Uztailaren 31
Uztailaren 31a gregoriotar egutegiaren urteko berrehun eta hamabigarren eguna da, 213.a bisurteetan. 153 egun falta dira urtea amaitzeko.
|
|
|
Gertaerak
Euskal Herria
- 1895 – Sabin Aranak Euzko Alderdi Jeltzalea (EAJ) sortzen du.
- 1959 – Euskadi Ta Askatasuna sortu zen.
- 1975 – ETAk, Francisco Exposito Camio taxi gidaria erail zuen Usurbilen.
Mundua
- 432 – Sixto III.a Aita Santu aukeratu zen.
- 1724 – Hyderabat estatua sortu zen Indian, Muhammad Shah Mogolen enperadoreak Mir Qamar-ud-din Khan bazkidea saritzeko. Qamar-ud-din Hyderabadeko lehen Nizam izan zen. 220 urtez existitu zen estatua, baina Indiaren independentziarekin batera desagertu zen.
- 1932 – Alemaniako hauteskundeetan Langile Alderdi Nazionalsozialistak (Alderdi nazia) hauteskunde irabazten ditu, baina gobernatzeko gehiengorik gabe.
- 1941 – Reinhard Heydrichek, SS-ko bigarren agintariak, T/179, Nº 461 dokumentua idatzi zuen, juduei buruzko Azken Soluzioa xehaztuz.
- 1972 – Motorman operazioa: Ipar Irlandan Britainiar Armadak Behin-behineko IRAren aurkako ekintza militar erraldoia gauzatu zuen.
- 2010 – Pakistan iparraldean egondako uholdetan 1.000 pertsona baino gehiago hil ziren.
Arte eta kultura
Euskal Herria
Mundua
- 1952 – Ivanhoe filma estreinatu zen, Richard Thorpek zuzendu eta Robert Taylor, Elizabeth Taylor, Joan Fontaine, George Sanders, Emlyn Williams, Felix Aylmer eta Finlay Currie aktoreek antzeztu zuten.
- 1987 – The Lost Boys ("Mutil Galduak") filma estreinatu zen, Joel Schumacherek zuzendu eta Jason Patric, Corey Haim, Kiefer Sutherland, Jami Gertz eta Corey Feldman aktoreek antzeztu zutelarik.
Zientzia eta teknologia
Euskal Herria
Mundua
Kirolak
Euskal Herria
- 2017ko Getxoko Zirkuitua: Carlos Barbero espainiarra garaile.
- 2018ko Getxoko Zirkuitua: Alex Aranburu gipuzkoarra garaile.
Mundua
Jaiotzak
Euskal Herria
- 1620 – Juan Ignazio Karrera Iturgoien, espainiar militar eta politikaria eta Carrera sendiaren sortzailea Txilen, Alegian (h. 1682).
- 1761 – Bertrand Pelletier, lapurtar kimikari eta farmazialaria (h. 1797).
- 1883 – Concepcion Gangoiti, gerraurreko maistra eta irakaskuntza-ekintzailea.
- 1900 – Ignacio Artamendi, Artamendi II.a, bizkaitar pilotaria (h. 1953).
- 1903 – Juan Bautista Kortajarena, Batista Ondartza, gipuzkoar bertsolaria (h. 1992).
- 1918 – Jaime Kerexeta, euskal idazle eta itzultzailea (h. 1998).
- 1931 – Johañe Epherre, zuberoar euskaltzale eta elizgizona (h. 2004).
- 1933 – Iñaki Alkiza, euskal herritar futbolari, Errealako presidente eta politikari abertzalea (h. 2023).
- 1939 –
- Rafael Mendiluce, euskal herritar futbolari eta entrenatzailea (h. 2014).
- Ignacio Zoco, nafar futbolaria (h. 2015).
- 1942 –
- Juan Mari Arzak, gipuzkoar sukaldaria, mundu osoan garrantzitsu eta arrakastatsua.
- Iñaki Barrenetxea Espiga, Bizkaiko Txirrindularitza Federakundearen lehendakaria (h. 2020).
- Jaime Ignacio del Burgo, Nafarroako Gobernuko lehendakari ohia.
- 1946 – María Teresa Lozano, nafar matematikaria, topologian eta geometrian aditua.
- 1948 – Iñaki Pérez Beotegi, Wilson, arabar ETAkidea eta politikaria, Luis Carrero Blanco hil zuen Ogro operazioan parte hartu zuena (h. 2008).
- 1949 – José Ignacio Madariaga, bizkaitar futbolaria ohia.
- 1950 –
- Inaxio Kortabarria, Errealeko gipuzkoar futbolari ohia.
- Blanca Roncal, PSE-EEko nafar politikaria.
- 1953 – Iñaki Nuñez, arabar zinema zuzendaria, gidoigilea eta ekoizlea.
- 1961 – Bittor Elizagoien, nafar bertsolaria.
- 1962 – Juan Antonio Ibáñez, nafar txirrindulari ohia.
- 1970 – Alejo Mancisidor, gipuzkoar tenislari ohia eta entrenatzailea.
- 1971 – Olatz Altuna Zumeta, gipuzkoar soziologo eta soziolinguista.
- 1973 – César Gálvez, gipuzkoar futbolari ohia.
- 1977 – Alex Tello, gipuzkoar aktorea.
- 1983 – Ibon Díez, bizkaitar futbolaria.
- 1985 – Iñaki Larralde, nafar pilotari ohia.
- 1989 –
- Garikoitz Bravo, gipuzkoar txirrindularia.
- Laura Pardo, arabar saskibaloi jokalaria.
- 1990 – Alice Waddington, bizkaitar zinema zuzendari eta gidoilaria.
- 1991 – Jon Gondán, nafar politikaria, Zizur Nagusiko alkatea.
- 1997 – Eriz Cerezo, bizkaitar aktorea, ekoizlea, komunikatzailea eta kazetaria.
Mundua
- 1396 – Filipe III.a Borgoinakoa, Borgoinako dukea (h. 1467).
- 1527 – Maximiliano II.a, Germaniako Erromatar Inperio Santuko enperadorea (h. 1576).
- 1754 – Bon Adrien Jeannot de Moncey, frantziar militar eta politikaria (h. 1842).
- 1766 – Rafael García Goyena, Guayaquilgo idazle, poeta eta jurista (h. 1823).
- 1773 – Teresa Cabarrús, Madame Tallien, Frantziako Iraultzako heroia (h. 1835).
- 1774 – Diodata Saluzzo Roero, italiar idazlea (h. 1840).
- 1800 – Friedrich Wöhler, alemaniar kimikaria (h. 1882).
- 1803 – John Ericsson, suediar ingeniari eta asmatzailea (h. 1889).
- 1818 – Joaquim Rubió i Ors, kataluniar olerkaria (h. 1899).
- 1831 – Helen Taylor, ingeles feminista, idazlea eta aktorea (h. 1907).
- 1835 – Henri Brisson, Frantziako lehen ministroa (h. 1912).
- 1839 – Ignacio Andrade, Venezuelako presidentea (h. 1925).
- 1843 – Peter Rosegger, alemanezko austriar idazlea (h. 1918).
- 1844 – Léon Augustin Lhermitte, frantziar margolaria (h. 1925).
- 1854 –
- Arthur Barclay, Liberiako presidentea (h. 1938).
- José Canalejas, espainiar politikaria (h. 1912).
- 1857 – Ernest Chuard, Suitzako presidentea (h. 1942).
- 1875 – Jacques Villon, frantziar margolaria (h. 1963).
- 1883 – Erich Heckel, alemaniar margolari eta grabatzailea (h. 1970).
- 1886 – Constant Permeke, belgikar margolari eta eskultorea (h. 1952).
- 1889 – Frans Masereel, flandriar margolari, artista grafiko eta eleberrigilea (h. 1972).
- 1890 – Víctor Casas, galiziar politikari, antzezle eta kazetaria (h. 1936).
- 1901 – Jean Dubuffet, frantziar margolaria, marrazkigilea eta idazlea (h. 1985).
- 1912 – Milton Friedman, estatubatuar ekonomialari eta intelektuala, 1976ko Ekonomiako Nobel Saria (h. 2006).
- 1914 – Louis de Funès, frantziar aktorea (h. 1983).
- 1918 –
- Paul D. Boyer, estatubatuar biokimikari eta kimika irakaslea, 1997ko Kimikako Nobel Saria (h. 2018).
- Hank Jones, estatubatuar jazz pianista eta musikagilea (h. 2010).
- 1919 – Primo Levi, italiar idazlea (h. 1987).
- 1921 –
- Julieta Pinto, Costa Ricako idazlea (h. 2022).
- Antunes da Silva, portugaldar kontakizun-idazle eta olerkigilea (h. 1997).
- 1923 –
- Stephanie Kwolek, poloniar-estatubatuar kimikaria, Kevlarraren asmatzailea (h. 2014).
- Ana Mariscal, espainiar aktore, zuzendari eta ekoizlea (h. 1995).
- 1924 –
- Geraldine Doyle, Bigarren Mundu Gerrako pertsonaia ikonikoa (h. 2010).
- Daniel Verstraete, belgikar-hegoafrikar elizgizona.
- 1926 – Hilary Putnam, estatubatuar filosofoa (h. 2016).
- 1927 – Cecilia Mangini, italiar zinemagile dokumentalista, gidoilaria eta argazkilaria (h. 2021).
- 1931 – Ivan Rebroff, alemaniar abeslaria, aparteko ahots tartean abesteko gai zena (h. 2008).
- 1932 – John Rogers Searle, estatubatuar filosofoa.
- 1933 – Cees Nooteboom, herbehereetar idazle eta itzultzailea.
- 1935 – Geoffrey Lewis, estatubatuar aktorea (h. 2015).
- 1936 –
- Boniface Alexandre, Haitiko presidentea (h. 2023).
- Jorge Sanjinés, boliviar zinema-zuzendaria.
- 1940 – Fleur Jaeggy, italierazko suitzar idazlea.
- 1942 – Modibo Keita, Maliko lehen ministroa (h. 2021).
- 1943 – Paquita Sauquillo Pérez del Arco, espainiar abokatua eta politikaria.
- 1944 –
- Eugenio Aguirre, euskal jatorriko mexikar idazlea.
- Geraldine Chaplin, britainiar aktorea.
- Robert C. Merton, estatubatuar ekonomilaria, 1997ko Ekonomiako Nobel Saria.
- 1945 – Germano Almeida, caboverdetar idazlea.
- 1947 – Richard Griffiths, ingeles aktorea (h. 2013).
- 1949 – Valeriu Muravschi, Moldaviako lehen ministroa (h. 2020).
- 1951 – Evonne Goolagong, australiar tenislari ohia.
- 1956 – Michael Biehn, estatubatuar aktorea.
- 1958 – José Luis Centella, espainiar politikaria, Espainiako Alderdi Komunistako presidente ohia.
- 1962 – Wesley Snipes, estatubatuar aktorea.
- 1964 – Jean-Paul Vonderburg, suediar futbolari ohia.
- 1965 –
- Pat Finn, estatubatuar aktore eta telebista aurkezlea.
- J. K. Rowling, britainiar idazlea, Harry Potter seriearen egilea.
- 1966 – Yoshiyuki Matsuyama, japoniar futbolari ohia.
- 1967 –
- Nina Bouraoui, frantziar nobelagile eta konpositorea.
- Elizabeth Wurtzel, estatubatuar idazlea eta kazetaria (h. 2020).
- 1969 – Antonio Conte, italiar futbolari ohi eta entrenatzailea.
- 1971 – Elivélton, brasildar futbolari ohia.
- 1973 –
- Richart Báez, paraguaiar futbolari ohia.
- Henk Vogels, australiar txirrindulari ohia.
- 1974 –
- Emilia Fox, britainiar aktorea.
- Yuta Abe, japoniar futbolari ohia.
- 1976 –
- Shigenori Hagimura, japoniar futbolari ohia.
- Paulo Wanchope, costarricar futbolari ohia.
- 1982 – Anabel Medina Garrigues, espainiar tenislari ohia eta entrenatzailea.
- 1984 – Marie Cherrier, frantziar kantautore, abeslari eta musikaria.
- 1985 – Brimin Kipruto, kenyar atleta, 3.000 metroko hesi-lasterketan espezialista.
- 1986 –
- Alba Carrillo, espainiar modelo eta telebista aurkezlea.
- Nikola Vujadinović, serbiar futbolaria.
- 1989 –
- Viktoria Azarenka, bielorrusiar tenislaria.
- Loujain al-Hathloul, emakumeen eskubideen aldeko saudiarabiar aktibista.
- Zelda Williams, estatubatuar aktorea.
- 1990 – Besart Abdurahimi, mazedoniar futbolaria.
- 2003 – Txell Alarcón, kataluniar saskibaloi jokalaria.
Heriotzak
Euskal Herria
- 1556 – Ignazio Loiolakoa, Jesusen Lagundiaren sortzailea (j.1491).
- 1624 – Antonio Nabarro Larreategi, Filipe III.a Espainiakoaren gipuzkoar idazkaria (j. 1554).
- 1916 – Mariano Mendigatxa, Bidankozeko nekazaria, Bonaparteren eta Azkueren berriemailea (j. 1832).
- 1936 – Prudentzio Gerekiz, Prudencio de la Cruz, bizkaitar apaiz trinitarioa, Andújarren fusilatua (j. 1883).
- 1967 – Ubaldo Uhalde, Izaba udalerriko Erronkariera euskalkiaren gizonezko azken hiztuna.
- 1975 – Francisco Expósito, gipuzkoar txirrindularia, ETAk eraila (j. 1921).
- 1982 – Severiano Goiburu, euskal herritar futbolari eta pilotaria (j. 1906).
- 1984 – Andoni Arrizabalaga, bizkaitar ETAkide historikoa, Mont Blancen (j. 1941).
- 1988 – André Navarra, lapurtar txelo jole eta irakaslea, mundu mailako ospea lortu zuena, Sienan (j. 1911).
- 2003 – Javier Garro, nafar dentista eta Osasunako presidentea (j. 1933).
- 2017 – Kepa del Hoyo, bizkaitar ETAkidea, bihotzekoak jota Badajozeko espetxean (j. 1970).
- 2018 – Philippe Dreyfus, frantziar informatika aitzindaria, Biarritzen (j. 1925).
- 2020 –
- André Darrieussecq, lapurtar errugbilaria (j. 1947).
- Joan Mari Torrealdai, euskal idazle, euskaltzain, kazetari eta soziologoa (j. 1942).
- 2023 – Jon Etxabe, gipuzkoar ETAkide, apaiz, politikari eta idazlea (j. 1933).
Mundua
- 1527 – Anna Swenonis, suediar eskuizkribu argitzailea.
- 1564 – Luis de Velasco, espainiar noble eta politikaria, Nafarroako erregeordea (j. 1511).
- 1693 – Willem Kalf, herbeheretar margolaria (j. 1619).
- 1750 – Joanes V.a Portugalgoa, eskuzabala, Portugalgo erregea (j. 1689).
- 1762 – Luis Vicente de Velasco, Espainiako Itsas Armadako komandantea, errege ontzien kapitain bezala nabarmendua (j. 1711).
- 1784 – Denis Diderot, frantziar idazle eta filosofoa (j. 1713).
- 1849 – Sándor Petőfi, hungariar poeta (j. 1823).
- 1875 – Andrew Johnson, Ameriketako Estatu Batuetako 17. Presidentea (j. 1808).
- 1886 – Franz Liszt, hungariar musikagilea (j.1811).
- 1914 – Jean Jaurès, frantziar buruzagi sozialista (j. 1859).
- 1942 – Francis Younghusband, britainiar militar, esploratzaile eta idazlea (j. 1863).
- 1944 – Antoine de Saint-Exupery, frantziar idazle eta hegazkinlaria (j. 1900).
- 1958 – Eino Kaila, finlandiar filosofo, kritiko eta irakaslea (j. 1890).
- 1959 – Germaine Richier, frantziar eskultorea (j. 1902).
- 1963 – Leopoldo Eijo, galiziar apezpiku eta idazlea, Gasteizko apezpiku izandakoa (j. 1878).
- 1967 – Margaret Kennedy, ingeles idazlea (j. 1896).
- 1972 –
- Alfons Gorbach, Austriako kantzilerra (j. 1898).
- Paul-Henri Spaak, Belgikako lehen ministroa (j. 1899).
- 1977 – Giuseppe Castellano, italiar jenerala (j. 1893).
- 1978 – Werner Finck, alemaniar aktore, kabareteko artista, eta idazlea (j. 1902).
- 1979 – Karl Bouda, alemaniar euskalaria (j. 1901).
- 1981 – Omar Torrijos, panamar militarra eta politikaria (j. 1929).
- 1984 – Paul Le Flem, frantziar musikagilea (j. 1881).
- 1993 – Balduin I.a Belgikakoa, Belgikako erregea (j. 1930).
- 1998 – Serge Golovine, monakoar ballet-dantzaria (j. 1924).
- 2001 – Francisco da Costa Gomes, Portugalgo presidentea (j. 1914).
- 2003 – Guido Crepax, italiar komikigilea (j. 1933).
- 2004 –
- Laura Betti, italiar aktorea (j. 1927).
- Líber Seregni, uruguaitar militarra eta politikaria (j. 1916).
- 2005 – Wim Duisenberg, herbeheretar ekonomista eta politikaria, Europako Banku Zentralaren lehen lehendakaria (j. 1935).
- 2009 –
- Mary Carrillo, espainiar aktorea eta Hurtado ahizpen ama (j. 1919).
- Bobby Robson, ingeles futbolari eta entrenatzailea (j. 1933).
- 2012 – Gore Vidal, estatubatuar idazlea (j. 1925).
- 2016 –
- Gwynn ap Gwilym, galestar poeta, idazle eta argitaratzailea (j. 1955).
- Chiyonofuji Mitsugu, japoniar sumolari handia (j. 1955).
- 2017 – Jeanne Moreau, frantziar aktore, zuzendari eta abeslaria (j. 1928).
- 2020 – Alan Parker, ingeles zinema zuzendaria, ekoizlea, gidoigilea eta aktorea (j. 1944).
- 2022 –
- Mónica Domínguez Blanco, espainiar kazetaria, bidaietako-kazetari gisa nabarmendua (j. 1984).
- Fidel Ramos, Filipinetako presidentea (j. 1928).
- Bill Russell, NBAko estatubatuar saskibaloi-jokalaria, inoizko hoberenetarikoa (j. 1934).
- Aiman al-Zawahiri, egiptoar medikua eta Al Kaida erakunde terrorista islamistaren burua (j. 1951).
- 2023 – Surat Huseynov, Azerbaijango lehen ministroa (j. 1959).
Jaiak eta urteurrenak
El Salvador: Kazetariaren Eguna.- San Inazio eguna: Gipuzkoa eta Bizkaiko santu zaindaria.
- Sehaska egutegiko izendegia: Iñaki, Iñake, Inazio, Iñaxio eta Loiola.
Kanpo estekak
| Urteko hilak | ||
|---|---|---|
|
Urtarrila • Otsaila • Martxoa • Apirila • Maiatza • Ekaina • Uztaila • Abuztua • Iraila • Urria • Azaroa • Abendua | ||