্ট্ৰপতি নিৰ্বাচিত হয়।[ 52]
৬ মে' – ২০২৪ চাদিয়ান ৰাষ্ট্ৰপতি নিৰ্বাচন: মহামত ডেবিয়ে তেওঁৰ পিতৃ ইদ্ৰিছ ডেবিৰ পিছত ৰাষ্ট্ৰপতি হিচাপে সম্পূৰ্ণ কাৰ্যকালৰ বাবে নিৰ্বাচনত জয়ী হয়।[ 53]
৭–১১ মে' – ইউৰোভিছন গীত প্ৰতিযোগিতা ২০২৪ ছুইডেনৰ মালমোত অনুষ্ঠিত হয়।[ 54] চুইজাৰলেণ্ডৰ প্ৰতিযোগী নিমোৱে “দ্য ক’ড’’ গীতটোৰে জয়লাভ কৰে।[ 55]
৮ মে’ – উত্তৰ মেচিডোনিয়াৰ সংসদীয় নিৰ্বাচনত সোঁপন্থী দল ভিএমআৰঅ’-ডিপিএমএনইয়ে বৃহৎ জয়লাভ কৰাৰ উপৰি ৰাষ্ট্ৰপতি নিৰ্বাচনৰ দ্বিতীয় ৰাউণ্ডত ৰাষ্ট্ৰপতি পদৰ প্ৰাৰ্থী গৰ্ডানা চিলজান’ভস্কা-ডাভকোভা দেশৰ প্ৰথমগৰাকী মহিলা ৰাষ্ট্ৰপতি হিচাপে নিৰ্বাচিত হয় নিৰ্বাচন।[ 56] [ 57]
১০ মে' -
ৰাষ্ট্ৰসংঘৰ সাধাৰণ পৰিষদে পেলেষ্টাইন ৰাষ্ট্ৰক বৰ্ণানুক্ৰমিকভাৱে সদস্য ৰাষ্ট্ৰৰ মাজত বহাৰ অধিকাৰ প্ৰদানৰ প্ৰস্তাৱ গৃহীত কৰে। এই কথা ২০২৪ চনৰ ১০ ছেপ্টেম্বৰৰ পৰা ৰাষ্ট্ৰসংঘৰ সাধাৰণ পৰিষদৰ পৰৱৰ্তী অধিবেশনত কাৰ্যকৰী হ'ব।[ 58]
এলানি সৌৰ ধুমুহা আৰু তীব্ৰ সৌৰঅগ্নিয়ে পৃথিৱীত প্ৰভাৱ পেলায়, NOAA য়ে G5 ৰেটিং দিয়ে, সাধাৰণতকৈ অধিক দক্ষিণ আৰু উত্তৰ অক্ষাংশত অৰোৰাৰ সৃষ্টি কৰে। ২০০৩ চনৰ পিছত এইটোৱেই আছিল প্ৰথম জি-৫ ধুমুহা।[ 59] ১৯ মে’ত ২০২৪ চনৰ ডমিনিকান ৰিপাব্লিকৰ সাধাৰণ নিৰ্বাচনত লুইছ এবিনাডাৰে জয়লাভ কৰে
১৫ মে' -
২০০৪ চনৰ পৰা ২০২৫ চনৰ ভিতৰত অনুষ্ঠিত হ'বলগীয়া পৰৱৰ্তী সাধাৰণ নিৰ্বাচনৰ পূৰ্বে ছিংগাপুৰৰ প্ৰধানমন্ত্ৰী লি ছিয়েন লুঙৰ পিছত প্ৰধানমন্ত্ৰী হিচাপে কাৰ্যনিৰ্বাহ কৰে প্ৰাক্তন উপ-প্ৰধানমন্ত্ৰী লৰেন্স ৱঙে।[ 60]
শ্লোভাকিয়াৰ প্ৰধানমন্ত্ৰী ৰবাৰ্ট ফিকোক হেণ্ডলোভাত অনুষ্ঠিত হোৱা এক অনুষ্ঠানত সমৰ্থকসকলৰ সৈতে সাক্ষাৎ কৰাৰ সময়ত গুলীওৱা হয় আৰু চিকিৎসালয়ত ভৰ্তি কৰা হয়।[ 61]
১৯ মে' -
২০২৪ চনৰ ডমিনিকান ৰিপাব্লিকৰ সাধাৰণ নিৰ্বাচন: বৰ্তমানৰ লুইছ এবিনাডাৰক দ্বিতীয়বাৰৰ বাবে ৰাষ্ট্ৰপতি হিচাপে পুনৰ নিৰ্বাচিত কৰা হয়।[ 62]
আজাৰবাইজান-ইৰাণ সীমান্তৰ ওচৰত হেলিকপ্টাৰ দুৰ্ঘটনাত ইৰাণৰ ৰাষ্ট্ৰপতি ইব্ৰাহিম ৰাইছি আৰু ইৰাণৰ বৈদেশিক মন্ত্ৰী হোছেইন আমিৰ-আব্দুল্লাহিয়ানৰ লগতে আন সাতজন যাত্ৰী আৰু ক্ৰুৰ মৃত্যু হয়।[ 63]
কংগো গণতান্ত্ৰিক ৰিপাব্লিকত খ্ৰীষ্টিয়ান মালাংগাৰ নেতৃত্বত হোৱা অভ্যুত্থানৰ প্ৰচেষ্টাই কিনছাছাত অশান্তিৰ সৃষ্টি কৰে বুলি কোৱা হয়।[ 64] চৰকাৰী সৈন্যই দ্ৰুতভাৱে হস্তক্ষেপ কৰি অভ্যুত্থানৰ নেতাসকলক গ্ৰেপ্তাৰ কৰে আৰু শান্তি ঘূৰাই অনা বুলি কোৱা হয়।[ 65] [ 66]
২০ মে’ –
আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় অপৰাধ আদালতৰ মুখ্য অভিযুক্তই ইজৰাইল ৰ প্ৰধানমন্ত্ৰী বেঞ্জামিন নেতানিয়াহু আৰু গাজাত হামাছৰ নেতা ইয়াহিয়া সিনৱাৰক যুদ্ধাপৰাধৰ অভিযোগত গ্ৰেপ্তাৰী পৰোৱানা বিচাৰে।[ 67] ২০২৪ চনৰ লিথুৱেনিয়াৰ ৰাষ্ট্ৰপতি নিৰ্বাচনত ২৬ মে’ত দ্বিতীয়বাৰৰ বাবে কাৰ্যভাৰ গ্ৰহণ কৰাৰ বাবে বৰ্তমানৰ ৰাষ্ট্ৰপতি গীতানাছ নাউছেডাই দৃষ্টান্তমূলক জয়লাভ কৰে।
২০২৪ চনৰ লিথুৱেনিয়াৰ ৰাষ্ট্ৰপতি নিৰ্বাচনত ২৬ মে’ত দ্বিতীয়বাৰৰ বাবে কাৰ্যভাৰ গ্ৰহণ কৰাৰ বাবে বৰ্তমানৰ ৰাষ্ট্ৰপতি গীতানাছ নাউছেডাই দৃষ্টান্তকাৰী জয়লাভ কৰে।
২৪ মে'
ৰাষ্ট্ৰসংঘৰ সৰ্বোচ্চ আদালত আইচিজেয়ে ৰায় দিয়ে যে ইজৰাইলে দক্ষিণ গাজাৰ ৰাফাত সামৰিক আক্ৰমণ বন্ধ কৰিব লাগিব।[ 68]
পাপুয়া নিউগিনিত হোৱা এটা বৃহৎ ভূমিস্খলনত ১৬০–২,০০০+ লোকৰ মৃত্যু হয় আৰু বহুত মাটিৰ ভূ-স্খলনতে সমাধিস্থ কৰা হয়।[ 69] [ 70]
২৬ মে' – ২০২৪ লিথুৱেনিয়াৰ ৰাষ্ট্ৰপতি নিৰ্বাচন: বৰ্তমানৰ ৰাষ্ট্ৰপতি গীতানাছ নাউছেডাই দ্বিতীয়বাৰৰ বাবে কাৰ্যভাৰ গ্ৰহণৰ বাবে বৃহৎ বিজয় লাভ কৰে।[ 71]
২৮ মে' – স্পেইন, আয়াৰলেণ্ড আৰু নৰৱেই পেলেষ্টাইন ৰাষ্ট্ৰক স্বীকৃতি দিয়ে।[ 72]
২৯ মে' -
২০২৪ চনৰ দক্ষিণ আফ্ৰিকাৰ সাধাৰণ নিৰ্বাচন: দক্ষিণ আফ্ৰিকাৰ গণতান্ত্ৰিক ইতিহাসত প্ৰথমবাৰৰ বাবে এ এন চি দলে সংখ্যাগৰিষ্ঠতা লাভ কৰাত ব্যৰ্থ হয়।[ 73] [ 74]
২০২৪ চনৰ মালাগাছি সংসদীয় নিৰ্বাচন: ৰাষ্ট্ৰপতি এণ্ড্ৰি ৰাজোলিনাৰ দল টানোৰা মালাগাছি ভ'নোনাই ৰাষ্ট্ৰীয় বিধানসভাত সংখ্যাগৰিষ্ঠতা হেৰুৱাই ১৬৩খন আসনৰ ভিতৰত মাত্ৰ ৮০খন আসনহে লাভ কৰে।[ 75]
৩০ মে' – আমেৰিকাৰ প্ৰাক্তন ৰাষ্ট্ৰপতি ড'নাল্ড ট্ৰাম্পক তেওঁৰ হাছ মানি বিচাৰত ৩৪টা অভিযোগত দোষী সাব্যস্ত কৰা হয়, যিটো প্ৰথমবাৰৰ বাবে আমেৰিকাৰ কোনো ৰাষ্ট্ৰপতি অপৰাধৰ বাবে দোষী সাব্যস্ত কৰা ঘটনা।[ 76] [ 77]
২০২৪ চনৰ ১ জুনত অনুষ্ঠিত হোৱা আইচলেণ্ডৰ ৰাষ্ট্ৰপতি নিৰ্বাচনত জয়লাভ কৰে হালা টমাছড’টিৰে।
জুন
১ জুন -
১৯ এপ্ৰিলৰ পৰা আৰম্ভ হোৱা ২০২৪ চনৰ ভাৰতৰ সাধাৰণ নিৰ্বাচনৰ সামৰণি পৰে।[ 78] লোকসভা ত বিজেপি দলে সম্পূৰ্ণ সংখ্যাগৰিষ্ঠতা হেৰুৱায়, কিন্তু ইয়াৰ নিৰ্বাচনী মিত্ৰতা ৰাষ্ট্ৰীয় গণতান্ত্ৰিক মিত্ৰজোঁটে সংখ্যাগৰিষ্ঠতা বজাই ৰাখে।[ 79]
২০২৪ চনৰ আইচলেণ্ডৰ ৰাষ্ট্ৰপতি নিৰ্বাচন অনুষ্ঠিত হয় আৰু হালা টমাছড’টিৰক আইচলেণ্ডৰ ৰাষ্ট্ৰপতি নিৰ্বাচিত কৰা হয়।[ 80]
১–২৯ জুন – ২০২৪ চনৰ আইচিচি পুৰুষৰ টি-২০ বিশ্বকাপৰ সহযোগত ৱেষ্ট ইণ্ডিজ আৰু আমেৰিকাই আয়োজন কৰে আৰু ভাৰত জয়ী হয়।[ 81]
২ জুন – ২০২৪ চনৰ মেক্সিকান সাধাৰণ নিৰ্বাচন অনুষ্ঠিত হয় আৰু ক্লাউডিয়া শ্বেইনবাম মেক্সিকোৰ প্ৰথম মহিলা ৰাষ্ট্ৰপতি হিচাপে নিৰ্বাচিত হয়।[ 82]
৫ জুন – ষ্টাৰলাইনাৰ ক্ৰুড ফ্লাইট টেষ্ট এটলাছ ভি ৰকেটৰ ওপৰত আই এছ এছলৈ উৎক্ষেপণ কৰা হয়।[ 83] [ 84]
৬–৯ জুন – ২০২৪ চনৰ ইউৰোপীয় সংসদৰ নিৰ্বাচন অনুষ্ঠিত হয়। বৰ্তমানৰ আয়োগৰ সভানেত্ৰী উৰ্চুলা ভন ডেৰ লেয়েনৰ ইপিপিয়ে উগ্ৰ সোঁপন্থী ৰাজনৈতিক গোটসমূহে উল্লেখযোগ্য লাভৰ মাজতে সংসদৰ সৰ্ববৃহৎ গোট হিচাপে নিজৰ মৰ্যাদা অক্ষুণ্ণ ৰাখিছে।[ 85] [ 86]
৯ জুন -
২০২৪ চনৰ ছান মেৰিনোৰ সাধাৰণ নিৰ্বাচন: পিডিচিএছৰ নেতৃত্বত গণতন্ত্ৰ আৰু স্বাধীনতা মিত্ৰতাই গ্ৰেণ্ড এণ্ড জেনেৰেল কাউন্সিলত বহুত্ব লাভ কৰে।[ 87]
২০২৪ চনৰ বেলজিয়ামৰ ফেডাৰেল নিৰ্বাচন: নিউ ফ্লেমিছ এলায়েন্স চেম্বাৰ অৱ ৰিপ্ৰেজেণ্টেটিভছৰ সৰ্ববৃহৎ দল হৈ থকাৰ বিপৰীতে বিদায়ী প্ৰধানমন্ত্ৰী আলেকজেণ্ডাৰ ডি ক্ৰুৰ দল ওপেন ভিল্ডে আসন হেৰুৱায়।[ 88]
জুন ২০২৪ বুলগেৰিয়াৰ সংসদীয় নিৰ্বাচন: বয়কো বৰিছভৰ মিত্ৰজোঁট জিইআৰবি–এছডিএছে বহু আসন লাভ কৰে যদিও সুস্থিৰ চৰকাৰ গঠন কৰাত ব্যৰ্থ হয়।[ 89]
২০২৪ চনৰ চিকাংগাৱা ডৰ্নিয়াৰ ২২৮ বিমান দুৰ্ঘটনা
১০ জুন – মালাউইৰ চিকাংগাৱাৰ ওচৰত বিমান দুৰ্ঘটনাত মালাউইৰ উপ-ৰাষ্ট্ৰপতি ছাউলছ চিলিমাকে ধৰি ৯জন লোকৰ মৃত্যু হয়।[ 90]
১২ জুন – ৭ অক্টোবৰৰ আক্ৰমণ আৰু তাৰ ফলত হোৱা সংঘাতৰ বিষয়ে ৰাষ্ট্ৰসংঘৰ প্ৰথম তদন্তত দেখা গৈছে যে ইজৰাইল আৰু হামাছ দুয়োখনেই যুদ্ধাপৰাধ সংঘটিত কৰিছিল।[ 91] [ 92]
১৪ জুন – ২০২৪ দক্ষিণ আফ্ৰিকাৰ সাধাৰণ নিৰ্বাচন: এএনচি আৰু অন্যান্য বিৰোধী দলসমূহে ৰাষ্ট্ৰীয় ঐক্য চৰকাৰ গঠন কৰিবলৈ সন্মত হয়, য'ত চাইৰিল ৰামাফোছা দক্ষিণ আফ্ৰিকাৰ ৰাষ্ট্ৰপতি হিচাপে পুনৰ নিৰ্বাচিত হয়।[ 93] [ 94]
১৪ জুন – ১৪ জুলাই – ইউএফএ ইউৰো ২০২৪ জাৰ্মানীত অনুষ্ঠিত হয়, আৰু স্পেইনে জয়লাভ কৰে।[ 95]
২০ জুন – ১৪ জুলাই – ২০২৪ চনৰ কোপা আমেৰিকা আমেৰিকাত অনুষ্ঠিত হয়, আৰু আৰ্জেণ্টিনাই জয়ী হয়।[ 96]
২৩ জুন -
গ্ৰেণ্ড ড্যুকৰ আনুষ্ঠানিক জন্মদিনত হেনৰীয়ে লাক্সেমবাৰ্গৰ গ্ৰেণ্ড ড্যুকে ঘোষণা কৰে যে তেওঁৰ পুত্ৰ আৰু উত্তৰাধিকাৰী গুইলমে অক্টোবৰৰ পৰা ৰাজকীয় দায়িত্ব গ্ৰহণ কৰিব, হেনৰীৰ অৱশেষত পদত্যাগ কৰাৰ প্ৰস্তুতিৰ বাবে।[ 97] জুলিয়ান এছেঞ্জ
২০২৪ চনৰ হজ দুৰ্যোগ: চৌদি আৰৱৰ মক্কাত বাৰ্ষিক হজ তীৰ্থযাত্ৰাৰ সময়ত অত্যন্ত গৰমৰ বাবে ১৩০০ৰো অধিক লোকৰ মৃত্যু হোৱাৰ খবৰ পোৱা গৈছে।[ 98]
২০২৪ চনত দাগেস্তান আক্ৰমণ: দক্ষিণ ৰাছিয়াৰ ডাগেস্তান ৰিপাব্লিকৰ মাখাচকালা আৰু ডাৰবেণ্ট চহৰত দুটা সমন্বিত আক্ৰমণ সংঘটিত হয়, য’ত ৪৬জন আহত আৰু ২৮জন লোকৰ মৃত্যু হয়।[ 99]
২৪ জুন – ৱিকিলিকছৰ প্ৰতিষ্ঠাপক জুলিয়ান আছাঞ্জে আমেৰিকাৰ সৈতে হোৱা আবেদন চুক্তিত কাৰাগাৰৰ পৰা মুক্ত হৈ যুক্তৰাজ্য এৰিলে। দুদিন পিছত তেওঁ নিজৰ জন্মভূমি অষ্ট্ৰেলিয়ালৈ উভতি আহে।[ 100]
২৬ জুন – বলিভিয়াৰ লা পাজত অভ্যুত্থানৰ ব্যৰ্থ প্ৰচেষ্টাৰ নেতৃত্ব দিয়ে প্ৰাক্তন জেনেৰেল কমাণ্ডাৰ জুয়ান জোচে জুনিগাৰ।[ 101]
২৮ জুন – ২০২৪ মংগোলীয় সংসদীয় নিৰ্বাচন: ডেম'ক্ৰেটিক পাৰ্টিৰ লাভৰ মাজতে মংগোলীয় পিপলছ পাৰ্টিয়ে ৰাজ্য গ্ৰেট খুৰালত হ্ৰাস পোৱা সংখ্যাগৰিষ্ঠতা লাভ কৰে।[ 102]
২৯ জুন
২০২৪ চনৰ মৰিচানৰ ৰাষ্ট্ৰপতি নিৰ্বাচন: বৰ্তমানৰ ৰাষ্ট্ৰপতি মহম্মদ অউল্ড গাজৌয়ানীয়ে দ্বিতীয়বাৰৰ বাবে পুনৰ নিৰ্বাচনত জয়লাভ কৰে।[ 103]
২০২৪ চনত বৰ্ণো ৰাজ্যৰ বোমা বিস্ফোৰণ: নাইজেৰিয়াৰ বৰ্ণো ৰাজ্যৰ গ্ৱোজা চহৰত তিনিটা পৃথক বোমা বিস্ফোৰণৰ ফলত ৩০জন লোক নিহত আৰু ১০০জন আহত হয়।[ 104]
১৩ জুলাইত পেনচিলভেনিয়াত ডোনাল্ড ট্ৰাম্পক হত্যাৰ চেষ্টা। এটা ব্যৰ্থ হত্যাৰ চেষ্টাত ডোনাল্ড ট্ৰাম্প কাণত আঘাতপ্ৰাপ্ত হয়
জুলাই
১ জুলাই – হাৰিকেন বেৰিলে গ্ৰেনাডাৰ কেৰিয়াক’ দ্বীপক ধ্বংস কৰাৰ পিছত নথিভূক্ত হৈ থকা ৫ নং শ্ৰেণীৰ আটাইতকৈ প্ৰাচীন হাৰিকেন হিচাপে পৰিগণিত হয়।[ 105]
৪ জুলাই – ২০২৪ যুক্তৰাজ্যৰ সাধাৰণ নিৰ্বাচন: ছাৰ কেইৰ ষ্টাৰমাৰে লেবাৰ পাৰ্টিক এক বৃহৎ জয়ৰ নেতৃত্ব দিয়ে আৰু ১৪ বছৰৰ পিছত প্ৰথমবাৰৰ বাবে দলটোক ক্ষমতালৈ ঘূৰাই আনে।[ 106]
৫ জুলাই – ২০২৪ ইৰাণৰ ৰাষ্ট্ৰপতি নিৰ্বাচন: মাছুদ পেজেছকিয়ান ইৰাণৰ ৰাষ্ট্ৰপতি নিৰ্বাচিত হয়।[ 107]
৭ জুলাই – ২০২৪ ফ্ৰান্সৰ বিধানসভা নিৰ্বাচন: বাওঁপন্থী নিউ পপুলাৰ ফ্ৰণ্টে ৰাষ্ট্ৰীয় বিধানসভাত সৰ্বাধিক আসন লাভ কৰে, যাৰ ফলত উগ্ৰ সোঁপন্থী নেচনেল ৰেলীৰ প্ৰথম ৰাউণ্ডৰ জয় বিচলিত হয়, কিন্তু সংখ্যাগৰিষ্ঠতা লাভ কৰাত ব্যৰ্থ হয়।[ 108]
৯ জুলাই ৰ পৰা –১১ জুলাই – ৱাশ্বিংটন ডি চিত ৩৩ সংখ্যক নাটোৰ সন্মিলন অনুষ্ঠিত হয়।[ 109]
১৩ জুলাই – ২০২৪ চনৰ আমেৰিকাৰ ৰাষ্ট্ৰপতি নিৰ্বাচনৰ প্ৰচাৰ চলাই থাকোঁতে পেনচিলভেনিয়াৰ বাটলাৰৰ ওচৰত অনুষ্ঠিত হোৱা এখন সমাৱেশত প্ৰাক্তন ৰাষ্ট্ৰপতি ড'নাল্ড ট্ৰাম্পক হত্যাৰ চেষ্টাত সোঁ কাণত গুলীবিদ্ধ হয়।[ 110]
১৫ জুলাই – ২০২৪ ৰুৱাণ্ডাৰ সাধাৰণ নিৰ্বাচন: বৰ্তমানৰ পল কাগামে চতুৰ্থবাৰৰ বাবে পুনৰ নিৰ্বাচিত হয়।[ 111]
বাংলাদেশ ত ছাত্ৰ–জনবিদ্ৰোহৰ সূচনা হয়।
১৯ জুলাই
বিশ্বব্যাপী আই টি বিচ্ছিন্নতাই সমগ্ৰ বিশ্বৰ বিভিন্ন ব্যৱসায় আৰু সংস্থাক প্ৰভাৱিত কৰে।[ 112]
২০২৪ চনৰ বাংলাদেশ কোটা সংস্কাৰ আন্দোলনৰ সময়ত ৭৫জন লোকৰ মৃত্যু। বাংলাদেশ চৰকাৰে সান্ধ্য আইন আৰোপ কৰে।[ 113]
২১ জুলাই – ২০২৪ চনৰ আমেৰিকাৰ ৰাষ্ট্ৰপতি নিৰ্বাচনত আমেৰিকাৰ বৰ্তমানৰ ৰাষ্ট্ৰপতি জো বাইডেনে প্ৰাৰ্থীত্বৰ অন্ত পেলায়।[ 114]
২২ জুলাই – ইথিওপিয়াৰ গোফা জুৰিয়াৰ গেজে গোফাত ২৫৭জন লোকৰ মৃত্যু আৰু দুখন গাঁও কবৰ দিয়া হয়।[ 115]
২৩ জুলাই – চীনে প্ৰতিদ্বন্দ্বী পেলেষ্টাইন দল ফাতাহ আৰু হামাছৰ মাজত একক চৰকাৰ গঠনৰ বাবে ঐক্য চুক্তিৰ দালালি কৰে।[ 116]
২৬ জুলাই – ১১ আগষ্ট – ২০২৪ চনৰ গ্ৰীষ্মকালীন অলিম্পিক ফ্ৰান্সৰ পেৰিছত অনুষ্ঠিত হয়[ 117] । বিতৰ্কিত মুকলি অনুষ্ঠান[ 118] [ 119] আৰু লুকা হামোৰী আৰু ইমানে খেলিফৰ বক্সিং মেচখনে আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় বিতৰ্কৰ সূচনা কৰে।[ 120] [ 121]
২০২৪ চনৰ ভেনিজুৱেলাৰ ২০২৪ চনৰ ৰাষ্ট্ৰপতি নিৰ্বাচনৰ ফলাফলৰ পিছত কাৰাকাছত সমৰ্থকসকলক সম্বোধন কৰি মাৰিয়া ক’ৰিনা মাচাডো আৰু এডমুণ্ডো গনজালেজে তেওঁৰ পত্নীৰ সৈতে দেখা গৈছে।
২৮ জুলাই – ২০২৪ ভেনিজুৱেলাৰ ৰাষ্ট্ৰপতি নিৰ্বাচন: বৰ্তমানৰ ৰাষ্ট্ৰপতি নিকোলাছ মাদুৰোৱে বিৰোধী প্ৰাৰ্থী এডমুণ্ডো গনজালেজ উৰুটিয়াৰ বিৰুদ্ধে বিজয় ঘোষণা কৰে, যাৰ ফলত দক্ষিণ আমেৰিকাৰ বহুকেইখন ৰাজ্যই ফলাফল স্বীকাৰ কৰিবলৈ অস্বীকাৰ কৰে বা মাদুৰো চৰকাৰৰ সৈতে কূটনৈতিক সম্পৰ্ক স্থগিত ৰাখে আৰু দেশজুৰি প্ৰতিবাদৰ সৃষ্টি কৰে।[ 122]
৩০ জুলাই
ভাৰতৰ কেৰালাৰ ৱায়ানাদ জিলাত ভূমিস্খলনৰ ফলত কমেও ৩৩৪জন লোকৰ মৃত্যু হয়, ২০০ৰো অধিক আহত আৰু ২৮১জন নিৰুদ্দেশ হৈছে।[ 123] [ 124]
ইজৰাইলে বেইৰুটৰ ডাহিয়েহৰ উপকণ্ঠ অঞ্চলত বিমান আক্ৰমণ চলায় আৰু হিজবুল্লাহৰ অধিনায়ক ফুৱাদ শুক্ৰক হত্যা কৰে, যাক ইজৰাইলে মাজদাল শ্বামছ আক্ৰমণৰ নিৰ্দেশ দিয়াৰ অভিযোগ উত্থাপন কৰে।[ 125] [ 126] ২০২৪ চনত যুক্তৰাজ্যৰ দাঙ্গা: ইংলেণ্ডৰ চাউথপ'ৰ্টত হোৱা গণ ছুৰীৰে আঘাতৰ প্ৰতিক্ৰিয়া স্বৰূপে সমগ্ৰ যুক্তৰাজ্যতে উগ্ৰ সোঁপন্থী দাঙ্গা সংঘটিত হয়।[ 127] [ 128]
৩১ জুলাই
হামাছৰ ৰাজনৈতিক নেতা ইছমাইল হানিয়েহক ইৰাণৰ তেহৰাণত থকা তেওঁৰ বাসগৃহত হত্যা কৰা হয়।[ 129]
২০০৯ চনত সংঘটিত হোৱা হত্যাকাণ্ডত গিনিৰ প্ৰাক্তন সামৰিক শাসক মুছা দাডিছ কেমাৰাক মানৱতাৰ বিৰুদ্ধে অপৰাধৰ বাবে দোষী সাব্যস্ত কৰা হয় আৰু গিনিৰ আদালতে তেওঁক বিশ বছৰৰ কাৰাদণ্ড বিহে।[ 130]
শীতল যুদ্ধৰ পিছত আমেৰিকা আৰু ৰাছিয়াৰ মাজত ২০২৪ চনৰ আটাইতকৈ ডাঙৰ আংকাৰাৰ বন্দী বিনিময়ত ১ আগষ্টত আংকাৰা এচেনবোগা বিমানবন্দৰৰ পৰা ২৬জন ব্যক্তিক মুকলি কৰি দিয়া হয়।
আগষ্ট
১ আগষ্ট – ২০২৪ আমেৰিকা –ৰাছিয়া ন বন্দী বিনিময়: শীতল যুদ্ধৰ পিছত আমেৰিকা আৰু ৰাছিয়াৰ মাজত হোৱা আটাইতকৈ ডাঙৰ বন্দী বিনিময়ত আংকাৰা এচেনবোগা বিমানবন্দৰৰ পৰা ২৬জন ব্যক্তিক মুকলি কৰি দিয়া হয়।[ 131]
৫ আগষ্ট – বাংলাদেশ ৰ প্ৰধানমন্ত্ৰী শ্বেখ হাছিনা ই পদত্যাগ ঘোষণা কৰে আৰু দেশজুৰি প্ৰতিবাদৰ পিছত ভাৰত লৈ পলায়ন কৰে।[ 132]
৬ আগষ্ট – গাজা ষ্ট্ৰিপত হামাছৰ নেতা ইয়াহ্যা সিনৱাৰক হামাছৰ ৰাজনৈতিক ব্যুৰোৰ অধ্যক্ষ হিচাপে নিযুক্তি দিয়া হয়।[ 133]
৭ আগষ্ট – মুভ ফৰৱাৰ্ড পাৰ্টি ভংগ কৰা হয় আৰু দলটোৰ আন জ্যেষ্ঠ ৰাজনীতিবিদসকলৰ সৈতে পিটা লিমজাৰ'এনৰাটক থাইলেণ্ডৰ সাংবিধানিক আদালতে ৰাজনীতিৰ পৰা নিষিদ্ধ কৰে।[ 134]
৮ আগষ্ট – নোবেল বঁটা বিজয়ী মহম্মদ ইউনুছে বাংলাদেশত শ্বেখ হাছিনা ই পদত্যাগ কৰাৰ পিছত গঠন হোৱা অন্তৱৰ্তীকালীন চৰকাৰৰ মুখ্য উপদেষ্টা হিচাপে কাৰ্যভাৰ গ্ৰহণ কৰে।[ 135]
৯ আগষ্ট – ব্ৰাজিলৰ চাও পাওলোৰ ভিনহেডোৰ ওচৰত ভ'পাছ বিমান ২২৮৩, এ টি আৰ ৭২ বিমান দুৰ্ঘটনাগ্ৰস্ত হয় আৰু বিমানখনত থকা ৬২জন লোকৰ মৃত্যু হয়।[ 136]
১১ আগষ্ট – ৰাষ্ট্ৰপতি ভল’ডিমাইৰ জেলেনস্কিয়ে ঘোষণা কৰে যে ইউক্ৰেইনৰ সেনাই ৰাছিয়াৰ পশ্চিম কুৰ্স্ক অব্লাষ্টৰ ভিতৰত সীমা অতিক্ৰম কৰি আক্ৰমণ চলাই আছে। ৰাছিয়াই কয় যে এই অঞ্চলৰ পৰা ৭৬,০০০ লোকক খালী কৰা হৈছে।[ 137]
১৪ আগষ্ট
আফ্ৰিকা ন দেশসমূহত এই ভাইৰাছৰ সংক্ৰমণৰ পিছত দুবছৰৰ ভিতৰত দ্বিতীয়বাৰৰ বাবে বিশ্ব স্বাস্থ্য সংস্থাই (WHO) mpoxক আন্তৰ্জাতিক চিন্তাৰ বিষয় হিচাপে জনস্বাস্থ্যৰ জৰুৰীকালীন অৱস্থা ঘোষণা কৰে।[ 138]
থাইলেণ্ড ৰ সাংবিধানিক আদালতে প্ৰধানমন্ত্ৰী শ্ৰেথা থাভিচিনক তেওঁৰ মন্ত্ৰীসভাত অবৈধভাৱে কাৰাদণ্ডৰ শাস্তি পোৱা এজন মন্ত্ৰী নিযুক্তি দিয়াৰ বাবে বৰ্খাস্ত কৰে।[ 139] তেওঁৰ পিছত পেটংটাৰ্ণ শ্বিনাৱাট্ৰাই থাইলেণ্ডৰ প্ৰধানমন্ত্ৰী হিচাপে কাৰ্যনিৰ্বাহ কৰে।[ 140]
১৭ আগষ্ট – নুছাণ্টাৰাত ইণ্ডোনেছিয়াৰ ৭৯ সংখ্যক স্বাধীনতা দিৱস উদযাপন। এই উদযাপনৰ জৰিয়তে ইণ্ডোনেছিয়াৰ নতুন ৰাজধানী হিচাপে নুছাণ্টাৰা উদ্বোধন হোৱাৰ কথা আছিল যদিও পলমৰ বাবে ই নহ’লগৈ।[ 141]
২৩ আগষ্ট – জাৰ্মানী ৰ ছলিংগেনত এজন ছিৰিয়ান অনুপ্ৰৱেশকাৰীয়ে তিনিজন লোকক ছুৰীৰে আঘাত কৰি হত্যা কৰে, যাৰ ফলত জাৰ্মানীত প্ৰব্ৰজনৰ বিতৰ্ক তীব্ৰতৰ হৈ পৰে।[ 142]
২৪ আগষ্ট – বুৰ্কিনা ফাচোৰ বাৰ্ছালোঘোত আল কায়দাৰ সৈতে জড়িত ইছলামিকসকলৰ হত্যাকাণ্ডৰ বলি হয় ৬০০জন সাধাৰণ নাগৰিক।[ 143]
২৫ আগষ্ট – ইজৰাইল ৰ প্ৰতিৰক্ষা বাহিনীয়ে লেবানন ৰ দক্ষিণ অংশত লক্ষ্যস্থানৰ বিৰুদ্ধে ধাৰাবাহিকভাৱে পূৰ্বৰ আক্ৰমণ আৰম্ভ কৰে।[ 144]
২৮ আগষ্ট – ৮ ছেপ্টেম্বৰ – ২০২৪ চনৰ গ্ৰীষ্মকালীন পেৰালিম্পিক ফ্ৰান্সৰ পেৰিছত অনুষ্ঠিত হয়।[ 145]
৩১ আগষ্ট – ৰাছিয়াৰ কামচাটকা ক্ৰাইত এখন হেলিকপ্টাৰ দুৰ্ঘটনাগ্ৰস্ত হয় আৰু বিমানখনত থকা ২২জন লোকৰ মৃত্যু হয়।[ 146]
৬ ছেপ্টেম্বৰত হাইনানৰ ওপৰত প্ৰৱেশ কৰা য়াগী টাইফুনৰ ইনফ্ৰাৰেড উপগ্ৰহৰ চিত্ৰ
ছেপ্তেম্বৰ
২ ছেপ্টেম্বৰ – ব্ৰাজিলৰ উচ্চতম ন্যায়ালয়ে ছ'চিয়েল মিডিয়া প্লেটফৰ্ম এক্স (টুইটাৰ বুলিও জনা যায়) ব্লক কৰাৰ সিদ্ধান্তক সমৰ্থন কৰে আৰু ইলন মাস্কে দেশখনৰ আইনী প্ৰতিনিধিৰ নাম উল্লেখ কৰাত ব্যাৰ্থ হৈছিল বাবে ব্ৰাজিল চৰকাৰে অবাধ ভুল তথ্য বুলি নিৰ্ধাৰণ কৰিছিল।[ 147]
৭ ছেপ্টেম্বৰ – ২০২৪ আলজেৰিয়াৰ ৰাষ্ট্ৰপতি নিৰ্বাচন: বৰ্তমানৰ আব্দেলমাজিদ টেবুনে দ্বিতীয়বাৰৰ বাবে পুনৰ নিৰ্বাচিত হয়।[ 148] ২০২৪ চনৰ মধ্য ইউৰোপৰ বানপানীৰ ঠিক আগতে ১২ ছেপ্টেম্বৰত মধ্য ইউৰোপৰ বতৰ।
১২ ছেপ্টেম্বৰ
মধ্য ইউৰোপত হোৱা প্ৰচণ্ড বৰষুণৰ ফলত ২০১০ চনৰ পিছত এই অঞ্চলত আটাইতকৈ বেছি বানপানীৰ সৃষ্টি হয়।[ 149] [ 150]
পোলাৰিছ ডন অভিযান, ২০১৯ৰ অংশ হিচাপে উদ্যোগী জেৰেড আইজাকমেনে প্ৰথমটো বাণিজ্যিক মহাকাশ যাত্ৰা পৰিচালনা কৰিছে, যিটো এপ'ল' প্ৰগ্ৰেমৰ পিছত মানৱ ক্ৰুৰ সৰ্বোচ্চ উচ্চতাৰ গতিপথ হিচাপে নথিভূক্ত কৰা হৈছে।
১৫ ছেপ্টেম্বৰ – ফ্ল’ৰিডাত ড’নাল্ড ট্ৰাম্পক হত্যাৰ চেষ্টা চলোৱাৰ অভিযোগ উত্থাপন হয় ৰিয়ান ৱেছলী ৰাউথৰ। পিছলৈ ৰিয়ানক বন্দী কৰি গ্ৰেপ্তাৰ কৰা হয় আৰু ২০২৫ চনৰ বাবে বিচাৰৰ তাৰিখ নিৰ্ধাৰণ কৰা হয়।[ 151]
১৭ ছেপ্তেম্বৰ–১৮ ছেপ্টেম্বৰ – দুটা বৃহৎ চাইবাৰ আক্ৰমণত হিজবুল্লাহ উগ্ৰপন্থী আৰু মেডিকে ব্যৱহাৰ কৰা পেজাৰ আৰু ৱাকি-টকি বিস্ফোৰণৰ ফলত ৩২জন লোকৰ মৃত্যু হয় আৰু ৩২০০ৰো অধিক লোক আহত হয়। ইজৰাইল হৈছে অনুমাণিক অপৰাধী।[ 152]
২০ ছেপ্টেম্বৰ – সপ্তাহটোৰ আৰম্ভণিতে হোৱা পেজাৰ বিস্ফোৰণৰ পিছত ইজৰাইল আৰু হিজবুল্লাহৰ মাজত যুদ্ধ তীব্ৰতৰ হোৱাৰ পিছত বেইৰুটত ইজৰাইলে হিজবুল্লাহৰ নেতা ইব্ৰাহিম আকিল আৰু আন দহজন জ্যেষ্ঠ নেতাক হত্যা কৰে।[ 153]
২১ ছেপ্টেম্বৰ – ২০২৪ শ্ৰীলংকাৰ ৰাষ্ট্ৰপতি নিৰ্বাচন: অনুৰা কুমাৰ ডিছানায়াকে শ্ৰীলংকাৰ ৰাষ্ট্ৰপতি নিৰ্বাচিত হয়, শ্ৰীলংকাৰ ইতিহাসত প্ৰথমবাৰৰ বাবে দ্বিতীয় ৰাউণ্ডৰ ভোট গণনা অনুষ্ঠিত হয়।[ 154]
২৬ ছেপ্টেম্বৰত হাৰিকেন হেলেনে আমেৰিকাৰ মাটিত খুন্দা মাৰিছিল।
২৩ ছেপ্টেম্বৰ – ২০০৬ চনৰ পিছত হিজবুল্লাহ-ইজৰাইল সংঘাতৰ আটাইতকৈ মাৰাত্মক দিনটো সংঘটিত হয়, লেবাননত ইজৰাইলী বিমান আক্ৰমণত ৫৬৯জন লোক নিহত আৰু ১,৮৩৫জন আহত হয়।[ 155]
২৬ ছেপ্টেম্বৰ – ২০১৭ চনত মাৰিয়া হাৰিকেনৰ পিছত আটাইতকৈ মাৰাত্মক আটলাণ্টিক হাৰিকেন হেলেনে ফ্ল’ৰিডাত চতুৰ্থ শ্ৰেণীৰ হাৰিকেন হিচাপে স্থলভাগত প্ৰৱেশ কৰে। ইয়াৰ মৃত্যুৰ সংখ্যা ২৩৬ আৰু ইয়াৰ ফলত ৬৮৫ জনতকৈ অধিক লোক নিৰুদ্দেশ হৈছে।[ 156]
২৭ ছেপ্টেম্বৰ – ইজৰাইলৰ বায়ুসেনাই বেইৰুটৰ হিজবুল্লাহৰ কেন্দ্ৰীয় মুখ্য কাৰ্যালয়ত বোমা বিস্ফোৰণ কৰে আৰু হিজবুল্লাহৰ নেতা হাছান নাছৰল্লাহকে ধৰি কেইবাজনো লোকৰ মৃত্যু হয়।[ 157] [ 158]
২৯ ছেপ্টেম্বৰ – ২০২৪ অষ্ট্ৰিয়াৰ বিধানসভা নিৰ্বাচন: উগ্ৰ সোঁপন্থী ফ্ৰিডম পাৰ্টিয়ে ঐতিহাসিক জয় নিশ্চিত কৰে, কিন্তু ৰাষ্ট্ৰীয় পৰিষদত সংখ্যাগৰিষ্ঠতা লাভ নকৰে। এই ফলাফলক দ্বিতীয় বিশ্বযুদ্ধৰ পিছত প্ৰথমটো উগ্ৰ সোঁপন্থী জয় বুলি গণ্য কৰা হয়।[ 159] [ 160]
৩০ ছেপ্টেম্বৰ – শক্তিৰ উৎস ব্যৱহাৰ কৰাৰ ১৪২ বছৰ পিছত ব্ৰিটেইন বিদ্যুৎ উৎপাদনৰ বাবে কয়লা শক্তি পৰ্যায়ক্ৰমে বন্ধ কৰা প্ৰথমখন জি-৭ দেশ হিচাপে পৰিগণিত হয়।[ 161] [ 162]
১ অক্টোবৰত লেবাননত হিজবুল্লাহৰ বিৰুদ্ধে ইজৰাইলৰ আক্ৰমণৰ প্ৰতিক্ৰিয়া স্বৰূপে ইৰাণে ২০২৪ চনৰ অক্টোবৰ মাহত বেলিষ্টিক মিছাইলেৰে ইজৰাইলক আক্ৰমণ কৰে
অক্টোবৰ
১ অক্টোবৰ
ইজৰাইল প্ৰতিৰক্ষা বাহিনীয়ে দক্ষিণ লেবানন আক্ৰমণ কৰি হিজবুল্লাহৰ বিৰুদ্ধে সংঘাত বৃদ্ধি কৰে।[ 163]
জাপানৰ সংসদে শ্বিগেৰু ইছিবাক জাপানৰ নতুন প্ৰধানমন্ত্ৰী হিচাপে নিৰ্বাচিত কৰে আৰু লিবাৰেল ডেম'ক্ৰেটিক পাৰ্টিৰ সদস্যসকলে সংখ্যাগৰিষ্ঠতা গঠন কৰে।[ 164] [ 165] নিযুক্তিৰ পিছত তেওঁ নিজৰ মন্ত্ৰীসভা প্ৰকাশ কৰে আৰু ২৭ অক্টোবৰত আকস্মিক নিৰ্বাচনৰ আহ্বান জনায়, যাৰ ফলত ৰাষ্ট্ৰীয় কাৰ্যভাৰ লাভ কৰে।[ 166]
ইজৰাইলে হাছান নাছৰল্লাহ আৰু ইছমাইল হানিয়েহক হত্যা কৰাৰ প্ৰতিক্ৰিয়া স্বৰূপে ইৰাণে ইজৰাইলক বেলিষ্টিক মিছাইলেৰে আক্ৰমণ কৰে।[ 167]
৩ অক্টোবৰ –২০ অক্টোবৰ – ২০২৪ চনৰ আইচিচি মহিলা টি-২০ বিশ্বকাপ সংযুক্ত আৰব আমিৰশ্বাহীত অনুষ্ঠিত হয়, আৰু ইয়াক নিউজিলেণ্ডে জয় কৰে।[ 168]
৬ অক্টোবৰ
২০২৪ চনৰ কাজাখস্তান পাৰমাণৱিক শক্তিৰ গণভোট অনুষ্ঠিত হয় আৰু অনুমোদন জনোৱা হয়।[ 169]
২০২৪ চনৰ টিউনিছিয়াৰ ৰাষ্ট্ৰপতি নিৰ্বাচন: বৰ্তমানৰ কাইছ ছাইদ দ্বিতীয়বাৰৰ বাবে পুনৰ নিৰ্বাচিত হয়।[ 170]
হামাছৰ নেতা ইয়াহ্যা সিনৱাৰ, ইয়াহ্যা সিনৱাৰৰ হত্যা
১৬ অক্টোবৰ ত হামাছৰ নেতা ইয়াহয়া সিনৱাৰক হত্যা কৰা হৈছিল।
৭ অক্টোবৰ – হাৰিকেন মিল্টন আটলাণ্টিক বেচিনৰ পঞ্চম স্থানৰ আটাইতকৈ তীব্ৰ হাৰিকেন আৰু ২০০৫ চনত হাৰিকেন ৰীতা ৰ পিছত মেক্সিকো উপসাগৰত দ্বিতীয় আটাইতকৈ তীব্ৰ ধুমুহা হিচাপে পৰিগণিত হয়।[ 171]
৯ অক্টোবৰ – ২০২৪ মোজাম্বিকৰ সাধাৰণ নিৰ্বাচন: ডেনিয়েল চাপো ৰাষ্ট্ৰপতি নিৰ্বাচিত হোৱাৰ বিপৰীতে শাসকীয় ফ্ৰেলিমো দলে ৰিপাব্লিকৰ বিধানসভাত সংখ্যাগৰিষ্ঠতা বজাই ৰাখে।[ 172]
১২ অক্টোবৰ – দীৰ্ঘকালীন ধুমকেতু C/2023 A3 (Tsuchinshan–ATLAS), যাক “শতিকাৰ ধুমকেতু’’ বুলি বৰ্ণনা কৰা হয়, পৃথিৱীৰ আটাইতকৈ ওচৰ চাপিছিল।[ 173]
১৩ অক্টোবৰ – স্পেচএক্সে ষ্টাৰশ্বিপৰ পৰা ছুপাৰ হেভি বুষ্টাৰৰ প্ৰথম সফল ওভতনি যাত্ৰা ধৰা পৰে, যিটো এতিয়ালৈকে উৰি যোৱা আটাইতকৈ ডাঙৰ আৰু শক্তিশালী ৰকেট আছিল।[ 174] [ 175]
১৪ অক্টোবৰ – বৃহস্পতিৰ বৰফ শীতল গ্ৰহ ইউৰোপা অনুসন্ধানৰ বাবে ইউৰোপা ক্লিপাৰ মহাকাশযান উৎক্ষেপণ কৰা হয়।[ 176]
১৬ অক্টোবৰ – ৰাফাহত ইজৰাইলী বাহিনীৰ সৈতে হোৱা বন্দুকযুদ্ধত হামাছৰ নেতা ইয়াহিয়া সিনৱাৰ নিহত হয়।[ 177]
২০ অক্টোবৰ – ২০২৪ চনৰ মলদোভান ইউৰোপীয় সংঘৰ সদস্যপদৰ গণভোট অনুষ্ঠিত হয় আৰু সংকীৰ্ণভাৱে অনুমোদিত হয়।[ 178]
২০২৪ চনৰ বটছৱানাৰ সাধাৰণ নিৰ্বাচনত ৩০ অক্টোবৰত ডুমা বকোৱে জয়লাভ কৰে।২০২৪ চনৰ বটছৱানাৰ সাধাৰণ নিৰ্বাচনত জয়লাভ কৰা ডুমা বকো
২১ অক্টোবৰ – ভিয়েটনাম ৰ ৰাষ্ট্ৰীয় বিধানসভাই লিং চিঙক ভিয়েটনামৰ নতুন ৰাষ্ট্ৰপতি হিচাপে নিৰ্বাচিত কৰে। তেওঁ ট'লামৰ ঠাইত কমিউনিষ্ট পাৰ্টিৰ সাধাৰণ সম্পাদক হিচাপে আনুষ্ঠানিকভাৱে নিযুক্তি লাভ কৰে।[ 179]
২৪ অক্টোবৰ – ২০২৪ চনৰ কংগো প্ৰদেশত ৰোগৰ প্ৰাদুৰ্ভাৱৰ প্ৰথম কংগো গণতান্ত্ৰিক ৰিপাব্লিকত ধৰা পৰে।[ 180]
২৬ অক্টোবৰ – ২০২৪ জৰ্জিয়াৰ সংসদীয় নিৰ্বাচন: হস্তক্ষেপৰ সন্দেহৰ মাজতে শাসকীয় ৰাছিয়া সমৰ্থক দল জৰ্জিয়ান ড্ৰিমে সংখ্যাগৰিষ্ঠতা লাভ কৰে।[ 181]
২৭ অক্টোবৰ
২০২৪ চনৰ জাপান ৰ সাধাৰণ নিৰ্বাচন: ২০০৯ চনৰ পিছত প্ৰথমবাৰৰ বাবে শাসকীয় এলডিপিয়ে সংসদীয় সংখ্যাগৰিষ্ঠতা হেৰুৱাইছিল যদিও তথাপিও সৰ্বাধিক আসন লাভ কৰে। দলৰ ইতিহাসত চিডিপিয়ে সৰ্বোত্তম ফলাফল লাভ কৰে।[ 182]
২০২৪ চনৰ অক্টোবৰ মাহত বুলগেৰিয়াৰ সংসদীয় নিৰ্বাচন অনুষ্ঠিত হয়।[ 183]
২০২৪ চনৰ লিথুৱেনিয়াৰ সংসদীয় নিৰ্বাচন: বাওঁপন্থী বিৰোধী দল ছ'চিয়েল ডেম'ক্ৰেটিক পাৰ্টি অৱ লিথুৱেনিয়াই সংখ্যাগৰিষ্ঠতা লাভ কৰে।[ 184]
৩০ অক্টোবৰ
২০২৪ চনৰ বটছৱানা সাধাৰণ নিৰ্বাচন: শাসকীয় বিডিপি দলটোক ক্ষমতাৰ পৰা আঁতৰাই দিয়া হয়, যাৰ ফলত ৫৮ বছৰীয়া নীৰৱচ্ছিন্ন শাসন ব্যৱস্থাৰ অন্ত পৰে।[ 185] ইউডিচি দলৰ ডুমা বকো বটছৱানাৰ ৰাষ্ট্ৰপতি নিৰ্বাচিত হয়।[ 186]
২০২৪ চনত স্পেইনৰ বানপানী: স্পেইনত ডেৰ শতিকাৰ ভিতৰত আটাইতকৈ ভয়াৱহ বানপানীৰ সৃষ্টি হয়, ২০০ৰো অধিক লোকৰ মৃত্যু হয় আৰু আৰু বহু লোক নিৰুদ্দেশ হয়, কাৰণ এবছৰৰ বাবে আঠ ঘণ্টাৰ ভিতৰত বৰষুণ হয়।[ 187] [ 188] ২০২৪ চনৰ ৫ নৱেম্বৰত অনুষ্ঠিত হোৱা আমেৰিকাৰ ৰাষ্ট্ৰপতি নিৰ্বাচনত ড’নাল্ড ট্ৰাম্পে জয়লাভ কৰে
নৱেম্বৰ
৩ নৱেম্বৰ – ২০২৪ মলদোভানৰ ৰাষ্ট্ৰপতি নিৰ্বাচন: বৰ্তমানৰ মাইয়া চাণ্ডু দ্বিতীয়বাৰৰ বাবে পুনৰ নিৰ্বাচিত হয়।[ 189]
৫ নৱেম্বৰ
২০২৪ চনৰ আমেৰিকাৰ ৰাষ্ট্ৰপতি নিৰ্বাচন: ড'নাল্ড ট্ৰাম্পে তেওঁৰ ৰানিং মেট জে ডি ভ্যান্সৰ সৈতে একেৰাহে দ্বিতীয়বাৰৰ বাবে নিৰ্বাচিত হয়, ১৮৯২ চনত গ্ৰভাৰ ক্লিভলেণ্ডৰ পিছত এনে ঘটনাৰ তেওঁ প্ৰথম প্ৰাৰ্থী,[ 190] আৰু আমেৰিকাৰ ইতিহাসত মাত্ৰ দ্বিতীয়।
২০২৪ চনৰ পালাউৰ সাধাৰণ নিৰ্বাচন: বৰ্তমানৰ চুৰেঞ্জেল হুইপছ জুনিয়ৰ দ্বিতীয়বাৰৰ বাবে ৰাষ্ট্ৰপতি হিচাপে পুনৰ নিৰ্বাচিত হয়।[ 191]
জাৰ্মানীৰ চ্যান্সেলৰ অলাফ শ্বলজে এফডিপিৰ নেতা খ্ৰীষ্টিয়ান লিণ্ডনাৰক বিত্তমন্ত্ৰীৰ পদৰ পৰা বৰ্খাস্ত কৰে, যাৰ ফলত আন দুজন এফডিপি মন্ত্ৰীয়ে পদত্যাগ কৰে আৰু শাসকীয় মিত্ৰজোঁটৰ পতন ঘটে।[ 192]
৯ নৱেম্বৰ – পাকিস্তানৰ বেলুচিস্তানৰ কুৱেটা ৰেল ষ্টেচনত সংঘটিত আত্মঘাতী বোমা বিস্ফোৰণত কমেও ২৬জন লোকৰ মৃত্যু হয়। এই বোমা বিস্ফোৰণৰ পৰিকল্পনা বেলুচিস্তান লিবাৰেচন আৰ্মীয়ে (BLA) কৰিছিল আৰু এই সংস্থাটোৱে প্ৰথমবাৰৰ বাবে কুৱেটাৰ কেন্দ্ৰত আক্ৰমণ কৰিছিল।[ 193]
১০ নৱেম্বৰ – ২০২৪ মৰিচাছৰ সাধাৰণ নিৰ্বাচন: বৰ্তমানৰ প্ৰধানমন্ত্ৰী প্ৰবিন্দ জুগনাউথৰ নিৰ্বাচনী মিত্ৰতা লেপেপ বিৰোধী নেতা তথা প্ৰাক্তন প্ৰধানমন্ত্ৰী নবীন ৰামগুলামৰ হাতত পৰাস্ত হয় আৰু পিছৰজনে দুখন আসনৰ বাহিৰে বাকী সকলো আসন দখল কৰে।[ 194] ২০২৪ চনৰ ৰাষ্ট্ৰসংঘৰ জলবায়ু পৰিৱৰ্তন সন্মিলন, COP29 আজাৰবাইজানৰ বাকুত ১১-২২ নৱেম্বৰলৈ অনুষ্ঠিত হয়
১১ নৱেম্বৰ –২২ নৱেম্বৰ – আজাৰবাইজানৰ বাকুত COP29 অনুষ্ঠিত হয়।[ 195]
১২ নৱেম্বৰ –জন স্মিথে ইংলেণ্ডৰ চাৰ্চৰ ভিতৰত শিশুৰ ওপৰত হোৱা নিৰ্যাতন হাত থকা বুলি সমালোচনামূলক প্ৰতিবেদন প্ৰকাশ কৰাৰ পিছত জাষ্টিন ৱেলবীয়ে কেণ্টাৰবেৰীৰ আৰ্চবিশ্বপ পদৰ পৰা পদত্যাগ কৰাৰ কথা ঘোষণা কৰে।[ 196]
১৩ নৱেম্বৰ – ২০২৪ ছমালিলেণ্ডৰ ৰাষ্ট্ৰপতি নিৰ্বাচন: ৱাড্ডানী দলৰ বিৰোধী প্ৰাৰ্থী আব্দিৰহমান মহম্মদ আব্দুল্লাহী ৰাষ্ট্ৰপতি নিৰ্বাচিত হয়।[ 197]
১৪ নৱেম্বৰ – ২০২৪ শ্ৰীলংকাৰ সংসদীয় নিৰ্বাচন: ৰাষ্ট্ৰপতি অনুৰা কুমাৰ ডিছানায়াকেৰ নেচনেল পিপলছ পাৱাৰ মিত্ৰজোঁটে শ্ৰীলংকাৰ ১৭ সংখ্যক সংসদত অতি সংখ্যাগৰিষ্ঠতা লাভ কৰে।[ 198] ১৬ নৱেম্বৰত আলজেৰিয়াত অৱতৰণ কৰাৰ পিছত আলজেৰিয়া কৰ্তৃপক্ষই ফৰাচী-আলজেৰিয়ান লেখক ব’লেম ছানছালক জিম্মাত ৰাখে।
১৬ নৱেম্বৰ
২০২৪ চনৰ গাবোনৰ সাংবিধানিক গণভোট অনুষ্ঠিত হয় আৰু অনুমোদন জনোৱা হয়।[ 199]
ফৰাচী-আলজেৰিয়ান বিৰোধী লেখক ব'লেম ছানছালক আলজেৰিয়াত অৱতৰণ কৰাৰ পিছত আলজেৰিয়া কৰ্তৃপক্ষই জিম্মাত ৰাখে।[ 200]
১৭ নৱেম্বৰ – ২০২৪ চেনেগালৰ সংসদীয় নিৰ্বাচন: ৰাষ্ট্ৰপতি বাছিৰো ডিঅ’মাই ফায়েৰ দল পাষ্টেফে ৰাষ্ট্ৰীয় বিধানসভাত নিৰপেক্ষ সংখ্যাগৰিষ্ঠতা লাভ কৰে।[ 201]
২১ নৱেম্বৰ
ইজৰাইল-হামাছ যুদ্ধৰ সময়ত সংঘটিত যুদ্ধাপৰাধৰ অভিযোগত ইজৰাইলৰ প্ৰধানমন্ত্ৰী বেঞ্জামিন নেতানিয়াহু, ইজৰাইলৰ প্ৰাক্তন প্ৰতিৰক্ষা মন্ত্ৰী যোয়াভ গেলেণ্ট আৰু হামাছৰ সামৰিক নেতা মহম্মদ ডেইফৰ বিৰুদ্ধে আন্তৰ্জাতিক অপৰাধ আদালতে গ্ৰেপ্তাৰৰ পৰোৱানা জাৰি কৰে।[ 202]
পাকিস্তানৰ পেছাৱাৰত সন্ত্ৰাসবাদীয়ে ছিয়া মুছলমানক কঢ়িয়াই অনা বাহনৰ এটা দলক এম্বুছ কৰে আৰু ৪৬জন লোকৰ মৃত্যু হয় আৰু ২০জন আহত হয়।[ 203]
ভেৰী লাৰ্জ টেলিস্কোপ ব্যৱহাৰ কৰা গৱেষকসকলে মিল্কি ৱে গেলাক্সিৰ বাহিৰৰ তৰাৰ প্ৰথমবাৰৰ বাবে "ক্ল'জ-আপ" ছবি WOH G64 প্ৰকাশ কৰে।[ 204] নেটুম্বো নণ্ডি-নদৈতৱাহ ২০২৪ চনৰ ২৭ নৱেম্বৰত অনুষ্ঠিত নামিবিয়াৰ সাধাৰণ নিৰ্বাচনত নামিবিয়াৰ প্ৰথমগৰাকী মহিলা ৰাষ্ট্ৰপতি হিচাপে নিৰ্বাচিত হয়।
২৪ নৱেম্বৰ – ২০২৪ উৰুগুৱেৰ সাধাৰণ নিৰ্বাচন: বাওঁপন্থী বিৰোধী প্ৰাৰ্থী ইয়ামাণ্ডু অৰ্চি ৰাষ্ট্ৰপতি নিৰ্বাচিত হয়।[ 205]
২৬ নৱেম্বৰ – ইজৰাইলৰ প্ৰধানমন্ত্ৰী বেঞ্জামিন নেতানিয়াহুৱে ঘোষণা কৰে যে লেবাননত হিজবুল্লাহৰ সৈতে হোৱা যুদ্ধৰ অন্ত পেলাবলৈ যুদ্ধবিৰতি চুক্তিত সন্মতি দিয়া হয়।[ 206]
২৭ নৱেম্বৰ – ২০২৪ নামিবিয়াৰ সাধাৰণ নিৰ্বাচন: শ্বাপো দলৰ নেটুম্বো নণ্ডি-ণ্ডাইটৱাহ নামিবিয়াৰ প্ৰথম মহিলা ৰাষ্ট্ৰপতি হিচাপে নিৰ্বাচিত হয়।[ 207]
২৯ নৱেম্বৰ – ২০২৪ আইৰিছ সাধাৰণ নিৰ্বাচন: কেন্দ্ৰীয় সোঁপন্থী দল ফিয়ানা ফেইল ডেইল আইৰিয়ানৰ সৰ্ববৃহৎ দল হৈয়ে আছে, ইয়াৰ আসনৰ সংখ্যা ৪৮ লৈ বৃদ্ধি পায়।[ 208]
৩০ নৱেম্বৰ
২০২৪ চনৰ আইচলেণ্ডৰ সংসদীয় নিৰ্বাচনত বিৰোধী দল ছ’চিয়েল ডেম’ক্ৰেটিক এলায়েন্সে আলথিঙে ১৫খন আসনত জয়লাভ কৰে, বৰ্তমানৰ ইণ্ডিপেণ্ডেন্স পাৰ্টিয়ে ১৪খন আসন লাভ কৰে। কিন্তু কোনো দলেই সংখ্যাগৰিষ্ঠতা লাভ কৰিব নোৱাৰিলে।[ 209]
ছিৰিয়াৰ গৃহযুদ্ধ: বিৰোধী বাহিনীয়ে ছিৰিয়াৰ আলেপ্পোৰ বেছিভাগ অঞ্চল নিয়ন্ত্ৰণ দখল কৰে, যাৰ ফলত ২০১৬ চনৰ পিছত ৰাছিয়াই চহৰখনৰ ওপৰত প্ৰথমবাৰৰ বাবে বিমান আক্ৰমণ চলায়।[ 210]
ডিচেম্বৰ
১ ডিচেম্বৰ – ২০২৪ ৰোমানিয়াৰ সংসদীয় নিৰ্বাচন: বৰ্তমানৰ ৰাষ্ট্ৰীয় মিত্ৰজোঁটে ৰোমানিয়াৰ বাবে বহুসংখ্যক ভোট লাভ কৰে, য'ত উগ্ৰ সোঁপন্থী দলসমূহে যথেষ্ট লাভ কৰে।[ 211]
৩ ডিচেম্বৰ – দক্ষিণ কোৰিয়াৰ ৰাষ্ট্ৰপতি ইউন চুক ইয়েলে ৱাইটিএন টেলিভিছনত প্ৰত্যক্ষভাৱে সম্প্ৰচাৰিত গভীৰ নিশা ভাষণৰ সময়ত সামৰিক আইন ঘোষণা কৰে, দেশখনৰ মূল বিৰোধী দল ডেম'ক্ৰেটিক পাৰ্টিয়ে উত্তৰ কোৰিয়াৰ প্ৰতি সহানুভূতিশীল আৰু ৰাষ্ট্ৰ বিৰোধী কাৰ্য্যকলাপত লিপ্ত হোৱাৰ অভিযোগ উত্থাপন কৰে।[ 212]
৪ ডিচেম্বৰ
২০২৪ চনত ফ্ৰান্সৰ ৰাজনৈতিক সংকট: ১৯৬২ চনত জৰ্জ পম্পিডুৰ পিছত ফ্ৰান্সৰ প্ৰথমজন প্ৰধানমন্ত্ৰী যিয়ে আস্থাৰ প্ৰস্তাৱত হাৰিছিল।[ 213]
ইউনাইটেডহেল্থকেয়াৰৰ চিইঅ' ব্ৰায়ান থম্পছনক মিডটাউন মানহাটানত এজন অকলশৰীয়া বন্দুকধাৰীয়ে গুলীয়াই হত্যা কৰে, যাৰ ফলত আমেৰিকাৰ স্বাস্থ্য বীমা উদ্যোগৰ ওপৰত বিতৰ্ক আৰু সমালোচনাৰ সৃষ্টি হয়।[ 214]
৬ ডিচেম্বৰ – ২০২৪ ৰোমানিয়াৰ ৰাষ্ট্ৰপতি নিৰ্বাচন: ৰাছিয়া সমৰ্থক প্ৰাৰ্থী কেলিন জৰ্জস্কুক দ্বিতীয় পৰ্যায়লৈ অপ্ৰত্যাশিতভাৱে আগবাঢ়ি যোৱাৰ পিছত ৰাছিয়াৰ হস্তক্ষেপৰ অভিযোগৰ মাজতে ৰোমানিয়াৰ সাংবিধানিক আদালতে প্ৰথম ৰাউণ্ডৰ ফলাফল বাতিল কৰে।[ 215] [ 216]
৭ ডিচেম্বৰ
২০২৪ চনৰ ঘানাৰ সাধাৰণ নিৰ্বাচন: এনডিচিৰজন মাহামা একেৰাহে দ্বিতীয়বাৰৰ বাবে ৰাষ্ট্ৰপতি নিৰ্বাচিত হয়।[ 217]
২০১৯ চনত পূৰ্বে গাঁথনিগত জুইৰ ফলত ক্ষতিগ্ৰস্ত হোৱাৰ পিছত নট্ৰে-ডেম কেথেড্ৰেল জনসাধাৰণৰ বাবে মুকলি কৰা হয়।[ 218]
৮ ডিচেম্বৰ – ছিৰিয়াৰ গৃহযুদ্ধ : ছিৰিয়াৰ ৰাষ্ট্ৰপতি বাছাৰ আল আছাদে উৎখাত হোৱাৰ পিছত ডামাস্কাছ এৰি যায়, যাৰ ফলত তেওঁৰ ৰাষ্ট্ৰপতিত্ব আৰু বাথবাদী ছিৰিয়া শাসন ব্যৱস্থাৰ অন্ত পৰে মুঠ ৬১ বছৰৰ পিছত। ছিৰিয়াৰ বিৰোধীয়ে ছিৰিয়াৰ পৰিৱৰ্তনশীল চৰকাৰক অস্থায়ী চৰকাৰ হিচাপে গঠন কৰে।[ 219]
১১ ডিচেম্বৰ – ফিফাই ঘোষণা কৰে যে মৰক্কো, পৰ্তুগাল আৰু স্পেইনে যৌথভাৱে ২০৩০ চনৰ বিশ্বকাপ আয়োজন কৰিব, আৰ্জেণ্টিনা, পেৰাগুৱে আৰু উৰুগুৱেত বাৰ্ষিকী মেচ অনুষ্ঠিত হ'ব, আনহাতে চৌদি আৰবক ২০৩৪ চনৰ বাবে আয়োজক হিচাপে নিশ্চিত কৰা হয়।[ 220]
১২ ডিচেম্বৰ – ২০২৪ চনৰ বিশ্ব দবা চেম্পিয়নশ্বিপত ভাৰতীয় দবা প্ৰডিজি গুকেশ ডি য়ে প্ৰাক্তন বিশ্ব চেম্পিয়ন ডিং লিৰেনক পৰাস্ত কৰি ১৮ বছৰ, ১৯৫ দিন বয়সত চেম্পিয়ন হৈ গেৰী কাস্পাৰোভৰ পূৰ্বৰ ২২ বছৰৰ বয়সৰ অভিলেখ ভংগ কৰে।[ 221]
১৪ ডিচেম্বৰ
২০২৪ চনৰ জৰ্জিয়াৰ ৰাষ্ট্ৰপতি নিৰ্বাচন: পিপলছ পাৱাৰৰ মিখেইল কাভেলাছভিলি বিনা প্ৰতিদ্বন্দ্বিতাৰে নিৰ্বাচিত হয়।[ 222]
দক্ষিণ কোৰিয়াৰ ৰাষ্ট্ৰপতি ইউন চুক ইয়েলৰ পূৰ্বৰ সপ্তাহত সামৰিক আইন ঘোষণা কৰাৰ পিছত সাংসদসকলে তেওঁক অভিযোগনামা দাখিল কৰিবলৈ ভোট দিয়াৰ পিছত তেওঁৰ ক্ষমতা আৰু কৰ্তব্য স্থগিত ৰখা হয়।[ 223]
চিডো ঘূৰ্ণীবতাহে মেয়’টত স্থলভাগত প্ৰৱেশ কৰে আৰু কমেও ১৭২জন লোকৰ মৃত্যু হয় আৰু দ্বীপটোৰ বিধ্বংসী ক্ষতিসাধন কৰে।[ 224]
১৭ ডিচেম্বৰ – ভানুআটুৰ ৰাজধানী প’ৰ্ট ভিলাত ৭.৩ মেগাৱাটৰ ভূমিকম্পৰ ফলত ব্যাপক ক্ষতিসাধন হয়। কমেও ১৬জন লোকৰ মৃত্যু হয়।[ 225]
১৯ ডিচেম্বৰ
ভিক্টৰ অৰবানৰ হাংগেৰী চৰকাৰে পোলেণ্ডৰ আইন বিভাগৰ সাংসদ তথা ন্যায়াধীশ মাৰ্চিন ৰোমানোভস্কি (২০১৮)ক ৰাজনৈতিক আশ্ৰয় প্ৰদান কৰে, কাৰণ ইউৰোপীয় গ্ৰেপ্তাৰৰ ৱাৰেণ্টত কোৱা হৈছে যে তেওঁ পিআইএছ চৰকাৰৰ সময়ত ন্যায়ৰ উপ-মন্ত্ৰী হৈ থকাৰ সময়ত ফাণ্ডুছ স্প্ৰাৱিডলিৱচি [pl] (ন্যায় পুঁজি)ৰ পৰা ১০ কোটি ZL(টকা) প্ৰতাৰণা কৰাৰ অভিযোগ উত্থাপন হৈছিল।[ 226] [ 227]
মাজান ধৰ্ষণৰ বিচাৰ: ফ্ৰান্সৰ এভিগননৰ ন্যায়িক আদালতে ডমিনিক পেলিকটক তেওঁৰ প্ৰাক্তন পত্নী জিজেল পেলিকটৰ গুৰুতৰ ধৰ্ষণৰ গোচৰত দোষী সাব্যস্ত কৰি সৰ্বোচ্চ ২০ বছৰৰ কাৰাদণ্ড বিহা কৰে। এই গোচৰৰ আন ৫০জন প্ৰতিবাদকাৰীকো ধৰ্ষণৰ চেষ্টাৰ পৰা আৰম্ভ কৰি গুৰুতৰ ধৰ্ষণলৈকে অপৰাধত দোষী সাব্যস্ত কৰা হয় আৰু ৩ বছৰৰ পৰা ১৫ বছৰলৈকে কাৰাদণ্ড লাভ কৰা হয়।[ 228]
২০ ডিচেম্বৰ – জাৰ্মানীৰ মেগডেবাৰ্গৰ এখন বৰদিনৰ বজাৰত এখন গাড়ী ভিৰৰ মাজত সোমাই পৰাৰ ফলত পাঁচজন লোকৰ মৃত্যু হোৱাৰ বিপৰীতে আন ২৩৫জন আহত হয়।[ 229]
২১ ডিচেম্বৰ – ব্ৰাজিলৰ মিনাছ গেৰাইছৰ টিঅ’ফিলো অট’নিত বি আৰ-১১৬ ঘাইপথত একাধিক বাহনৰ সংঘৰ্ষত একচল্লিশজন লোকৰ মৃত্যু আৰু আন সাতজন লোক আহত হয়। ২০০৭ চনৰ পিছত ব্ৰাজিলৰ ফেডাৰেল ঘাইপথত ই আটাইতকৈ মাৰাত্মক যান-বাহন দুৰ্ঘটনা, যেতিয়া প্ৰথমবাৰৰ বাবে সংখ্যা নিৰীক্ষণ কৰা হৈছিল।[ 230]
২৪ ডিচেম্বৰ
কেথলিক গীৰ্জাত ২০২৫ চনৰ জয়ন্তী আৰম্ভ হয়।[ 231]
পাৰ্কাৰ ছ'লাৰ প্ৰ'বে ২০১৮ চনত সূৰ্য্যৰ আটাইতকৈ ওচৰৰ কৃত্ৰিম বস্তুৰ পূৰ্বৰ অভিলেখ ৬১ লাখ কিলোমিটাৰ (৩৮ লাখ মাইল) ভংগ কৰি সূৰ্য্যৰ ওচৰ স্পৰ্শ কৰা আটাইতকৈ ওচৰৰ আৰু প্ৰথম মানৱসৃষ্ট বস্তু হিচাপে পৰিগণিত হয়।[ 232]
২৫ ডিচেম্বৰ – আজাৰবাইজান এয়াৰলাইন্সৰ বিমান ৮২৪৩, এম্ব্ৰায়াৰ ই আৰ জে-১৯০এ আৰ কাজাখাস্তানত দুৰ্ঘটনাগ্ৰস্ত হয়। বিমানখনত থকা ৬৭জন লোকৰ ভিতৰত ২৯জন লোক দুৰ্ঘটনাৰ পৰা ৰক্ষা পৰে।[ 233] [ 234]
২৭ ডিচেম্বৰ – ৰাষ্ট্ৰপতি ইউনৰ আইনী কাৰ্য্যবিধিৰ সৈতে জড়িত দুখন বিধেয়ক জাৰি কৰিব নোৱাৰাৰ বাবে দক্ষিণ কোৰিয়াৰ ভাৰপ্ৰাপ্ত ৰাষ্ট্ৰপতি হান ডাক-ছুক সাংসদে অভিযোগনামা দাখিল কৰে। তেওঁ উপ-প্ৰধানমন্ত্ৰী চয় চাং-মোকৰ পিছত অধিষ্ঠিত হয়।[ 235]
২৯ ডিচেম্বৰ
থাইলেণ্ডৰ বেংককৰ বেংকক সুবৰ্ণভূমি বিমানবন্দৰৰ পৰা দক্ষিণ কোৰিয়াৰ মুয়ানৰ মুয়ান আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় বিমানবন্দৰলৈ যোৱা বয়িং ৭৩৭-৮০০ বিমান জেজু এয়াৰ ফ্লাইট ২২১৬ মুয়ান আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় বিমানবন্দৰৰ ৰাণৱেৰ পৰা আঁতৰি গৈ বাধাত খুন্দা মৰাৰ ফলত ১৭৯জন লোকৰ মৃত্যু হয়। দুজন আহত জীৱিত লোকৰ কথা কোৱা হৈছে।[ 236] [ 237]
ইথিওপিয়াৰ চিডামা অঞ্চলৰ বোনা জুৰিয়াত গনালে ড'ৰিয়া নদীৰ ওপৰত এখন দলঙৰ পৰা যাত্ৰী কঢ়িয়াই অনা এখন ট্ৰাক পৰি ৭১জন লোকৰ মৃত্যু হয় আৰু ৪জন আহত হয়।[ 238]
২০২৪ চনৰ নোবেল পুৰস্কাৰ
Nobel medal
ৰসায়ন - ডেভিড বেকাৰ।[ 239]
অৰ্থনীতি - দাৰোন আজেমোলু, ছাইমন জনছন আৰু জেমছ এ. ৰবিনছন।[ 240]
সাহিত্য - হান কাং ।[ 241]
শান্তি - নিহন হিদানকিঔ।[ 242]
পদাৰ্থবিজ্ঞান - জন হপফিল্ড আৰু জেফৰি হিণ্টন।[ 243]
চিকিৎসাবিজ্ঞান - ভিক্টৰ এমব্ৰোছ আৰু গেৰি ৰাভকান।[ 244]
মৃত্যু
শেহতীয়া ঘটনাৱলীৰ সংৰক্ষণসমূহ
তথ্যসূত্ৰ