Janoary

Ny Janoary no volana voalohany amin' ny kalandrie gregôriana sy joliana, ary voalohany amin' ny volana fito misy 31 andro. Ny andro voalohany amin' io volana io no atao hoe "andron' ny taom-baovao". Izy no volana mangatsiaka indrindra any amin' ny ila-bolantany avaratra (volana faharoa amin' ny ririnina) ary volana mafana indrindra any amin' ny ila-bolantany atsimo (volana faharoa amin' ny fahavaratra). Any amin' ny ila-bolantany atsimo, ny volana Janoary dia mitovy amin' ny volana Jolay any amin' ny ila-bolantany avaratra raha ny fizaràn-taona no heverina.

Fiforonan-teny

Avy amin' ny teny latina hoe januarius (izay azo soratana hoe ianuarius koa), avy amin' ny anaran' ny andriamanitra rômana iray Janosy (Janus), andriamanitry ny fiandohana sy ny fiafarana, ny safidy, ny fanalahisy. Tamin' ny Andro Taloha, izy no volana faha 11 anatin' ny tetiandro rômana.

Tantara

Fiaviany

Tany am-boalohany, ny tetiandro rômana dia nisy 10 volana, izany hoe 304 andro; ny 61 andro amin' ny ririnina dia tsy misy volana mifanandrify aminy. Tamin' ny taona 713 tal. J.K., ilay mpanjaka malaza atao hoe Noma Pômpilio (Numa Pompilius) dia lazaina fa nanampy ny volana Janoary sy Febroary, ka nanitatra ny taona ho 365 andro.

Halavany

Ao amin' ny tetiandron' i Noma sy ny tetiandro repoblikana rômana, ny volana Janoary dia misy 29 andro. Nitondra 31 andro izy amin' izao fotoana izao nanomboka tamin' ny nampidirana ny tetiandro joliana.

Fiandohan' ny taona

Ny volana Marsa no volana voalohany tao amin' ny tetiandro rômanina tamin' ny Andro Taloha. Ny Janoary no nisolo ny volana Marsa tamin' ny andron' i Numa Pompilius, na tamin' ny fanapahan' ny Decemviri manodidina ny 450 tal. J.K. Na izany aza, ny taona rômana dia fantatra amin' ny alalan' ny kônsola roa, izay nandray ny fahefana tamin' ny 1 Mey sy 15 Marsa talohan' ny taona 153 tal. J.K., avy eo ny 1 Janoary taorian' io daty io.

Tamin’ ny Andro Antenatenany, ny firenena kristiana rehetra dia nampiasa ny tetiandro joliana ary manomboka ny fanisana ny taona amin’ ny andro fetim-pivavahana lehibe, toy ny 25 Desambra (fomban' ny Fahaterahan’ i Jesoa), ny 25 Marsa (fomba flôrentina na fomban’ ny Fanambàrana ny hahaterahan' i Jesoa), eny fa na dia amin' ny Paska (fomban' ny Paska) toy ny tany amin’ ny faritra frantsay sasany.

Na izany aza, ny tetiandro tamin' ny Andro Antenatenany dia manohy mampiseho ny taona araka ny fomba amam-panao rômana, amin' ny tsanganana miisa roa ambin' ny folo manomboka amin' ny Janoary ka hatramin' ny Desambra. Any Frantsa, ny volana Janoary no volana voalohany tamin' ny nanapahan’ ny mpanjaka Charles IX, tamin’ ny alalan’ ny Didin’ i Roussillon tamin’ ny taona 1564, fa hanomboka amin' ny 1 Janoary ny taona. Ny papa Gregôrio XIII dia nanitatra izany fepetra izany ho an’ ny tany kristiana rehetra tamin’ ny fandraisana ny ny tetiandro gregôriana tamin’ ny taona 1582.

Ireo zava-nitranga tamin' ny Janoary

Jereo koa

• Tetiandro
• Tetiandro malagasy
• Tetiandro gregôriana
• Volana ao anatin' ny taona: Janoary, Febroary, Marsa, Avrily, Mey, Jona, Jolay, Aogositra, Septambra, Ôktôbra, Nôvambra, Desambra.
• Fizaràn-taona