อักษรสินธุ
อักษรสินธุ | |
---|---|
ตราที่มีอักษรสินธุ 5 ตัวอักษร | |
ชนิด | ถอดความไม่ได้; น่าจะเป็นตัวหนังสือยุคสัมฤทธิ์หรือตัวหนังสือดั้งเดิม
|
ช่วงยุค | ป. 3500–1900 ปีก่อน ค.ศ.[1][2][a] |
ทิศทาง | ขวาไปซ้าย, boustrophedon |
ภาษาพูด | ไม่ทราบ (ดูภาษาฮารัปปา) |
ISO 15924 | |
ISO 15924 | Inds (610), Indus (Harappan) |
อักษรสินธุ หรือ อักษรฮารัปปา เป็นคลังของสัญลักษณ์ที่ผลิตโดยอารยธรรมลุ่มแม่น้ำสินธุ จารึกส่วนใหญ่มีสัญลักษณ์ที่มีความยาวไม่มาก ทำให้ตัดสินได้ยากว่าอารยธรรมนี้มีระบบการเขียนในการบันทึกภาษาในอารยธรรมลุ่มแม่น้ำสินธุที่ยังไม่ได้รับการยืนยันหรือไม่[3] แม้ว่าจะมีความพยายามมากเพียงใด[4] 'อักษร' นี้ยังไม่สามารถถอดความได้ แต่ก็ยังมีความพยายามต่อไป โดยไม่มีจารึกสองภาษาที่จะช่วยถอดอักษรนี้[5] และอักษรนี้ไม่มีการเปลี่ยนแปลงที่สำคัญ อย่างไรก็ตาม วากยสัมพันธ์บางส่วนมีความหลากหลายไปตามพื้นที่[3]
มีการเผยแพร่ตราสัญลักษณ์ฮารัปปาครั้งแรกใน ค.ศ. 1875[6] บนภาพวาดของอเล็กซานเดอร์ คันนิงแฮม[7] ใน ค.ศ. 1992 พบวัตถุที่มีการจารึกประมาณ 4,000 ชิ้น[8] ซึ่งบางส่วนพบได้ไหลถึงเมโสโปเตเมียเนื่องจากความสัมพันธ์สินธุ–เมโสโปเตเมียโบราณ และมีสัญลักษณ์เฉพาะมากกว่า 400 รูปบนจารึกที่เป็นที่รู้จัก[9][5]
นักวิชาการบางคน อย่าง จี. อาร์. ฮันเตอร์,[10] เอส. อาร์. ราว, จอห์น นิวเบอร์รี,[11] และ กฤษณะ ราว[12] โต้แย้งว่า อักษรพราหมีบางส่วนมีความเชื่อมโยงกับระบบอักษรสินธุ เรย์มอน ออลชิน[13] ได้สนับสนุนอย่างระมัดระวังว่า มีความเป็นไปได้ที่อักษรพราหมีจะได้รับอิทธิพลจากอักษรสินธุ[14][15] ความเป็นไปได้อีกอย่างหนึ่งสำหรับความต่อเนื่องของธรรมเนียมสินธุอยู่ในสัญลักษณ์กราฟฟิตีวัฒนธรรมหินตั้งในอินเดียตอนใต้และตอนกลาง (และศรีลังกา) ซึ่งอาจไม่ถือเป็นอักษรทางภาษาศาสตร์ แต่อาจมีบางส่วนที่ทับซ้อนกับคลังสัญลักษณ์สินธุ[16][17] นักภาษาศาสตร์อย่าง Iravatham Mahadevan, Kamil Zvelebil และ Asko Parpola ได้โต้แย้งว่า อักษรนี้มีความเกี่ยวข้องกับภาษาดราวิเดียน[18][19]
จารึกและการถอดความ
หลักฐานสำคัญเกี่ยวกับการเขียนในบริเวณนี้คือจารึกพบราว 2,000 ชิ้น แต่การถอดความทำได้ช้า เพราะ
- เป็นจารึกขนาดสั้นและเป็นข้อความแบบย่อ สั้นสุดมีเครื่องหมาย 5 ตัว ยาวสุด 26 ตัว
- ไม่รู้ว่าจารึกด้วยภาษาใด
- ไม่มีจารึก 2 ภาษา
ภาษาที่เขียนด้วยอักษรสินธุ
แนวคิดเกี่ยวกับภาษาที่เขียนด้วยอักษรสินธุมีหลายทฤษฎี
- ภาษานี้ไม่เกี่ยวข้องกับภาษาใดในปัจจุบัน
- ภาษานี้เป็นภาษาของเผ่าอารยัน ซึ่งใช้พูดในอินเดียเหนือและปากีสถาน เช่นเดียวกับ ภาษาฮินดี ภาษาสันสกฤต โดยภาษาของชาวสินธุอาจเป็นภาษาโบราณของภาษากลุ่มนี้ ข้อด้อยของทฤษฎีนี้คือ คำว่า ม้า ซึ่งมีความสำคัญในวัฒนธรรมของเผ่าอารยัน กลับปรากฏในอักษรนี้เก่าสุดเพียง 1,457 ปีก่อนพุทธศักราช ซึ่งอาจเป็นไปได้ว่าไม่มีชาวอารยันก่อนช่วงเวลาดังกล่าว
- ภาษานี้เป็นภาษาตระกูลมุนดา ซึ่งเป็นภาษาที่ใช้พูดในอินเดียตะวันออกและใกล้เคียงกับภาษาในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ แต่คำศัพท์ของภาษาตระกูลมุนดาพบน้อยในวัฒนธรรมฮารัปปัน ทำให้ความเป็นไปได้ค่อนข้างคลุมเครือ
- ภาษานี้เป็นภาษาดราวิเดียนซึ่งใช้พูดในอินเดียใต้ ยกเว้นภาษาบราฮุอีในปากีสถาน นอกจากนั้นยังพบอิทธิพลของภาษาดราวิเดียนมากมายในยุคพระเวท โดยคำจากภาษากลุ่มอารยันเข้ามาแทนที่คำจากภาษาดราวิเดียน พยัญชนะบางตัวพบในภาษาอารยันและดราวิเดียนแต่ไม่พบในภาษากลุ่มอิหร่าน แสดงว่าภาษาดราวิเดียนอาจเป็นภาษาเริ่มต้นของภาษาอารยัน อักษรที่พบยังมีลักษณะของการเขียนภาษารูปคำติดต่อโดยบางเครื่องหมายเป็นปัจจัยต่อท้ายคำซึ่งเป็นลักษณะของภาษาดราวิเดียน
อักษรสินธุเป็นอักษรชนิดใด
โดยทั่วไปถ้าเป็นอักษรแทนหน่วยเสียงจะมีสัญลักษณ์ไม่เกิน 40 ตัว ระบบพยางค์เช่นอักษรไลเนียร์เอหรืออักษรเชอโรกี มีราว 40 -100 ตัว ถ้าเป็นระบบแทนคำมีมากกว่า 100 ตัว อักษรสินธุมีสัญลักษณ์ 400 ตัว โดยทั่วไปใช้ 200 ตัว จึงน่าเป็นอักษรคำ
ระบบตัวเลข
ระบบตัวเลขของอักษรสินธุเป็นเลขฐาน 8 ซึ่งพบในภาษาดราวิเดียนโบราณก่อนเปลี่ยนเป็นเลขฐาน 10 เมื่อได้รับอิทธิพลจากอารยัน ระบบนี้จะนับตั้งแต่ 1 – 7 เลข 8 ใช้คำว่า จำนวน เลข 9 คือ มาก-1 และ 10 คือ มาก
หมายเหตุ
- ↑ Bryant (2001), p. 178: "proto‐Indus writing on shards of pottery from the Ravi phase that are as early as 3500 B.C.E."
อ้างอิง
- ↑ Kenoyer (2006), pp. 10–11.
- ↑ Bryant (2001), p. 178.
- ↑ 3.0 3.1 Locklear, Mallory (25 January 2017). "Science: Machine learning could finally crack the 4,000-year-old Indus script". The Verge. Manhattan, New York, NY: Vox Media. สืบค้นเมื่อ 25 January 2017.
After a century of failing to crack an ancient script, linguists turn to machines.
- ↑ Possehl (1996).
- ↑ 5.0 5.1 Robinson (2015).
- ↑ Wright (2009), p. 7.
- ↑ Cunningham (1875), pp. 105–108.
- ↑ Fairservis (1992), p. 5.
- ↑ Ghosh (1990).
- ↑ Hunter (1934).
- ↑ Newberry (1980), pp. 10–20.
- ↑ Ghosh (1990), p. 361–364.
- ↑ Allchin & Erdosy (1995), p. 336.
- ↑ Goody (1987), pp. 301–302, note 4.
- ↑ Salomon (1995).
- ↑ Mahadevan (2004).
- ↑ Ray (2006), pp. 121–122.
- ↑ Rahman, Tariq. "Peoples and languages in pre-Islamic Indus valley". คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2008-05-09. สืบค้นเมื่อ 2008-11-20.
most scholars have taken the 'Dravidian hypothesis' seriously
- ↑ "The Indus Script | Harappa". www.harappa.com. สืบค้นเมื่อ May 22, 2020.
ข้อมูล
- Allchin, F. Raymond; Erdosy, George (1995). The Archaeology of Early Historic South Asia: The Emergence of Cities and States. Cambridge University Press. ISBN 0521375479.
- Bonta, Steven C. (2010). The Indus Valley script: a new interpretation. Altoona: Pennsylvania State University.
- Bryant, Edwin Francis (2001). The Quest for the Origins of Vedic Culture: The Indo-Aryan Migration Debate. Oxford University Press. ISBN 978-0-19-513777-4.
- Cunningham, Alexander (1875). Archaeological Survey of India, Report for the Year 1872–1873, Vol. 5. Calcutta: The Superintendent Of Government.
- Cunningham, Alexander (1877). Inscriptions of Asoka. Corpus Inscriptionum Indicarum. Calcutta: Office of the Superintendent of Government Printing.
- Everson, Michael (29 January 1999), Proposal for encoding the Indus script in Plane 1 of the UCS (PDF), Danish UNIX User Group, คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม (PDF)เมื่อ 2022-01-19, สืบค้นเมื่อ 2023-02-12
- Farmer, Steve; Sproat, Richard; Witzel, Michael (2004). "The Collapse of the Indus-Script Thesis: The Myth of a Literate Harappan Civilization" (PDF). Electronic Journal of Vedic Studies (EJVS). 11 (2). คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม (PDF)เมื่อ 2021-02-11. สืบค้นเมื่อ 2023-02-12.
- Fairservis, Walter Ashlin (1971). The Roots Of Ancient India: The Archaeology of Early Indian Civilisation. London: George Allen and Unwin.
- Fairservis, Walter Ashlin (1983). "The Script of the Indus Valley Civilization". Scientific American. 248 (3): 58–67. Bibcode:1983SciAm.248c..58F. doi:10.1038/scientificamerican0383-58. ISSN 0036-8733. JSTOR 24968852.
- Fairservis, Walter Ashlin (1992). The Harappan Civilization and Its Writing: A Model for the Decipherment of the Indus Script. BRILL. ISBN 978-8120404915.
- Ghosh, Amalananda, บ.ก. (1990). "20.4 Scripts". An Encyclopaedia of Indian Archaeology.
- Goody, Jack (1987). The Interface Between the Written and the Oral. Cambridge University Press. ISBN 0521332680.
- Heras, Henry (1953). Studies in Proto-Indo-Mediterranean Culture. Bombay: Indian Historical Research Institute.
- Hunter, G. R. (1932). "Mohenjo-daro—Indus Epigraphy". Journal of the Royal Asiatic Society of Great Britain & Ireland. 64 (2): 466–503. doi:10.1017/S0035869X00112444. ISSN 0035-869X. S2CID 163294522.
- Hunter, G.R. (1934). The Script of Harappa and Mohenjodaro and Its Connection with Other Scripts. Studies in the history of culture. London: Oxford University.
- Kenoyer, J M (2006). "The Origin, Context and Function of the Indus Script: Recent Insights from Harappa." (PDF). Proceedings of the Pre-symposium and the 7th ESCA Harvard-Kyoto Roundtable. Kyoto, Japan: RIHN. pp. 9–27. สืบค้นเมื่อ 25 June 2022.
- Knorozov, Yuri V. (1965), Предварительное сообщение об исследовании протоиндийских текстов [Preliminary Report on the Study of Proto-Indian Texts] (ภาษารัสเซีย), Moscow: Institut Etnografii, Akademiya Nauk SSSR
- Kuiper, Franciscus Bernardus Jacobus (1991). Aryans in the Rigveda. Amsterdam: Rodopi. ISBN 90-5183-307-5. OCLC 26608387.
- Lal, Braj Basi (1960). "From the Megalithic to the Harappan: Tracing Back the Graffiti on the Pottery". Ancient India. 16: 4–24.
- Lawler, Andrew (2004). "The Indus script: Write or wrong?". Science. 306 (5704): 2026–2029. doi:10.1126/science.306.5704.2026. PMID 15604381. S2CID 152563280.
- Mahadevan, Iravatham (1977). The Indus Script: Text, Concordance And Tables. New Delhi: Archaeological Survey of India.
- Mahadevan, Iravatham (2001a). "The Indus-like symbols on megalithic pottery: New evidence". Studia Orientalia Electronica. 94: 379–386.
- Mahadevan, Iravatham (2004), Megalithic pottery inscription and a Harappa tablet:A case of extraordinary resemblance (PDF), Harappa, คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม (PDF)เมื่อ 2012-11-01
- Mahadevan, Iravatham (2006). "A Note on the Muruku Sign of the Indus Script in light of the Mayiladuthurai Stone Axe Discovery".
- Mahadevan, Iravatham (2008). "How did the 'great god' get a 'blue neck'? a bilingual clue to the Indus Script" (PDF). Journal of Tamil Studies. 74. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม (PDF)เมื่อ 2023-02-12. สืบค้นเมื่อ 2023-02-12.
- Mahadevan, Iravatham (2014). "Dravidian Proof of the Indus Script via The Rig Veda: A Case Study" (PDF). Bulletin of the Indus Research Centre (4).
- Marshall, John (1931). Mohenjo-Daro and the Indus Civilization: Being an Official Account of Archaeological Excavations at Mohenjo-Daro Carried Out by the Government of India Between the Years 1922 and 1927. Asian Educational Services. ISBN 978-81-206-1179-5.
- Meadow, Richard H.; Kenoyer, Jonathan Mark (2 July 2001). "Excavations at Harappa 2000–2001: New insights on Chronology and City Organization" (PDF). ใน Jarrige, C.; Lefèvre, V. (บ.ก.). South Asian Archaeology 2001: Proceedings of the sixteenth international conference of the Association of South Asian Archaeologists. Paris: Collège de France. ISBN 978-2-8653830-1-6. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม (PDF)เมื่อ 2022-06-23.
- Meadow, Richard H.; Kenoyer, Jonathan Mark (2010). "Inscribed Objects from Harappa Excavations 1986-2007" (PDF). ใน Parpola, Asko; Pande, B.M.; Koskikallio, Petteri (บ.ก.). Corpus of Indus Seals and Inscriptions. Vol. 3, New material, untraced objects, and collections outside India and Pakistan, Part 1: Mohenjo-daro and Harappa. Suomalainen Tiedeakatemia. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม (PDF)เมื่อ 2011-06-30.
- Mitchiner, John E. (1978). Studies in the Indus Valley Inscriptions. New Delhi: Oxford & IBH.
- Mukhopadhyay, Bahata Ansumali (2018a). "Interrogating Indus Inscriptions Through Their Context, Structure and Compositional Semantics, to Understand Their Inner Logic of Message Conveyance". SSRN Electronic Journal. doi:10.2139/ssrn.3184583.
- Mukhopadhyay, Bahata Ansumali (2019). "Interrogating Indus inscriptions to unravel their mechanisms of meaning conveyance". Palgrave Communications. 5 (1): 1–37. doi:10.1057/s41599-019-0274-1. ISSN 2055-1045.
- Newberry, John (1980). Indus script monographs, volumes 1-7.
- Paranavitana, Senarat; Prematilleka, Leelananda; Van Lohuizen-De Leeuw, Johanna Engelberta (1978). Studies in South Asian Culture: Senarat Paranavitana Commemoration Volume. Brill. ISBN 90-04-05455-3.
- Parpola, Asko (1986). "The Indus script: A challenging puzzle". World Archaeology. 17 (3): 399–419. doi:10.1080/00438243.1986.9979979.
- Parpola, Asko (1994). Deciphering the Indus script. Cambridge, New York: Cambridge University Press. ISBN 9780521430791.
- Parpola, Asko (2005). Study of the Indus Script (PDF). 50th ICES Tokyo Session.
- แม่แบบ:Cite contribution
- Possehl, Gregory L. (1996). Indus Age: The Writing System. University of Pennsylvania Press. ISBN 978-0-8122-3345-2.
- Possehl, Gregory L. (2002). The Indus Civilization: A Contemporary Perspective. Rowman Altamira. ISBN 978-0-7591-1642-9.
- แม่แบบ:Cite contribution
- Rao, Shikaripur Ranganath (1973). Lothal and the Indus Civilisation. Bombay: Asia Publishing House.
- Rao, Rajesh P.N.; Yadav, Nisha; Vahia, Mayank N.; Joglekar, Hrishikesh; Adhikari, R.; Mahadevan, Iravatham (2009). "Entropic Evidence for Linguistic Structure in the Indus Script" (PDF). Science. 324 (5931): 1165. Bibcode:2009Sci...324.1165R. doi:10.1126/science.1170391. PMID 19389998. S2CID 15565405. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม (PDF)เมื่อ 2 March 2012.
- Rao, Rajesh P.N.; Yadav, Nisha; Vahia, Mayank N.; Joglekar, Hrishikesh; Adhikari, Ronojoy; Mahadevan, Iravatham (2010). "Entropy, the Indus Script, and Language:A Reply to R. Sproat". Computational Linguistics. 36 (4): 795–805. doi:10.1162/coli_c_00030. S2CID 423521.
- Rao, Rajesh P.N. (2010). "Probabilistic Analysis of an Ancient Undeciphered Script" (PDF). IEEE Computer. 43 (4): 76–80. doi:10.1109/mc.2010.112. S2CID 15353538. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม (PDF)เมื่อ 1 February 2012.
- Rao, Rajesh (2011). A Rosetta Stone for a lost language (Speech). TED.
- Rao, Rajesh P.N.; Yadav, Nisha; Vahia, Mayank N.; Jonathan, Philip; Ziman, Pauline (2015). "On statistical measures and ancient writing systems". Language. 91 (4): e198–e205. doi:10.1353/lan.2015.0055. S2CID 146385983.
- Robinson, Andrew (2002). Lost Languages: The Enigma of the World's Undeciphered Scripts. New York: McGraw-Hill. ISBN 0-07-135743-2. OCLC 48032556.
- Robinson, Andrew (2015). "Ancient civilization: Cracking the Indus script". Nature News. 526 (7574): 499–501. Bibcode:2015Natur.526..499R. doi:10.1038/526499a. PMID 26490603.
- Sali, S. A (1986). Daimabad: 1976–79. Archaeological Survey of India – โดยทาง indianculture.gov.in.
- Salomon, Richard (1995). "Review: On the Origin of the Early Indian Scripts". Journal of the American Oriental Society. 115 (2): 271–279. doi:10.2307/604670. JSTOR 604670.
- Sankaranarayanan, Vijayam, บ.ก. (2007). Themes in History, Part-I. National Council of Educational Research and Training (NCERT). ISBN 978-81-7450-651-1.
- Shinde, Vasant; Willis, Rick J. (2014). "A New Type of Inscribed Copper Plate from Indus Valley (Harappan) Civilisation". Ancient Asia. 5. doi:10.5334/aa.12317.
- Singh, Upinder (2008). A History of Ancient and Early Medieval India From the Stone Age to the 12th Century.
- Special Correspondent (2014-11-14). "Indus script early form of Dravidian". The Hindu. สืบค้นเมื่อ 21 October 2018.
- Sen, Sailendra Nath (1999). Ancient Indian History and Civilization. Routledge. ISBN 9788122411980.
- Sproat, Richard (June 2014). "A Statistical Comparison of Written Language and Nonlinguistic Symbol Systems" (PDF). Language. 90 (2): 457–481. doi:10.1353/lan.2014.0031. S2CID 146376955.
- Sproat, Richard (2015). "On misunderstandings and misrepresentations: A reply to Rao et al". Language. 91 (4): e206–e208. doi:10.1353/lan.2015.0058. S2CID 146513140.
- Sreedharan, E. (2007). A Manual of Historical Research Methodology. South Indian Studies. ISBN 9788190592802.
- Stiebing, William H. Jr.; Helft, Susan N. (2018). Ancient Near Eastern History and Culture (3rd ed.). Routledge. ISBN 978-1-134-88083-6.
- Wells, B.K. (2015). The Archaeology and Epigraphy of Indus Writing. Oxford, UK: Archaeopress. ISBN 9781784910464.
- Witzel, M. (1999). "Substrate Languages in Old Indo-Aryan (Ṛgvedic, Middle, and Late Vedic)". Electronic Journal of Vedic Studies. 5 (1): 1–67. doi:10.11588/ejvs.1999.1.828. ISSN 1084-7561.
- Wright, Rita P. (2009). The Ancient Indus: Urbanism, Economy, and Society. Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-57219-4. สืบค้นเมื่อ 29 September 2013.
- Zvelebil, Kamil (1990). Dravidian Linguistics: an introduction. Pondicherry: Pondicherry Institute of Linguistics and Culture. ISBN 81-85452-01-6. OCLC 24332848.
อ่านเพิ่ม
- Lal, Braj Basi (1979). "On the Most Frequently Used Symbol in the Indus Script". East and West. 29 (1/4): 27–35. ISSN 0012-8376. JSTOR 29756504.
- Mahadevan, Iravatham (1999). "Murukan In the Indus Script". Varalaaru. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 13 August 2006.
- Mahadevan, Iravatham (2001b). "Aryan or Dravidian or Neither? A Study of Recent Attempts to Decipher the Indus Script (1995–2000)". Proceedings of the Indian History Congress. 62: 1–23. JSTOR 44155743. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 23 July 2007.
- Mahadevan, Iravatham (4 February 2007). "Towards a Scientific Study of the Indus Script". The Hindu. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 10 June 2014. Adapted from an address given at the inaugural function of the Indus Research Centre at the Roja Muthiah Research Library, Chennai, on 25 January 2007.
- Mukhopadhyay, Bahata Ansumali (2018b). "Ancient Tax Tokens, Trade Licenses and Metrological Records?: Making Sense of Indus Inscribed Objects Through Script-Internal, Contextual, Linguistic, and Ethnohistorical Lenses". SSRN Electronic Journal. doi:10.2139/ssrn.3189473. S2CID 235275002.
- Mukhopadhyay, Bahata Ansumali (2021). "Metal-smithy, Bead-making, Jeweler's weight, Trade-permit, Tax-stamp: Indus Script's Semasiography Partly Decoded". SSRN Electronic Journal. doi:10.2139/ssrn.3778943. S2CID 233754033.
- Parpola, Asko; Joshi, Jagat Pati (1987). Corpus of Indus seals and inscriptions. Vol. 1, Collections in India. Helsinki: Suomalainen Tiedeakatemia.
- Parpola, Asko; Shah, Sayid Ghulam Mustafa (1991). Corpus of Indus seals and inscriptions. Vol. 2, Collections in Pakistan. Helsinki: Suomalainen Tiedeakatemia.
- Parpola, Asko; Pande, Brij Mohan; Koskikallio, Petteri (2010). Corpus of Indus seals and inscriptions. Vol. 3, New material, untraced objects, and collections outside India and Pakistan, Part 1: Mohenjo-daro and Harappa. Helsinki: Suomalainen Tiedeakatemia.
- Vidale, Massimo (2007). "The collapse melts down: a reply to Farmer, Sproat and Witzel". Philosophy East and West. 57 (1–4): 333–366. JSTOR 29757733.
- Wells, Bryan (1998). An Introduction to Indus Writing (วิทยานิพนธ์). Calgary, Alberta: University of Calgary.
แหล่งข้อมูลอื่น
- แม่แบบ:Web archive
- How come we can't decipher the Indus script?
- Articles by Steve Farmer, including essays about the Indus script
- Indus script at Omniglot.com