2024

2024 yw'r flwyddyn gyfredol; blwyddyn naid.

• 1 Ionawr
  • Yr Aifft, Ethiopia, Iran, Sawdi Arabia a'r Emiradau Arabaidd Unedig yn ymuno a'r grwp BRICS.^[1]
  • Priodas o'r un rhyw (priodas gyfunryw) yn dod yn gyfreithiol yn Estonia.
  • Gwlad Belg yn derbyn arlywyddiaeth Cyngor yr Undeb Ewropeaidd.
  • Daeargryn maint 7.5 yn taro penrhyn Noto, Japan, gan ladd 222 o bobl.^[2]
• 2 Ionawr – Dwy awyren yn gwrthdaro mewn maes awyren yn Tokyo, Japan; pump o bobl yn cael eu lladd.^[2]
• 3 Ionawr – Bomio dwbl yn Kerman, Iran, yn lladd 84 o bobl.^[3]
• 7 Ionawr – Etholiad cyffredinol Bangladesh.^[4]
• 8 Ionawr – Dros miliwn o bobl yn arwyddo deiseb yn galw ar Paula Vennells i golli ei CBE.^[5]
• 9 Ionawr
  • Paula Vennells yn cytuno i roi ei CBE yn ôl.^[6]
  • Gabriel Attal yn dod yn Brif Weinidog Ffrainc.
• 11 Ionawr – Clymblaid dan arweiniad yr Unol Daleithiau yn lansio streiciau awyr ar dargedau Houthi yn Iemen, mewn ymateb i ymosodiadau ar longau yn y Môr Coch.^[7]
• 13 Ionawr – Lai Ching-te yn ennill etholiad arlywyddol Taiwan.^[8]
• 14 Ionawr
  • Llosgfynydd Reykjanes yn ffrwydro ger tref Grindavik, Gwlad yr Iâ.^[9]
  • Frederik X yn dod yn frenin Denmarc ar ôl ymwrthod a'i fam, y Frenhines Margrethe II.^[10]
• 15-17 Ionawr – Meddygon iau yng Nghymru yn mynd ar streic.^[11]
• 16 Ionawr – Louis Rees-Zammit yn newid o rygbi i bel-droed Americanaidd.^[12]
• 19 Ionawr – Tata Steel yn cyhoeddi ei fod yn torri 2,800 o swyddi y rhan fwyaf ohonynt ym Mhort Talbot.

• 1 Chwefror – Gorsaf Bad Achub Pwllheli ar gau oherwydd anghytundebau ac ymddiswyddiadau staff.^[13]
• 3 Chwefror – Michelle O'Neill (Sinn Fein) yn dod yn Brif Weinidog Gogledd Iwerddon; Emma Little-Pengelly o'r DUP yn dod yn ddirprwy iddi.
• 5 Chwefror – Charles III yn cyhoeddi fod ganddo canser.
• 15 Chwefror – Gwlad Groeg yn cyfreithloni priodas gyunryw.

• 7 Mawrth - Sweden yn ymuno a NATO.
• 15-17 Mawrth - Etholiad arlywyddol Rwsia.
• 16 Mawrth
  • Vaughan Gething yn dod yn arweinydd y Blaid Lafur Gymreig.
  • Pencampwriaeth y Chwe Gwlad: Cymru'n gorffen yn y lle olaf ar ol colli'r pum gêm.
• 20 Mawrth
  • Leo Varadkar yn cyhoeddi ei ymddiswyddiad fel Taoiseach Iwerddon.
  • Vaughan Gething yn dod yn Brif Weinidog Cymru.
• 22 Mawrth
  • Catherine, Tywysoges Cymru yn cyhoeddi fod ganddi ganser.
  • Ymosodiad gan eithafwyr a gefnogir gan ISIS yn Neuadd y Ddinas Crocus ym Moscfa yn lladd 137 o bobl.

• 8 Ebrill - Diffyg llwyr ar yr haul dros rannau o Fecsico, yr Unol Daleithiau a Dwyrain Canada.
• 9 Ebrill - Simon Harris yn dod yn Taoiseach Iwerddon.
• 19 Ebrill – 1 Mehefin – Etholiad cyffredinol India yn cael ei gynnal.^[14]
• 29 Ebrill - Humza Yousaf yn cyhoeddi ei ymddiswyddiad fel Prif Weinidog yr Alban.

• 6 Mai – Ymosodiad Israel ar Rafah.
• 8 Mai - John Swinney yn dod yn Brif Weinidog yr Alban.

• 14 Mehefin – Cyn is-bostfeistr Llandudno Alan Bates yn cael ei urddo'n farchog, a hefyd cyn AS Wayne David (marchog), y darlledwr Roy Noble (CBE) a' dawnsiwr Amy Dowden (MBE).^[15]

• 1 Gorffennaf - Hwngari yn derbyn arlywyddiaeth Cyngor yr Undeb Ewropeaidd.
• 4 Gorffennaf - Etholiad cyffredinol y Deyrnas Unedig, 2024: y Blaid Lafur yn dychwelyd i'r llywodraeth ar ôl 14 mlynedd.
• 5 Gorffennaf
  • Syr Keir Starmer yn dod yn Brif Weinidog y Deyrnas Unedig.
  • Rachel Reeves yn dod yn Ganghellor Trysorlys y DU.
  • Jo Stevens yn dod yn Ysgrifennydd Gwladol Cymru yn Llywodraeth y DU.
• 13 Gorffennaf - Ymgais i lofruddio Donald Trump.
• 15 Gorffennaf - Etholiad yr Unol Daleithiau: Donald Trump yn dewis JD Vance fel ei gyd-chwaraewr.
• 16 Gorffennaf - Vaughan Gething yn cyhoeddi ei ymddiswyddiad fel Prif Weinidog Cymru.
• 21 Gorffennaf - Arlywydd yr Unol Daleithiau, Joe Biden, yn tynnu ei ymgeisyddiaeth yn ôl ar gyfer etholiad arlywyddol mis Tachwedd; cefnogi Kamala Harris fei ymgeisydd y Blaid Ddemocrataidd.
• 24 Gorffennaf - Eluned Morgan yn dod yn arweinydd y Blaid Lafur yng Nghymru.
• 26 Gorffennaf - Seremoni agoriadol Gemau Olympaidd yr Haf 2024 ym Mharis; roedd 68 gwlad gyda phoblogaeth llai na Chymru'n cymryd rhan.
• 29 Gorffennaf - Tair merch yn cael eu trywanu i farwolaeth gyda chyllell, mewn dosbarth dawns ar thema Taylor Swift, yn Southport, Lloegr.
• 30 Gorffennaf - Terfysgoedd yn dechrau mewn ymateb i ladd y merched yn Southport; lledodd y terfysgoedd yn fuan ar draws Lloegr a Gogledd Iwerddon; dim un yng Nghymru.

• 3–10 Awst – Eisteddfod Genedlaethol Cymru Rhondda Cynon Taf 2024
• 5 Awst
  • Yn dilyn protestiadau mawr, Sheikh Hasina Wazed yn ymddiswyddo fel Prif Weinidog Bangladesh.
  • Vaughan Gething yn ymddiswyddo fel Prif Weinidog o Gymru, gyda'r bleidlais dros Brif Weinidog Cymru'n cymeryd lle y diwrnod canlynol.^[16]
• 6 Awst
  • Eluned Morgan yn dod yn Brif Weinidog Cymru.
  • Etholiad yr Unol Daleithiau: Kamala Harris yn dewis Tim Walz fel partner gwleidyddol.
• 11 Awst – Seremoni gloi Gemau Olympaidd yr Haf ym Mharis.
• 28 Awst – Seremoni agoriadol Gemau Paralympaidd yr Haf ym Mharis.

• 5 Medi – Michel Barnier yn dod yn Brif Weinidog Ffrainc.
• 8 Medi – Seremoni gloi Gemau Paralympaidd yr Haf ym Mharis.

• 1 Hydref
  • Shigeru Ishiba yn dod yn Brif Weinidog Japan.
  • Mark Rutte yn dod yn Ysgrifennydd Cyffredinol NATO.
  • Claudia Sheinbaum yn dod yn Arlywydd Mecsico.
• 3 Hydref – Y Deyrnas Unedig yn cytuno i roi Ynysoedd Chagos yn ôl i Mawrisiws, gyda'r Unol Daleithiau yn cadw milwyr ar Diego Garcia.
• 20 Hydref – Prabowo Subianto yn dod yn Arlywydd Indonesia.
• 29 Hydref – Lladd 217 o bobl mewn llifogydd yn rhanbarth Valencia yn Sbaen.

• 2 Tachwedd – Kemi Badenoch yn dod yn arweinydd y Blaid Geidwadol.
• 5 Tachwedd – Etholiad arlywyddol yr Unol Daleithiau, 2024: Ethol Donald Trump yn Arlywydd yr Unol Daleithiau.
• 12 Tachwedd – Justin Welby yn cyhoeddi ei ymddiswyddiad fel Archesgob Caergaint.
• 23 Tachwedd – Rygbi'r undeb: Cymru'n colli ei 12fed gêm yn olynol.
• 26 Tachwedd – Hizballah ac Israel yn cytuno ar gytundeb cadoediad.

• 1 Rhagfyr – Joe Biden yn maddau ei fab, Hunter Biden er i'w fab gael ei ganfod yn euog gan lys.
• 3 Rhagfyr
  • Netumbo Nandi-Ndaitwah yn ennill etholiad arlywyddol Namibia.
  • Arlywydd De Corea Yoon Suk Yeol yn ysgogi protestiadau mawr yn ei erbyn am iddo geisio deddf newydd: gorfodaeth milwrol.
• 7 Rhagfyr – Adfer Notre-Dame de Paris dros bum mlynedd ar ol cael ei ddifrodi'n drwn gan dan.
• 8 Rhagfyr – Yr Arlywydd Syria Bashar al-Assad yn ffoi o Damascus ar ôl cael ei ddymchwel.
• 13 Rhagfyr – Francois Bayrou yn dod yn Brif Weinidog Ffrainc.
• 14 Rhagfyr
  • Deddfwyr De Corea yn pleidleisio i ddechrau achos uchelgyhuddo yn erbyn ar Arlywydd Yoon Suk Yeol.
  • Seiclon Chido yn taro Mayotte.
• 15 Rhagfyr – Israel yn cyhoeddi y bydd yn cau llysgenhadaeth Gweriniaeth Iwerddon oherwydd protestiadau efawr yn erbyn hil-laddiad y Palesteiniaid gan Israel.
• 16 Rhagfyr – Canghellor yr Almaen Olaf Scholz yn colli pleidlais o hyder.

• Feeder – Black/Red^[17]
• Georgia Ruth – Cool Head^[18]
• Pádraigín Ní Uallacháin – Seven Daughters of the Sea - Seacht nIníon na Mara^[19]
• Charli XCX – Brat
• Beyonce – Cowboy Carter

• Lost Boys & Fairies gan Daf James, gyda Siôn Daniel Young.^[20]

• 4 Ionawr
  • Leah Owen, 70, cantores^[21]
  • Glynis Johns, 100, actores^[22]
  • David Soul, 80, actor a chanwr^[23]
• 6 Ionawr – Vaughan Hughes, 76, newyddiadurwr, cyflwynydd a chynhyrchydd^[24]
• 8 Ionawr – J. P. R. Williams, 74, chwaraewr rygbi'r undeb^[25]
• 11 Ionawr – Annie Nightingale, 83, darlledwraig radio^[26]
• 13 Ionawr – Stephen Laybutt, 46, pel-droediwr^[27]
• 17 Ionawr – Emyr Glyn Williams, 57, sylfaenydd labeli recordiau, ysgrifennwr a gwneuthuriwr ffilmiau^[28]
• 22 Ionawr – Elke Erb, 85, awdures a bardd^[29]
• 27 Ionawr – Gogi Saroj Pal, 78, arlunydd
• 28 Ionawr – Judith D. Sally, 86, mathemategydd
• 30 Ionawr – Chita Rivera, 91, actores^[30]

• 2 Chwefror – Ian Lavender, 77, actor^[31]
• 4 Chwefror – Barry John, 79, chwaraewr rygbi'r undeb^[32]
• 6 Chwefror
  • John Bruton, 76, cyn-Taoiseach Iwerddon^[33]
  • Seiji Ozawa, 88, arweinydd cerddorfa^[34]
• 12 Chwefror – Steve Wright, 69, troellwr^[35]
• 16 Chwefror – Alexei Navalny, 47, gwleidydd^[36]
• 18 Chwefror – Gwilym Tudur, 83, gwr busnes, ymgyrchydd ac awdur^[37]
• 19 Chwefror
  • Ewen MacIntosh, 50, actor^[38]
  • J. Beverley Smith, 92, hanesydd^[39]
• 25 Chwefror – Estella Leopold, 97, botanegydd^[40]
• 29 Chwefror – Brian Mulroney, 84, Prif Weinidog Canada^[41]

• 3 Mawrth – Edward Bond, 89, dramodydd
• 10 Mawrth – Karl Wallinger, 66, cerddor^[42]
• 17 Mawrth
  • Steve Harley, 73, canwr a cherddor^[43]
  • Morfydd E. Owen, 88, academydd^[44]
• 18 Mawrth
  • Zonia Bowen, 97, awdures a sefydlydd Merched y Wawr^[45]
  • Rose Dugdale, 81, terfysgwraig^[46]
• 23 Mawrth – Maurizio Pollini, 82, pianydd^[47]
• 28 Mawrth – Marian Zazeela, 83, arlunydd^[48]

• 1 Ebrill – Sylvia Fein, 104, arlunydd
• 4 Ebrill
  • Zsuzsa Ferge, 92, mathemategydd^[49]
  • Lynne Reid Banks, 94, awdures^[50]
• 5 Ebrill – Yr Athro Chris Williams, 61, academydd^[51]
• 8 Ebrill
  • Keith Barnes, 89, chwaraewr rygbi'r gynghrair^[52]
  • Peter Higgs, 94, ffisegydd damcaniaethol^[53]
• 9 Ebrill – Sheila Isham, 96, arlunydd
• 10 Ebrill – O. J. Simpson, 76, actor a bel-droediwr Americanaidd
• 11 Ebrill – Shigeharu Ueki, 69, pel-droediwr
• 13 Ebrill – Faith Ringgold, 93, arlunydd
• 15 Ebrill – Derek Underwood, 78, cricedwr^[54]
• 19 Ebrill – Leighton James, 71, pel-droediwr
• 23 Ebrill – George Baker, 88, pel-droediwr
• 27 Ebrill – C. J. Sansom, 71, awdur
• 30 Ebrill – Duane Eddy, 86, cerddor

• 9 Mai
  • Roger Corman, 98, cyfarwyddwr ffilm
  • Shirley Conran, 91, newyddiadurwr ac awdures^[55]
• 13 Mai – Alice Munro, 92, llenores
• 14 Mai – Owen John Thomas, 84, gwleidydd
• 22 Mai – David Wilkie, 70, nofiwr^[56]
• 29 Mai – Syr Mansel Aylward, 81, meddyg ac academydd^[57]

• 5 Mehefin – Michael Mosley, 67, meddyg o Sais^[58]
• 17 Mehefin – Claudia Williams, 91, arlunydd
• 18 Mehefin – Anouk Aimée, 92, actores o Ffrainc^[59]
• 20 Mehefin – Donald Sutherland, 88, actor
• 28 Mehefin – Audrey Flack, 93, arlunydd
• 29 Mehefin – Jacqueline de Jong, 85, arlunydd

• 1 Gorffennaf
  • Ismail Kadare, 88, nofelwr o Albania^[60]
  • June Leaf, 94, arlunydd
• 7 Gorffennaf – Ian Buckett, 56, chwaraewr rygbi'r undeb
• 11 Gorffennaf – Shelley Duvall, 75, actores
• 12 Gorffennaf – Ruth Westheimer, 96, therapydd
• 13 Gorffennaf
  • P. Buckley Moss, 91, arlunydd
  • Richard Simmons, 76, hyfforddwr ffitrwydd
• 18 Gorffennaf – Bob Newhart, 94, actor a digrifwr
• 19 Gorffennaf – Ray Reardon, 91, pencampwr snwcer^[61]
• 20 Gorffennaf – Moacir Rodrigues Santos, 54, pel-droediwr
• 23 Gorffennaf – Margaret Jones, 105, arlunydd
• 27 Gorffennaf – Edna O'Brien, 93, awdures
• 31 Gorffennaf – Ismail Haniyeh, 61, arweinydd Hamas

• 2 Awst – Alun Carter, 59, chwaraewr rhyngwladol rygbi'r undeb^[62]
• 9 Awst - Carl Bevan, 51, cerddor ac arlunydd
• 12 Awst - Maria Bianca Cita, 99, gwyddonydd
• 18 Awst - Alain Delon, 88, actor
• 22 Awst
  • Dewi 'Pws' Morris, actor, 76^[63]
  • Delwyn Williams, 85, gwleidydd a chyfreithiwr

• 5 Medi - Rebecca Cheptegei, athletwraig, 33
• 9 Medi
  • James Earl Jones, actor, 93
  • Caterina Valente, actores a chantores, 93
• 10 Medi - Michaela DePrince, dawnsiwraig, 29
• 18 Medi - Salvatore Schillaci, pel-droediwr, 59
• 22 Medi – Brian Huggett, golffiwr, 87^[64]
• 27 Medi – Fonesig Maggie Smith, actores, 89^[65]
• 28 Medi – Kris Kristofferson, canwr ac actor, 88^[66]
• 30 Medi - Ken Page, actor, cynhyrchydd a sgriptiwr, 70

• 7 Hydref - Emilio Gabaglio, 87, gwleidydd ac undebwr llafur
• 10 Hydref
  • Fleur Adcock, 90, bardd^[67]
  • Ethel Kennedy, 96, ymgyrchydd
• 12 Hydref - Alex Salmond, 69, gwleidydd, Prif Weinidog yr Alban
• 16 Hydref - Liam Payne, 31, canwr (One Direction)
• 17 Hydref
  • Mitzi Gaynor, 93, actores a chantores
  • Jeanne Socquet, 95, arlunydd
• 18 Hydref - Mahasen al-Khateeb, 31, arlunydd
• 29 Hydref - Teri Garr, 79, actores

• 2 Tachwedd - Janey Godley, 63, digrifwraig
• 3 Tachwedd - Quincy Jones, 91, arweinydd corau, cyfansoddwr a chynhyrchydd recordiau
• 4 Tachwedd - Olivera Nikolova, 88, awdures
• 6 Tachwedd - Dorothy Allison, 75, llenores^[68]
• 10 Tachwedd - Barbara Aland, 87, diwinydd
• 12 Tachwedd
  • Joanne Chory, 69, botanegydd
  • Timothy West, 90, actor^[69]
• 15 Tachwedd - Yuriko, y Dywysoges Mikasa, 101
• 20 Tachwedd - John Prescott, 86, gwleidydd, Dirprwy Brif Weinidog y Deyrnas Unedig
• 24 Tachwedd - Barbara Taylor Bradford, 91, nofelydd^[70]
• 25 Tachwedd - Eddie Stobart, 95, dyn busnes
• 28 Tachwedd - Janine Connes, 98, gwyddonydd

• 1 Rhagfyr - Terry Griffiths, 77, chwaraewr snwcer^[71]
• 10 Rhagfyr - Madeleine Arbour, 101, arlunydd
• 15 Rhagfyr - Thelma Adams, 86, menyw fusnes a ffermwraig
• 26 Rhagfyr
  • Manmohan Singh, 92, Prif Weinidog India
  • Geoff Wheel, 73, chwaraewr rygbi
• 27 Rhagfyr - Olivia Hussey, 73, actores
• 29 Rhagfyr
  • Gladys Afamado, 99, arlunydd a bardd
  • Jimmy Carter, 100, 39ain Arlywydd yr Unol Daleithiau

• Cemeg – David Baker^[72], Demis Hassabis a John M. Jumper
• Economeg – Daron Acemoglu, Simon Johnson a James A. Robinson^[73]
• Ffiseg: John J. Hopfield a Geoffrey E. Hinton^[74]
• Ffisioleg neu Feddygaeth – Victor Ambros a Gary Ruvkun^[75]
• Heddwch - Nihon Hidankyo
• Llenyddiaeth – Han Kang^[76]