Assama ibn Amr al-Maʼafiriy

Assama ibn Amr al-Maʼafiriy (arabcha: عسامة بن عمرو المعافري) (792-yilda vafot etgan) – 785-yilda Abbosiylar xalifaligi davrida Misr noibi.

Hayoti

Assama ilk islom davrida Misr viloyatidagi mahalliy ishlarga hukmronlik qilgan arab elitasi – vujuhning yetakchi aʼzolaridan biri edi[1]. U haqidagi dastlabki maʼlumot 762-763-yillarda Aliylar qoʻzgʻoloni qoʻzgʻoloni haqidagi maʼlumotlar qatorida keladi. Voqealarning bir talqiniga koʻra, u Muhammadning oʻgʻli Aliga hukumat amaldorlaridan yashirinishga yordam bergani uchun qamoqqa olinib, Iroqqa yuborilgan. Keyinchalik xalifa al-Mahdiy tomonidan ozod etilib, Misrga qaytishiga ruxsat berilgan. Zindonga olinganiga qaramay, u viloyatda oʻz mavqeini saqlab qoldi[2] va keyingi yillarda bir necha bor sohib ash-shurta yoki Misr xavfsizlik kuchlari boshligʻi lavozimini egalladi. 779 va 787-yillar oraligʻida oltita turli noib uni bu lavozimga tayinlagan[3].

785-yilda hokimlik qiluvchi Muso ibn Mus’ab al-Xatʼamiyning oʻldirilishidan soʻng, Assama uning oʻrnini egalladi va isyonchi Dihya ibn Musʼabdan mamlakat ustidan nazoratni qaytarib olish uchun harbiy yurishga boshchilik qildi. Dihyaning qoʻmondoni Yusuf ibn Nusayr at-Tujibiy poytaxt Fustatga hujum qilishga tayyorgarlik koʻrayotganini eshitgach, yangi hokim oʻz ukasi Bakkarni qoʻzgʻolonchilarga qarshi jangga yubordi. Biroq, natijada yuzma-yuz jangda Yusuf va Bakkar bir-birini oʻldirdi, bu esa qoʻmondonlaridan ajralgan qoʻshinlarning tartibsiz ravishda chekinishiga olib keldi. Koʻp oʻtmay, Assama oʻz lavozimidan ozod etilgani va oʻrniga al-Fadl ibn Solih tayinlangani haqida xabar topdi. Shunday qilib, uning taxminan uch oy davom etgan hokimligi nihoyasiga yetdi[4].

792-yilda Assama hokim Ibrohim ibn Solih viloyatda yoʻq paytda Misr ishlarini boshqarish uchun tayinlandi, ammo bir necha oydan soʻng vafot etdi[5]. Oilasi vafotidan keyingi oʻn yilliklar davomida ham viloyatda oʻz taʼsirini saqlab qoldi. Oʻgʻli Muhammad ham toʻqqizinchi asr boshlarida sohib ash-shurta lavozimini egalladi[6].

Adabiyotlar

  • Ibn Taghribirdi, Jamal al-Din Abu al-Mahasin Yusuf. Nujum al-zahira fi muluk Misr wa'l-Qahira, Volume II (ar). Cairo: Dar al-Kutub al-Misriyya, 1930. 
  • Kennedy, Hugh (1981). "Central Government and Provincial Élites in the Early 'Abbāsid caliphate". Bulletin of the School of Oriental and African Studies, University of London 44 (1): 26–38. doi:10.1017/S0041977X00104380. 
  • Kennedy, Hugh „Egypt as a province in the Islamic caliphate, 641-868“, . Cambridge History of Egypt, Volume One: Islamic Egypt, 640–1517. Cambridge: Cambridge University Press, 1998 — 62–85-bet. ISBN 0-521-47137-0. 
  • Al-Kindi, Muhammad ibn Yusuf. The Governors and Judges of Egypt (Arabic). Leyden and London: E. J. Brill, 1912. 

Manbalar

  1. ↑ Kennedy 1981, ss. 31 ff., 35, 36; Kennedy 1998, ss. 66, 76.
  2. ↑ Al-Kindi 1912, ss. 111, 115. Kennedy 1998, ss. 77–78 notes that there are multiple versions regarding Ali ibn Muhammad’s fate.
  3. ↑ Al-Kindi 1912, ss. 121, 122, 124, 125, 129, 132. Ibn Taghribirdi 1930, ss. 41, 44, 49, 54, 66, marks only five appointments as he is silent on the topic of who commanded the shurtah under al-Fadl ibn Salih, but he does note that al-Fadl retained Assamah in his position on an interim basis pending his own arrival to the province.
  4. ↑ Al-Kindi 1912, ss. 128–29; Ibn Taghribirdi 1930, s. 57.
  5. ↑ Al-Kindi 1912, s. 135; Ibn Taghribirdi 1930, s. 83.
  6. ↑ Al-Kindi 1912, ss. 152, 154, 161, 167; Ibn Taghribirdi 1930, ss. 132, 157, 165, 171. Assamah’s residence is also mentioned as being a place of refuge for al-Sari ibn al-Hakam during a troop riot in 816; Al-Kindi 1912, s. 166.