Matemátika

Mai ita sura iha lian tetun.

Tetun hanesan lian ida nebe buka hela nia ilas lolos atu bele hatudu an hanesan lian moderno ida, labele dunik sees an husi hatama no simu liafuan foun tekniku nian husi lian seluk hanesan portugés, indonéziu, no sst. Maibe ita mos bele laran haksolok tamba kona ba sura numeru sira, ita nian lian tetun, hahu husi ita nia beialan sira, hetan no hamosu tiha ona sura nebe ema rai timor nian rasik. Tuir mai ita bele hatudu nee ho hahuu sura husi mamuk too atus, rihun, no tokon.

0 = mamuk
1/2 = ho balu
1 1/2 = ida ho balu
1 = ida
2 = rua
3 = tolu
4 = haat
5 = lima
6 = neen
7 = hitu
8 = walu
9 = sia
10 = sanulu
11 = sanulu resin ida/bele mos resin ida
12 = sanulu resin rua/resin rua
13 = resin tolu
14 = resin haat
15 = resin lima
20 = rua nulu
21 = rua nulu resin rua/bele ruanulu ida
22 = rua nulu rua
23 = rua nulu tolu
24 = rua nulu haat
25 = rua nulu lima
30 = tolu nulu
31 = tolu nulu resin ida/bele mo tolunulu ida
40 = haat nulu
41 = haat nulu resin ida/bele mos haat nulu ida
50= lima nulu
60 = neen nulu
70 = hitu nulu
80 = walu nulu
90 = sia nulu
100 = atus ida
101 = atus ida resin ida
110 = atus ida resin sanulu/bele mos atus ida sanulu
120 = atus ida resin rua nulu
200 = atus ruas
300 = atus tolu
400 = atus haat
500 = atus lima
1.000 = rihun ida
1.101 = rihun atus ida resin ida
1.110 = rihun atus ida resin sanulu
2.000 = rihun rua
2.005 = rihun rua resin lima/rihun rua lima
3.000 = rihun tolu
11.000 = rihun sanulu resin ida
100.000 = rihun atus ida
200.000 = rihun atus tolu
400.000 = rihun atus haat
120.000 = atus ida resin rihun rua nulu
150.000 = atus ida resin rihun lima nulu
250.000 = atus rua resin rihun lima nulu
500.000 = rihun atus lima
550.000 = atus lima resin rihun lima nulu
1.000.000 = tokon ida
2.000.000 = tokon rua

Sura matemátika baibain nian, hatene uluk matemátika nia símbulu:

+ → tautan
- → hasaitiha
x → dala
: → faheba
= → hamotuk
> → boot liu
< → kiik liu

Hatudu tautan nian:

1+1=2 → ida tautan ida hamotuk rua
2+3=5 → rua tautan tolu hamutuk lima.

Hatudu hasaitiha nian:

5-2=3 → lima hasaitiha rua hamutuk tolu
3-3=0 → tolu hasaitiha tolu hamutuk mamuk

Hatudu dala nian:

2x2=4 → rua dala rua hamutuk haat
3x2=6 → tolu dala rua hamutuk neen

Hatudu faheba nian:

6:3=2 → neen faheba tolu hamutuk rua
8:2=4 → walu faheba rua hamutuk haat.

Hatudu boot no kiik liu:

5>4 → lima boot liu haat
6<7 → neen kiik liu hitu

Ohin loron mak nee lai, ita sei hahuu fila fali iha loron seluk.

v · d · m Siénsia
Matemátika, Siénsia Naturál Sira no Teknolojia	Agrikultura • Arkitetura • Astronomia • Biolojia • Enjeñaria • Estatístika • Fízika • Informátika • Jeolojia • Kímika • Medisina • Oseanografia • Zoolojia (Akarolojia • Araknolojia • Entomolojia • Etolojia • Herpetolojia • Iktiolojia • Malakolojia • Mamolojia • Ornitolojia • Paleozoolojia • Setolojia)
Filozofia no Siénsia Sosiál Sira	Arkeolojia • Direitu • Edukasaun ho ensino • Ekonomia • Istória • Jeografia • Linguístika • Siénsia polítika • Psikolojia • Sosiolojia