Gasu nòbile


Artìculu in LSC

Sos gasos nòbiles

In chìmica, sos gasos nòbiles (impròpiamente narados fintzas gasos raros) sunt unos gasos inertes chi costituint su grupu 18 de sa tàula periòdica segundu s'atuale nomenclatura IUPAC. In sa nomenclatura pretzedente custu grupu fiat denominadu VIIIB o VIIIA[1] segundu cunventziones vàrias impreadas in Europa e in sos Istados Unidos.

Sos gasos nòbiles sunt costituidos dae àtomos cun còrgios eletrònicos esternos cumpletos.[2] Nde faghent parte sos elementos èliu (He), neon (Ne), argòn (Ar), criptòn (Kr), xenòn (Xe) e radon (Rn).[3] Su radon est un'elementu radioativu. Fintzas s'elementu artifitziale oganessòn (Og) pertenet a custu grupu, ma nde sunt istados prodùidos petzi pagos àtomos e sas propiedades chìmicas suas sunt disconnotas.[4]

Is gasos nòbiles sunt totus gasos monoatòmicos,[5] no a so fàtziles a isòlvere, tìpicamente non reativos[6], presentes in s'atmosfera in pertzentuales vàrias; su prus comunu est s'argon chi nde costituit unu 0,932%. A bortas issos (in piessignu s'èliu) s'agatant paris cun unos àteros gasos (pro su prus azotu e metanu) in mitzas endogenas; s'èliu de orìgine endògena acudit de sa decumpositzione de elementos radioativos presentes in su sutaterra chi emitent partigheddas α (est a nàrrere iones He2+): custas òssidant ispètzies presentes in su terrenu e si faghent àtomos de èliu.

Notas

  1. ↑ NOBLE GASES, in thermopedia.com.
  2. ↑ NOBLE GASES, in thermopedia.com.
  3. ↑ NOBLE GASES, in thermopedia.com.
  4. ↑ J. Emsley, Nature's Building Blocks: An A-Z Guide to the Elements (New ed.), ISBN 978-0-19-960563-7.
  5. ↑ NOBLE GASES, in thermopedia.com.
  6. ↑ NOBLE GASES, in thermopedia.com.