Le Corbusier

Le Corbusier (fæddur Charles-Édouard Jeanneret-Gris, 6. október 1887; dáinn 27. ágúst 1965) var svissneskur arkitekt, hönnuður, myndlistarmaður, skipulagsfræðingur og einn af frumkvöðlum módernismans í arkitektúr. Hann fæddist í Sviss en gerðist franskur ríkisborgari árið 1930. Meðal frægustu verka hans eru Villa Jeanneret og Villa Savoye í París og fjölmargar byggingar í Ahmedabad og Chandigarh á Indlandi. Le Corbusier vann líka borgarskipulagið fyrir Chandigarh. Hann sat auk þess í nefnd arkitekta sem hönnuðu Höfuðstöðvar Sameinuðu þjóðanna í New York. Árið 2016 voru 17 byggingar eftir Le Corbusier í 7 löndum settar á Heimsminjaskrá UNESCO. Le Corbusier vann mörg af sínum þekktustu verkum í samstarfi við frænda sinn, arkitektinn Pierre Jeanneret.

Verk Le Corbusier gengu út á að finna leiðir til að hýsa fólk í sístækkandi borgum án þess að fólk þyrfti að búa við þrengsli og ljós- og loftleysi sem einkenndu mörg eldri hverfi. Einkenni á hönnun hans er notkun járnbentrar steinsteypu til að skapa léttleika í stórum íbúðablokkum sem eru umkringdar opnum grænum svæðum. Hann hafði mikil áhrif á arkitektúr um allan heim á eftirstríðsárunum sem víða einkenndust af mikilli fólksfjölgun í borgum. Hugmyndir hans hafa verið gagnrýndar fyrir að líta framhjá sögulegri, félagslegri og menningarlegri vídd borga og fyrir að auka á félagslegan ójöfnuð.

Æviágrip

Le Corbusier fæddist í bænum Le Chaux-de-Fonds í svissnesku Júrafjöllunum en þar er mikil framleiðsla á klukkum. Faðir Le Corbusiers vann við að skreyta og grafa í klukkur og sonurinn ætlaði að feta sömu braut. Hann hóf nám í listaskóla bæjarins og tók að þjálfa sig í bæði leturgreftri og skreytingum. Hann sýndi snemma mikla hæfileika sem teiknari og var áhugasamur um myndlist. Það var þó ekki fyrr en listmálarinn og myndhöggvarinn Charles L´Eplattenier, kennari við listaháskólann, vakti áhuga hans á arkitektúr sem Le Corbusier lét sér detta í hug að hann myndi eiga eftir að sinna öðru en klukkum í framtíðinni.

Tæplega átján ára gamall fékk hann sitt fyrsta verkefni, að hanna og smíða villu fyrir einn af kennurum listaskólans. Þremur árum síðar hafði hann hannað tvær villur til viðbótar í Le Chaux-de-Fonds. Sem ungur listaskólanemi varð hann fyrir miklum áhrifum af nýjum stefnum og straumum á listasviðinu og var bæði þekktur sem listmálari og myndhöggvari þótt arkitektúrinn yrði hans aðalstarf.

Næstu árin ferðaðist hann mikið um, fór meðal annars til Ítalíu, Ungverjalands, Austurríkis, Frakklands og Þýskalands og hitti fræga hönnuði sem höfðu mikil áhrif á hann. Fyrstu teikningar að hinum svokölluðu dóminóhúsum Le Corbusiers komu fram árið 1914, en þar notaði hann járnbenta steinsteypu og súlur eða burðarbita sem settir voru niður á grunnplötu hússins og báru síðan uppi næstu plötu fyrir ofan.

París

Árið 1917 settist hann að í París og bjó þar æ síðan. Í París kom hann fram með róttækar hugmyndir. Hann vildi láta rífa fjölda húsa á bakka Signu þar sem honum þótti of þröngt; götur mjóar og allt eins og í völundarhúsi. Hann sagði húsin væru óþægilegir bústaðir, þau gætu valdið fólki heilsutjóni og þar væri mikil eldhætta. Hann vildi reisa stór og mikil hús, nánast skýjakljúfa og tryggja að gatnakerfið yrði í samræmi við kröfur nútímans.

Í París kynntist hann listamanninum Amédée Ozenfant og saman skrifuðu þeir stefnuyfirlýsingu púrismans, Aprés le cubisme, árið 1918.

Fimm punktar Le Corbusiers

Hinir svokölluðu fimm punktar eða meginatriði í nútímaarkitektúr eru tengd nafni Le Corbusier sem gaf út bókina Les cinq points de l'architecture moderne árið 1927: Í fyrsta lagi steyptar súlur úr járnbentri steinsteypu til að lyfta húsinu upp þannig að lofti um undirstöður þess, í öðru lagi þakgarðar, í þriðja lagi opin rými með burðarvirki úr súlum eða stálbitum fremur en burðarveggjum, í fjórða lagi að hafa glugga fremur lága en lárétta og láta þá jafnvel ná á milli burðabitanna (gluggarönd), og loks framhliðar sem hægt er að hafa opnar eða lokaðar, allt eftir óskum, en það var gert mögulegt með járnbentu súlunum og bitunum sem héldu gólfplötunni uppi.

Húsgagnahönnun

Le Corbusier er líka þekktur fyrir húsgögn sem hann hannaði. Fauteuil grand comfort (stóll mikilla þæginda) er þar fremstur í flokki. Hann var gerður 1928 og er enn framleiddur í dag. Stóllinn var fáanlegur með ýmis konar áklæði, en kýrhúð var vinsælust.