Benin

Flag of Benin
Flag of Benin -Kwoci Peynan（貝南國旗）

Benin（貝南）

Gaga kska Meycow ka Benin, 9 30 N, 2 15 E ka gaga na nniqan.

Kana ka knlbangan na o 112,622 sq km（hangan na o Tg102）

(knlbanga dxgal o 110,622 sq km, knlbangan qsiya o 2,000 sq km).

Kana ka sejiqun o niqan 10,741,458 hiyi.

Gaga Porto-Novo ka pusu alang paru, jiyax 1 idas 8 ka jiyax skrayan klwaan.

Manu ka dxgal Benin ga wada sugan 31.30% ka dxgal qpahan, 40% ka dxgal bbuyu, rahuq dxgal do niqan 28.70% na.

Bukung klwaan ta sayang o kiya ka Patrice Talon, pnaah hngkawas2016 idas 5 jiyax 1pnrajing kmlawa klwaan.

File:Coat of arms of Benin.svg-Kwohwey.(國徽）
File:Location Benin AU Africa.svg-Ida nkiya nniqan lnglungay.(自然地理位置）

cinkhulan sa knita’ sa brbiru’

Ris (歷史)

Awyotikwo ka ckcka 17 seyki dhuq thiti 18 seyki quri nniqan tuiril Ahweyrika pusu spruwan bay knlwanan, hiya ka dmudul qmlahang Nayciriya mi Peynan mi Twoko seyji, qmlahang duma Ahweyrika wangkwo uri, kiya ka Tahomey wang kwo pnhiyu Hongcu. 15 seyki knrmux ssiyaw ucilung pbari mapa quli, 17 seyki pnrdingan daya brnux Apomey ka Tahomey seyki pnrdingan daya brnux Apomey ka Tahomey wangkwo u wada kndudul mquri turahuc nniqn ssiyaw ucilung Kngkawas 1851 wada kndudul knrmux mangal Hwaransi, kngkawas 1894 1894 wada dxral mutnqliyan Hwaransi, kngkawas 1904 wada ptumal Hwasu tuiril Ahweyrika. Kngkawas 1958 wada muknghokwo ckcka pnspuwan qbubur Hwaransi, kngkawas 1960 idas 8 diyax 1 wada pusa kari dukuricu ka Tahomey konghokwo, muwaya bay soto Macya u mniq kngkawas 1963 cida iyux dmuwi biyax heytay muda mdakar muruc pnsliyan knciyuk tmhri, kiya mi hiya nanaq ka wada spoxun. Bukuy hheytay daw subway mnuyas sediq ka muda dmudul seyji, dhuq kngkawas 1972 mnhdu, pnrdingan dhuq bukuy u mn5 muda knciyuk tmhri seyhu, mn6 muda knpriyux ka bukung mqlahang. Kiya mi kngkawas 1970 smalu waya tturu bukung nniqan alang ka mkdha kngkawas u msriyux phiyun soto, wada muda nou kluwanan uuda mi uka balay brahan ka so niyi muda, ana so kiya u ini pndungus ka ddaun. Dhuq 1972 idas 10 diyax 26 Koreyku congsyaw ka rmading mtutuy knciyuk tmhri, wada knpriyux kana ka uuda seyji, prading dmuwi Maryey cuyi, kngkawas 1975 idas 12 diyax 1 wada knpriyux hangan Peynan Jnmin Konghokwo, dmudul hheytay ka dmuwi biyax.

Kngkawas 1989 idas 12 diyax 7 alaw mptakun ka keyjay da mi, pusa kari malix Maryey  cuyi; kngkawas 1990 idas 3 diyax 1 wada  knpriyux hangan knklwanan Peynan konghokwo dungan.

Tiri (地理)

Wa mniq tuiril Ahweyrika ka Peynan,  turahuc u mqurii Tasiyang, tunarac u lmutuc Naciriya,  tunarac daya u mssqapah   Niju, tuiril  daya u mssiyaw Pucinahwaso, tuiril u mayus Toko. Kana bay qnlbangan dxral  pa 114,763 pinghwang kongr

Singcgn-cyuhwa (行政區劃)

Cutyawmu: Peynan singcng cyuhwa.

Peynan u dmuwi sng, keyng(su), cn, cwen sspac singcng cyuhwa qmlahang, ici singcngcyu, kngkawas 1999 daw wada psuwan 12 ici singcngcyu (sng, kari Hwaransi :départements ), 77 ka keyng (su, 67 ka keyng, 10 ka su).

Cngc (政治)

Rikisi Peynan u mnuda 7 keyngpo, keyngpo saya u pnuda kongmin topyaw kngkawas 1990 idas 12 diyax 2 kndadax; keyngpo saya u puwaya “phiyu kingal knlwanan mincu twoyeynhwa mi muru waya”, mmuda psanak singcng, rihwa mi suhwa kiya mi pnwaya soto. Seyngkyo soto mi gikay seyngkyo o u psnakun muda, mrima kngkawas mntxan, gikay u 83 hiyi ging, soto ka tunux seyhu mi bukung knlwanan.

Cingci (經濟)

Peynan ka knlwanan kana jeynseykay u ini hari dayi tnburah qmpah. Kngkawas 2016 kana nngalan kana sediq knlwanan u mpdhuq 83 oku pila Amirika, txtaxa sediq u 745 balay pila Amirika. Scuqi sntama qpahun pnwalang Alaw ka quri nniqan tunarac uniqan mbiyax bay aalang wangkwo, kndadax kndadaxcbiyaw daw smruwa muda ppwaluk sediq Oco, so kiya wadaini biyaw cwanyeyhwa ka keyjay qpahun pnwalang,ukabrahan sntama dhiya nanaq pttuku.Nniqan tunarac mi Tahomey tubaraw brnux u phuma qhuni yosksi ngengalan dha hbangan. Hiyi skssik mi biyuq skssik ka pusu bay bbriyun dha mquri knlwanan icil, tukubeycu na biyuq skssik ka ou bay huroposu(1.7%-2%). Phuma pnwalang uuqun u niqan suyu mi bunga qhuni mi bunga mi lhngay mi kuras mi canto mi trabus. Ini dukuricu brah ka Peynan u, duma bbeyhing libu pnhmanan u niqan knbeyhing bay koba biyuq skssik. Kana knlwanan u niqan so niyi koba, nngalan tnkawas  biyuq skssik u 20000, twen biyuq skssik. Babaw dukuricu ka Peynan daw wada ngalan knlwanan ka bbeyhing libu pnhmanan mi koba, kiya ka kndudul mlih ka nngalan, spuda dnyawan Cyokoku mi Suryeyn daw wada knhuway mrana dungan. Niqan dha koba ka dmuwi biyuq skssik smmalu seyking, ou ka koba smmalu yeykan.

Knhbrawan sediq (人口)

Kngkawas 2002 cida knhbrawan hiyi sediq u 660 knbkiyan hiyi, kangkawas 2013 cida u hmrinas 10 kbkuy knbkiyan hiyi  kngkawas 2015 u ya bay 10 kbkuy 88 knbkiyan hiy pusu bay mssli nniqan turahuq kngkawas 2000 u mrana 2.8% ka knhbrawan hiyi sediq. Kana knlwanan pa niqan 60 sngari minjoku, knhbaraw bay  hiyi minjoku u Hong joku, ya bay 170 knbkiyan hiyi sediq pprngaw kari Hong joku(kngkawas 2001); kiya mi  niqan ka Ojupa wenhwacyun(120  knbkiyan hiyi)mi Aka joku(60 knbkiyan hiyi) mi Paripa joku (46 knbkiyanhiyi) mi Ayiju joku (33 knbkiyan hiyi)mi Hura joku（31 knbkiyan hiyi）mi Kang joku (24 knbkiyan hiyi). Nniqan Nanhwang kang cyu hiya u niqan ini khbaraw llutuc quli Pasi. Niqan uri ka ini khbaraw sediq Hwaransi mi sediq Asia, pusu bay u sediq Ripanen mi sediq Cyokoku mi sediq Into.

Snhiyan knlwanan Peynan pa Hutukyo, niqan 60% sediq knlwanan ka snluhay; ya bay 20% ka snluhay Kiristokyo, 15% ka snluhay Isrankyo. Kari dduwi  seyhu u kari Hwaransi, knhbrawan bay kari mi srngaw bay kana sediq knlwanan u kari Hwang mi kari Yeyruba mi kari Paripa. Hbaraw  bay sediq  Peynan u uxay mnuyas sapah piyasan kiya mi  ini kla mita patas. Kngkawas 2000, ssnaw u 431% ka ini kla mita patas, qqridin u 75.3% ka ini kla mita patas. Kngkawas 2001, knhbrawan mnuyas laqi ttiring u 89%, kiya mi mnuyas  laqi qridin ttiring u 73%  balay. Niqan dha  sapah piyasan tubeyhing ka  Peynan, kiya ka sapah piyasan tubeyhing Apomey  Karawey (ida bay sapah  piyasan tubeyhing Peynan han) mi sapah  niqan mbiyax bay aalang wangkwo, kndadax cbiyaw daw smruwa muda ppwaluk sediq Oco, so kiya wada ini biyaw  cwanyeyhwa ka  keyjay qpahun piyasan tubeyhing Paraku, kiya mi  niqan sapah piyasan cisu mi cwanko  u 112, sapah  piyasan ipang tuckcka u ya bay 246, sapah piyasan ttiping u 3558.  

Pusu pnyahan(參考資料)

Nhdanan bay bnrahan matas qqtanan niyi u kngkawas 2020  idas 4 diyax  6(tukingal diyax iyax sngayan) 04:17.