An Impireacht Otamánach

An Impireacht Otamánach
دولت عالیه عثمانیه (ota)
Bratach Armas
Aintiún	Imperial anthems of the Ottoman Empire
Mana	«دولت ابد مدت»
Ainmnithe in ómós	Osman I
Suíomh
41°N 29°E / 41°N 29°E / 41; 29
Príomhchathair	Cathair Chonstaintín
Daonra
Teanga oifigiúil	An Tuircis Otamánach
Reiligiún	An tIoslam
Tíreolaíocht
Cuid de	Na Cumhachtaí Láir
Achar dromchla	5,200,000 km²
Ar theorainn le	Ríocht na Bulgáire Impireacht na hOstaire An Ostair-Ungáir Ríocht na hUngáire
Sonraí stairiúla
Leanann sé/sí	Califeacht na nAbasach, an Impireacht Bhiosántach, Beylik of Osman (en) , Beylik of Bafra (en) agus Maona of Chios and Phocaea (en)
Díscaoileadh	17 Samhain 1922
29 Iúil 1299 c. 1300
Á leanúint ag	Government of the Grand National Assembly (en) agus occupation of Smyrna (en)
Eagraíocht pholaitiúil
Córas rialtais	monarcacht absalóideach, dual monarchy (en) , monarcacht absalóideach, dual monarchy (en) , stát aonpháirtí (polaitíocht) agus deachtóireacht mhíleata
Comhlacht reachtach	General Assembly of the Ottoman Empire (en)
Eacnamaíocht
Airgeadra	Akçe (en)

Mhair an Impireacht Otamánach (Tuircis Otamánach: دَوْلَتِ عَلِيّهٔ عُثمَانِیّه Devlet-i ʿAliyye-yi ʿOsmâniyye,^[1] Tuircis an lae atá inniu ann: Osmanlı İmparatorluğu or Osmanlı Devleti) ó 1299 go 1923.

Stair

Taoiseach Turcach darbh ainm Osman I a bhunaigh rítheaghlach na nOtamánach. Tháinig borradh agus fás ar an impireacht faoi cheannas na sabhdán (sultan) a tháinig i gcomharbas air. I mbarr a réime bhí críocha i dtrí mhór-roinn faoi smacht na dTurcach; cuid mhaith d'oirthuaisceart na hEorpa, iarthar na hÁise agus tuaisceart na hAfraice.^[2] Bhí 29 cúige san impireacht, chomh maith le fostáit. Bhí tionchar ag an Impireacht ar chriocha áirithe thar lear i bhfad ón dTuirc, mar shampla Aceh^[3] sa bhliain 1565 agus oileáin Atlantacha mar Lanzarote (1585).^[4]

Bhí ról lárnach ag an impireacht i ngach sórt caidrimh idir an Domhan Thoir agus an Domhan Thiar ar feadh 600 bliain. Deirtear gurbh iad na hOtamánaigh comharbaí Ioslamacha na mBiosántach agus a bpríomhchathair i gCathair Choonstaintín agus seilbh ar críocha ar fud oirthir na Meánmhuire.

Tháinig meath ar an impireacht san ochtú agus sa naoú céad déag, agus tháinig Poblacht na Tuirce i gcomharbas uirthi sa bhliain 1923.

Sabhdáin

Críocha

San Eoraip

• An Albáin (1478-1912);
• An Airméin (1299-1918);
• Bhoisnia (1463-1878/1908);
• An Bhulgáir (1421/1453-1878);
• An Chréit (1669-1913);
• An Chrimé (1475-1774);
• Oileáin Cyclades (1538-1828);
• An Chipir (1570-1878/1914);
• Oileáin Dodecanese (1522-1912);
• Epirus (1479-1912);
• An Ghréig (1460-1828 (Morea & Epir) -1912 (teorainneacha reatha);
• Heirseagaivéin (1481-1878/1908);
• An Ungáir (1541-1699);
• an Mhacadóin (1371/1395-1912);
• Montainéagró (1496/1499-1878);
• Oileáin Aeigéach Thuaidh (1462-1912);
• Otranto (1480-1481);
• Podolia (1672-1699);
• Rhodes (1522-1912);
• Wallachia - (1412-1456; 1456-1476, 1476-1594; 1601-1877);
• Moldavia - (1455-1473; 1503-1572; 1574-1600; 1601-1877);
• An Trasalváin - mar fhostát, (1541-1699);
• Oileáin Saronic (1460-1830);
• An tSeirbia (1459-1804/1878);
• Slavonia (1592-1699);
• Oileáin Sporades (1538-1828);
• An Úcráin (1676-1681);

An Áise

• Áidin (1538-1635);
• Abcáis (1480-1810);
• Dagestan (1578-1730);
• An tSeoirsia (1516-1603, 1620-1683, 1727-1735);
• An Iaráic (Bagdad, Basra, Mosul) (1534-1918);
• Jordan (1516-1918);
• An Liobáin (Beirut, Acre Acre, Saidon) (1516-1918);
• Luristan (1587-1639);
• Oman (1550-1551, 1581-1588, 1659-1741);
• An Phalaistín (1516-1918);
• Catar (1871-1916);
• An Araib Shádach (El Hasa) (1871-1913);
• An Araib Shádach (Hejaz) (1517-1916);
• An Araib Shádach (Nejd) (1817-1902);
• An Araib Shádach (Asir) (1871-1914);
• An tSiria (Damaisc, Aleppo) 1516-1918);
• An Éimin (1517-1636, 1872-1918).

An Afraic

• An Ailgéir (Cathair na hAilgéire) (1536-1830);
• An Ailgéir (Ailgéir Constantine) (1637-1830);
• An Ailgéir (Oran) (1708-1732, 1792-1831);
• An Éigipt (cúige) (1517-1798, 1801-1867); faoi smacht an Hıdiv (1867-1914)
• Eritrea (Massawa / Habesh) (1557-1884);
• An Libia (Cyrenaica) (1521-1911);
• An Libia (Tripolitania) (1551-1912);
• An Libia (Fezzan) (1842-1912);
• Somaliland (Zeila) (Hargeisa) (Burco) (Berbera) (1548-1884);
• An tSúdáin (1553-1914);
• An tSúdáin (Nubia) (1553-1885);
• An tSúdáin (Darfur) (1874-1883);
• An tSúdáin (Equatoria) (1871-1889);
• An tSúdáin (Kordofan) (1821-1883);
• An Túinéis (1534-1881);

Tagairtí