Benin

Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Mestreechs. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.

Benin (officieel République du Bénin) is e land in Wes-Afrika, ten zuie ligkend aon de Atlantische Oceaan, en wijer grenzend aon Togo, Burkina Faso, Niger en Nigeria. Hoofstad is Porto-Novo, meh de regering zit in Cotonou. Ander stei zien Abomey, Parakou en Djougou. Benin stoont vreuger bekind oonder de naom Dahomey.

Bestuurleke indeiling

Benin is ingedeild in twelf departeminte:

• Alibori
• Atakora
• Atlantique
• Bourgou
• Collines
• Donga
• Kouffo
• Littoral
• Mono
• Oueme
• Plateau
• Zou

Demografie

De bevolking vaan Benin is verdeild in mie es zesteg etnische grope, oonderverdeild nao taol. Oongeveer 60% huurt bij de Ewe (die e paar taole umvatte; daovaan is 't Fon de veurnaomste); wijer gif 't sprekers vaan 't Bariba, Atakora en 't Yoruba. Officieel taol is daan ouch 't Frans, wat es cultureel neutraol te book steit.

D'n islam (in 't noorde) en 't christendom (in 't zuie) zien veurnaoms religies. Me hingk evels op 't platteland nog vrij massaol de traditioneel religies aon; oongeveer de hèlf vaan de ganse bevolking deit dit nog. De cultus vaan de voodoo kump volges gelierde oorsprunkelek oet 't riek Dahomey.

Historie

In de Vreugmodernen Tied oontwikkelde 't keuninkriek Dahomey ziech op 't groondgebeed van 't modern Benin. Door vereuveringe vaan talloze aander stamme breide 't ziech ummer wijer oet. Vaan de vieftiende tot de achtienden iew woorte heivaandan slaove geëxporteerd, lede vaan euverwonne stamme, te koup gestèld door de keuning vaan Dahomey aon veural de Portugeze en de Hollenders. Die hadde kolonies aon de kös en ambieerde gein vereuvering vaan 't binneland.

Dat woort aanders wie in de negentienden iew de Franse binnevele. In deen tied veel 't riek vaan Dahomey ouch lankzaam oeterein en zoe lökden 't de Franse in 1892 't land gans te bezètte, en in 1899 deil te make vaan Frans Wes-Afrika. In 1958 woort 't land otonomie gegeve, in 1960 woort 't gaans oonaofhenkelek.

De oonaofhenkelekheid brach etnische oonrös mèt ziech mèt en de volgende twelf jaor beleefde 't land versjeie coups en intern conflicte. In 1972 greep militair Mathieu Kérékou de mach. Heer stiechde 'n marxistische staot en herneumde in 1975 't land tot Benin. In 1979 oontboond heer de militair regering en sjreef heer weer verkezinge oet; heer euverleefde evels, mèt of zoonder fraude, alle verkezinge tot heer in 1991 verslage woort. 't Land waor inmiddels in 'n economische crisis gekoume en Kérékou heet 't marxistisch systeem aof mote sjaffe. In 1996 kaom heer obbenuits aon de mach en deeskier beheelt heer die tot noe. Benin is daodoor relatief welvarend en politiek stabiel.