Математика

Математика (ав.гр. μᾰθημᾰτικά^[1] < μάθημα «тишкерни; ăслав») — тытăмсене, йĕркене тата çыхăнусене палăртакан ăслав. Шутлас, виçес, ăнлантарас кирлĕлĕхсене кура историре (пурнăçра) йĕркеленнĕ.

Математика кунçулĕ çинчен (кĕскен)

А. Н. Колмогоров академик математика историне çапла кăтартнă:

1. Математика çуралнă тапхăр, çак вăхăтра чылай ĕç валли пĕлӳ-хăнăху пухнă;

1. Элементарлă математика тапхăрĕ, пирĕн эрăччен VI—V ĕмĕрсенче пуçланса, XVI ĕмĕр вĕçĕнче вĕçленет.

1. Улшăнуллă капсен математикин тапхăрĕ, XVII—XVIII ĕмĕрсем, «ăна çаплах тепĕр сăмахпа „аслă математика“ тапхăрĕ теме пулать»;

1. Хальхи математика тапхăрĕ —XIX—XX ĕмĕрсем

Математикăн тĕп темисем

Хисепсем – Пурлăх хисепĕсем – Тулли хисепсем – Ваклă хисепсем – Чăн хисепсем – Тытăмлă хисепсем – гипертытăмлă хисепсем – Кватернионсем – Октонионсем – Седенионсем – Гиперчăн хисепсем – Сюрреаллă хисепсем – p-адикăлла хисепсем – Математика константисем – Хисепсен ячĕсем – Вĕçсĕрлĕх – Никĕссем

Хисепсем

«Хисеп» паллă малтан пурлăх хисепĕсем шутне кĕрет. Кайран çак палăрту ваклă хисепсем, чăн хисепсем, тытăмлă хисепсем тата ытти хисепсем çине те сарăлать.

${\displaystyle 1,2,\ldots }$	${\displaystyle 0,1,-1,\ldots }$	${\displaystyle 1,-1,{\frac {1}{2},{\frac {2}{3},0.12,\ldots }$
Пурлăх хисепĕсем	Тулли хисепсем	Ваклă хисепсем
${\displaystyle 1,-1,{\frac {1}{2},0.12,\pi ,{\sqrt {2},\ldots }$	${\displaystyle -1,{\frac {1}{2},0.12,\pi ,3i+2,e^{i\pi /3},\ldots }$	${\displaystyle 1,i,j,k,\pi j-{\frac {1}{2}k,\dots }$
Чăн хисепсем	Тытăмлă хисепсем	Кватернионсем

Улăштармасăр урăхлатни (Трансформацилени)

${\displaystyle 36\div 9=4}$			${\displaystyle \int 1_{S}\,d\mu =\mu (S)}$
Арифметика	Дифференциаллă тата Интеграллă шутлав	Векторла анализ	Анализ
${\displaystyle {\frac {d^{2}{dx^{2}y={\frac {d}{dx}y+c}$
Дифференциаллă танлăхсем	Динамикăллă системăсем	Пăтрашу теорийĕ

Арифметика – Векторла анализ – Анализ – Виçе теорийĕ – Дифференциаллă танлăхсем – Динамикăллă системăсем – Пăтрашу теорийĕ – Тивĕçсен шучĕсем

Структурăсем

Йышсен теорийĕ – Абстрактлă алгебра – Ушкăнсен теорийĕ – Алгебрăллă структурăсем – Алгебрăллă геометри – Хисепсен теорийĕ – Топологи – Линилле алгебра – Универсаллă алгебра – Категорисен теорийĕ – Умлă-хыçлăх теорийĕ

Уçлăхла тытăмсем

Геометри	Тригонометри	Дифференциаллă геометри	Топологи	Фракталсем

Дискретлă математика

${\displaystyle \forall x(P(x)\Rightarrow P(x'))}$
Математикăлла логика	Шутланаяслăх теорийĕ	Криптографи	Графсен теорийĕ

Комбинаторика – Йышсен теорийĕ – Чĕнтĕр теорийĕ – Математикăлла логика – Хисепсен теорийĕ– Криптографи – Дискретлă функционаллă системăсен теорийĕ – Графсен теорийĕ – Логикăлла шутлавсен теорийĕсем

Пĕлӳлĕх сайчĕсем

• Allmatematika.ru. Вĕренӳ математика сайчĕ. Форум.
• Exponenta.ru. Вĕренӳ математика сайчĕ.
• МЦНМО шутлавĕсем

Математика энциклопедийĕсем

• Математическая энциклопедия (в 5-ти томах), 1980-е гг. // Общие и специальные справочники по математике на EqWorld
• Н.И.Кондаков, Логический словарь-справочник, М.: "Наука", 1975.
• Энциклопедия математических наук и их приложений(ĕçлемен каçă). 1899-1934 гг. (Нем., крупнейший обзор литературы 19 века)

Математикăн халăх валли кĕнекисем

• Ф. Клейн. Элементарная математика с точки зрения высшей.

• Том первый. Арифметика. Алгебра. Анализ. 2015 ҫулхи Юпа уйӑхӗн 16-мӗшӗнче архивланӑ., М., Наука, 1987, 432 с.
• Том второй. Геометрия. 2015 ҫулхи Юпа уйӑхӗн 16-мӗшӗнче архивланӑ., М., Наука, 1987, 416 с.

• А. Пуанкаре. Наука и метод — текст эссе на русском и французском языках
• Р. Курант, Г. Роббинс. Что такое математика?

Асăрхавсем

Каçăсем

• Математикăн вăрттăнлăхĕ

Пĕлӳсен классификаци системин кодĕсем

• УДК 51
• Государственный рубрикатор научно-технической информации (ГРНТИ) (по состоянию на 2001 год): 27 МАТЕМАТИКА(ĕçлемен каçă)