ილია პრიგოჟინი

ილია პრიგოჟინი
რუს. Илья́ Рома́нович Приго́жин
ფრანგ. Ilya Romanovich Prigogine
დაბ. თარიღი 12 (25) იანვარი, 1917[1] ან 25 იანვარი, 1917(1917-01-25)[2]
დაბ. ადგილი მოსკოვი[3]
გარდ. თარიღი 28 მაისი, 2003(2003-05-28)[1] [4] [5] [6] [7] [8] [9] [2] [10] (86 წლის)
გარდ. ადგილი ბრიუსელი
მოქალაქეობა  ბელგია[11]
 რუსეთის იმპერია
საქმიანობა ფილოსოფოსი, ფიზიკოსი, უნივერსიტეტის პროფესორი, ქიმიკოსი და არამხატვრული მწერალი
მუშაობის ადგილი University of Texas at Austin, ბრიუსელის თავისუფალი უნივერსიტეტი და ჩიკაგოს უნივერსიტეტი
ალმა-მატერი ბრიუსელის თავისუფალი უნივერსიტეტი
განთქმული მოსწავლეები Pierre M. V. Résibois[12]
ჯილდოები ნობელის პრემია ქიმიაში[13] [14] , Francqui Prize, რუმფორდის მედალი[15] , კოთენიუსის მედალი, საპატიო ლეგიონის ორდენის კომანდორი, Honda Prize, Kampé de Fériet Award, Bogolyubov Prize, honorary doctorate of the University of Valladolid[16] , მეგობრობის ორდენი, ბრიუსელის თავისუფალი უნივერსიტეტის საპატიო დოქტორი[17] , Bourke Award[18] და კრაკოვის იაგელონიის უნივერსიტეტის საპატიო დოქტორი
გავლენა მოახდინეს

ილია რომანოვიჩ პრიგოჟინი (რუს. Илья́ Рома́нович Приго́жин; დ. 25 იანვარი, 1917 — გ. 28 მაისი, 2003) — ფიზიკური ქიმიკოსი და 1988 წლის ნობელის პრემიის ლაურეატი.

ბიოგრაფია

პრიგოჟინი 1917 წლის 25 იანვარს დაიბადა ებრაულ ოჯახში, მოსკოვში, 1917 წლის რუსეთის რევოლუციამდე რამდენიმე თვით ადრე.[19][20][21][22][23][24] მამამისი რომან პრიგოჟინი იყო ქიმიური ინჟინერი, იმპერიული მოსკოვის ტექნიკურ სკოლაში; დედამისი უილია ვიხმანი იყო პიანისტი. იმის გამო, რომ ოჯახი კრიტიკულად უყურებდა ახალ საბჭოთა სისტემას, მათ 1921 წელს დატოვეს რუსეთი. ისინი პირველად, 1929 წელს გაემგზავრნენ გერმანიაში, ბელგიაში, სადაც პრიგოჟინმა 1939 წელს აიღო ბელგიის მოქალაქეობა. მისი ძმა ალექსანდრე (1913-1991) გახდა ორნითოლოგისტი.[25]

პრიგოჟინმა ქიმია ისწავლა ბრიუსელის თავისუფალ უნივერსიტეტში, სადაც იგი 1950 წელს გახდა პროფესორი. 1959 წელს ბრიუსელში, ბელგიაში, იგი დაინიშნა საერთაშორისო სოლვაის ინსტიტუტის დირექტორად. ამ წელს, აშშ-შიტეხასის უნივერსიტეტში დაიწყო სწავლება, სადაც იგი შემდეგ პროფესორად დაინიშნა. 1961 წლიდან 1966 წლამდე იგი დაკავშირებული იყო ჩიკაგოს უნივერსიტეტის, ენრიკო ფერმის ინსტიტუტთან.[26] 1967 წელს ოსტინში გახდა თერმოდინამიკის და სტატისტიკური მექანიკის ცენტრის თანადამფუძნებელი (ახლა კომპლექსური კვანტური სისტემების ცენტრი).[27]

იგი იყო რამდენიმე სამეცნიერო ორგანიზაციის წევრი, აღებული აქვს რამდენიმე ჯილდო, პრიზი და 53 საპატიო ხარისხი. 1955 წელს დაჯილდოვდა ფრანკის პრემიით, შეუქცევადი თერმოდინამიკის სწავლებისთვის 1976 წელს დაჯილდოვდა რუმფორდის მედლით. ხოლო 1977 წელს გახდა ნობელის პრემიის ლაურეატი ქიმიის დარგში. გარდაცვალებამდე იყო მეცნიერების საერთაშორისო აკადემიის (მიუნხენი) დირექტორი. 1997 წელს გახდა, მსოფლიო აკრედიტაციის სააგენტოს დისტანციური სწავლების საერთაშორისო კომისიის ერთ-ერთი დამფუძნებელი.[28][29] 1985 წელს ჰერიოტ-ვოტის უნივერსიტეტისგან მიიღო საპატიო დოქტორანტის წოდება.[30]

პრიგოჟინი პირველად დაქორწინდა ბელგიელ პოეტზე ელენე ჯოფეზე (როგორც ავტორი ასევე ცნობილია ელენე პრიგოჟინი), 1945 წელს წყვილს ეყოლა ვაჟი. განქორწინების შემდეგ, 1961 წელს პრიგოჟინმა იქორწინა პოლონეთში დაბადებულ ქიმიკოსზე, მარია პროკოპოვიჩზე (ასევე ცნობილია როგორც მარია პრიგოჟინი). 1970 წელს მათ ეყოლათ ვაჟი, პასკალი.[31]

2003 წელს გახდა იმ 22 ნობელის პრემიის ლაურეატს შორის ერთ-ერთი, რომლებმაც ჰუმანისტურ მანიფესტს ხელი მოაწერეს.[32]

რესურსები ინტერნეტში

სქოლიო

  1. ↑ 1.0 1.1 Bibliothèque nationale de France BnF authorities: პლატფორმა ღია მონაცემები — 2011.
  2. ↑ 2.0 2.1 The Fine Art Archive — 2003.
  3. ↑ Пригожин Илья Романович // Большая советская энциклопедия: [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохоров — 3-е изд. — Москва: Советская энциклопедия, 1969.
  4. ↑ Encyclopædia Britannica
  5. ↑ SNAC — 2010.
  6. ↑ Biographie Nationale de Belgique / Académie royale des sciences, des lettres et des beaux-arts de Belgique — BXL.
  7. ↑ ბროკჰაუზის ენციკლოპედია
  8. ↑ Gran Enciclopèdia Catalana — Grup Enciclopèdia, 1968.
  9. ↑ AlKindi
  10. ↑ Munzinger Personen
  11. ↑ https://www.nobelprize.org/prizes/chemistry/1977/prigogine/biographical/
  12. ↑ Mathematics Genealogy Project — 1997.
  13. ↑ The Nobel Prize in Chemistry 1977 — Nobel Foundation.
  14. ↑ Table showing prize amounts — Nobel Foundation, 2019.
  15. ↑ https://royalsociety.org/grants-schemes-awards/awards/rumford-medal/
  16. ↑ https://secretariageneral.uva.es/competencias/doctores-honoris-causa/
  17. ↑ https://cavavub.be/nl/eredoctoraten
  18. ↑ https://www.rsc.org/prizes-funding/prizes/archives/bourke-award/
  19. ↑ Leroy, Francis (13 March 2003) Francis Leroy. A century of Nobel Prizes recipients: chemistry, physics, and medicine (p. 80). ISBN 9780203014189. ციტირების თარიღი: 12 March 2012. 
  20. ↑ „Vicomte Ilya Prigogine (Obituary, The Telegraph)“. Telegraph. 5 June 2003. ციტირების თარიღი: 12 March 2012.
  21. ↑ Ramage, Magnus; Shipp, Karen (29 September 2009) Magnus Ramage, Karen Shipp. Systems Thinkers (p. 227). ISBN 9781848825253. ციტირების თარიღი: 12 March 2012. 
  22. ↑ Andrew Robinson. Time and notion. Timeshighereducation.co.uk (17 July 1998). ციტირების თარიღი: 12 March 2012.
  23. ↑ Time and Change. Chaosforum.com (28 May 2003). დაარქივებულია ორიგინალიდან — 25 აპრილი 2012. ციტირების თარიღი: 12 March 2012.
  24. ↑ Biography of Ilya Prigogine. Pagerankstudio.com. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 27 მარტი 2012. ციტირების თარიღი: 12 March 2012.
  25. ↑ Louette, Michel (1992). „Obituary: Alexandre Prigogine (1913–1991)“. Ibis. 134: 89–90. doi:10.1111/j.1474-919X.1992.tb07238.x.
  26. ↑ Todd May (11 September 2014). Emerging Trends in Continental Philosophy. Routledge, გვ. 114. ISBN 978-1317546788. 
  27. ↑ Nobel Prize-winning physical chemist dies in Brussels at age 86. Utexas.edu (28 May 2003). დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2 ოქტომბერი 2012. ციტირების თარიღი: 19 December 2012.
  28. ↑ History – International Academy of Science, Munich. ციტირების თარიღი: 30 March 2018.
  29. ↑ International Council for Scientific Development. Presidium. ias-icsd.org
  30. ↑ Heriot-Watt University Edinburgh: Honorary Graduates. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 18 აპრილი 2016. ციტირების თარიღი: 5 April 2016
  31. ↑ Ilya Prigogine. (2003). Curriculum Vitae of Ilya Prigogine In Is future given. World Scientific.
  32. ↑ Notable Signers. Humanism and Its Aspirations. American Humanist Association. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 5 October 2012. ციტირების თარიღი: 4 October 2012.


ხ • გ • რ
1901–1925
1926–1950
1951–1975
1976–2000
2001–დღემდე